انقلاب اسلامی و لزوم تحول در حکمرانی

در این یادداشت پژوهشی که با هم فکری چند تن از اساتید دانشگاهی تهیه شده شرایط فعلی کشور و مسیر طی شده در این 5 دهه با استفاده از مبانی علمی و تجربی مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته و راه حل هایی برای برون رفت از مشکلات موجود، بهبود شرایط مدیریت اقتصادی-سیاسی، تقویت سرمایه های اجتماعی و تسریع در روند رشد و توسعه کشور پیشنهاد گردیده است. بخش پیشنهادات اقتصادی این پژوهش اواخر سال قبل برای دولت آقای پزشکیان ارسال شده است. در این قسمت بخش اول این یادداشت به قرار زیر ارائه می گردد و به تدریج در آینده بخش های بعدی تقدیم خواهد شد.

تبلیغات

این خبر حاوی محتوای صوتی یا تصویری است. برای جزییات بیشتر به منبع خبر مراجعه کنید

خلاصه خبر

ب- بعد از پیروزی انقلاب اسلامی، طی دو سال اول، اقتصاد ایران تحت تاثیر تغییر نظام سیاسی و ناآرامی های ایجاد شده در مناطق مختلف کشور توسط گروهک های ضد انقلاب قرار داشت. در سال 1359 نیز کشور به مدت هشت سال درگیر تهاجم صدام حسین با حمایت آمریکا و کشورهای مرتجع منطقه قرار گرفت که به زیربناهای تولیدی، مسکونی و اقتصادی کشور ایران آسیب زیادی وارد کرد و نزدیک به 200 هزار نفر از رزمندگان و هموطنان عزیزمان در آن به شهادت رسیدند. یکی از ویژگی های دفاع مقدس این بود که برای اولین بار در دو قرن اخیر کشور ایران درگیر جنگی شد که نه تنها یک وجب از خاکش را از دست نداد بلکه در آن به پیروزی رسید.پس از پایان جنگ، روسای جمهور مختلف در ایران روی کار آمدند و دولت ها برای پیشرفت همه جانبه کشور تلاش زیادی نمودند. روند مثبت رشد اقتصادی و توسعه در ایران طی دو دهه به گونه ای تداوم یافت که کشور در سال 1390 به بهترین شرایط در توسعه زیرساخت ها، صنعت، کشاورزی، رفاه اجتماعی، فناوری های بیو و نانو، فناوری های هسته ای، هوافضا و دانش بنیان دست پیدا کرد و از نظر درآمد سرانه حقیقی و توزیع عادلانه درآمدها نیز در بهترین وضعیت پس از انقلاب قرار گرفت.

ج- با تداوم این روند، کشور ایران در آستانه رسیدن به مرحله غیرقابل مهار و غیرقابل بازگشت از نظر اقتصادی، توسعه زیرساخت‌ها و فناوری های پیشرفته قرار داشت. به همین دلیل کشور آمریکا پس از چند دهه تلاش ناکام بر علیه جمهوری اسلامی، در سال 1391 تحریم های اقتصادی فلج کننده را علیه کشورمان سازماندهی و اجرا نمود که تاکنون نیز ادامه دارد. هدف از این تحریم ها دور کردن ایران از مسیر پیشرفت، ایجاد نارضایتی عمومی و در نهایت تضعیف نظام سیاسی جمهوری اسلامی است. تحریم های آمریکا از سال 1391 اقتصاد ایران را تحت تاثیر قرار داد و اقتصاد در شرایط رکود همراه با تورم قرار گرفت. در انتخابات ریاست جمهوری سال 1392، آقای روحانی با شعار "اگر می خواهد چرخ سانتریفیوژ ها بچرخد باید چرخ زندگی مردم هم بچرخد" و با حمایت طیف موسوم به اصلاح طلبان روی کار آمد. پس از دو سال مذاکرات مستقیم دولت ایران با دولت آمریکا و کشورهای 1+5 طی سال های 1392 الی 1394 (در دوره ریاست جمهوری اوباما)، در نهایت توافق برجام منعقد شد که به تصویب سازمان ملل نیز رسید. پس از این توافق، با وجود انجام کامل تعهدات ایران و تعطیلی تاسیسات هسته ای، اما تحریم ها در عمل توسط دولت آمریکا کاهش نیافت. پس از آن و در دولت اول ترامپ، وی برجام را کنار گذاشت و از آن خارج شد و بعد از وی، دولت بایدن نیز خود را متعهد به اجرای برجام ندانست. در نتیجه، با توجه به انفعال دولت آقای روحانی و عدم اتخاذ تدابیر و اقدامات جایگزین توسط دولت ایشان، اقتصاد کشور در شرایط رکود همراه با تورم و کاهش سرمایه گذاری قرار گرفت که آثار آن تا کنون ادامه دارد و همچنان گریبان کشور را گرفته است.

د- در دولت شهید رئیسی تلاشهایی برای احیای برجام و رفع تحریم ها انجام گرفت اما با شهادت ایشان و پایان دولت وی، نتیجه ای از مذاکرات حاصل نشد. این شهید بزرگ ملت ایران تلاش نمود با استفاده از توانمندی های داخل کشور و ظرفیتهای بین المللی اقتصاد ایران را احیا نماید و اصلاحات مهمی نیز در این زمینه انجام داد که تا حدودی موثر واقع شد و رشد اقتصاد کشور به بالای 4 درصد رسید و نرخ تورم کاهنده شد.با روی کار آمدن دولت پزشکیان، وی عزم خود را برای ایجاد رابطه با آمریکا و رفع تحریم ها جزم نمود و پنج دور مذاکرات فشرده با دولت ترامپ انجام داد اما در آستانه مذاکرات دور ششم، دولت آمریکا با کمک رژیم صهیونیستی به تهاجم گسترده و بی سابقه ای به کشورمان دست زد و با آسیب زدن به تاسیسات هسته ای ایران تعداد یک هزار نفر از فرماندهان، دانشمندان و هموطنان عزیز را به شهادت رساندند. خوشبختانه با همبستگی ملی و قدرت نیروهای مسلح ایران، دشمنان پاسخ قاطع و دردناکی دریافت نمودند و بعد از دوازده روز به هدف خود که تجزیه و اضمحلال کشور ایران بود نرسیدند و ملتمسانه درخواست آتش بس کردند.

و- در شرایط فعلی به دلیل انفعال و تدابیر ضعیف دولت از یک طرف و تحریم ها و اقدامات خصمانه آمریکا از طرف دیگر، کشور با مشکلات اقتصادی و اجتماعی متعددی به قرار زیر مواجه است که باید برای آنها چاره اندیشی اساسی کرد که موضوع اصلی این یادداشت پژوهشی است:1- پایین بودن رشد اقتصادی: در طول سه دهه گذشته تا کنون میانگین سالانه رشد اقتصادی 3.5 درصد بوده در حالی که کشور به نرخ رشد اقتصادی 8 درصد نیاز دارد تا مشکلاتی مانند تورم، بیکاری و سختی معیشت مردم به طور اساسی حل گردد. بر اساس گزارش مرکز آمار ایران در شش ماهه اول امسال رشد اقتصادی کشور در حدود صفر (0.3 درصد) بوده است. 2- تورم بالا، بخصوص در مایحتاج عمومی مردم که در یکسال اخیر قیمت مواد غذایی بیش از 66 درصد افزایش یافته که فشار زیادی به طبقات متوسط و کم درآمد وارد آورده است.3- پایین بودن شاخص بهره وری کل عوامل تولید، یکی از دلایل اصلی رشد پایین اقتصادی و بالا بودن هزینه تولید و تورم در ایران است. بر اساس گزارش سازمان ملی بهره وری ایران در برخی سال ها در دهه اخیر عدد این شاخص منفی بوده است.4- گستردگی بیش از حد نظام اداری و ناکارآمدی آن. 5- وجود فاصله طبقاتی و فقر در کشور و ضعف معیشت طبقات متوسط و کم درآمد که در یک سال اخیر شدت گرفته است.6- کاهش سرمایه های سیاسی و اجتماعی و پایین بودن مشارکت مردم در انتخابات دو سال اخیر که برای اولین بار بعد از پیروزی انقلاب اسلامی میزان حضور مردم در انتخابات به زیر 50 درصد کاهش یافته است. البته در جنگ 12 روزه، مردم در دفاع از کشور به صحنه آمدند و سرمایه های اجتماعی افزایش یافت که باید با اقدامات اقتصادی و سیاسی لازم حفظ و تقویت گردد.7- وضعیت نامناسب فرهنگی در بخش هایی از لایه های اجتماعی.

8- نداشتن یک نقشه جامع (زمان بندی و اولویت بندی شده) جهت راهبری طرح های عمرانی کشور و ناتمام ماندن صدها طرح عمرانی مهم در سطح ملی و استانی به مدت چند دهه یکی از نواقص مهم در نظام حکمرانی کشور است. به طور نمونه به کریدور شمال - جنوب که نقش راهبردی برای ایران در منطقه و جهان دارد می توان اشاره کرد که پس از گذشت نزدیک پنج دهه از پیروزی انقلاب و حدود 14 سال از تحریم های آمریکا، در دیدار اخیر یکی از مقامات کشور با مسئولین روسیه اعلام شد: «جمهوری اسلامی ایران تصمیم خود را برای عملیاتی‌ سازی این کریدور اتخاذ کرده است».9- وجود ناترازی های مزمن و گسترده که سرعت رشد و توسعه کشور را کاهش داده و ریشه بسیاری از مشکلات است، شامل: کسری 27 درصدی تراز عملیاتی بودجه عمومی دولت، وجود ناترازی در بازار ارز و رشد 100 درصدی قیمت دلار در یکسال اخیر، ناترازی در نظام بانکی و وجود یارانه های غیر هدفمند در حامل های انرژی، آب، نان و سایر بخش های اقتصادی کشور که معادل 150 میلیارد دلار در سال برآورد شده است (بر اساس صحبت رئیس جمهور محترم در گزارش صد روزه اول).10- دوره اجرای سند چشم انداز 20 ساله کشور (1404-1384) به پایان رسید بدون اینکه بسیاری از بخش ها و اهداف آن محقق گردد که نشان از وجود اشکالات عمیق ساختاری در سیاست ها و نحوه اداره کشور است.

ز- با توجه به اینکه اهداف انقلاب اسلامی در چارچوب نظام حکمرانی جمهوری اسلامی به نحو کامل و مطلوبی در اصول قانون اساسی کشور درج شده است و از آنجا که قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران یک قانون جامع و مترقی است، بنابراین برای پی بردن به چرایی مشکلات ذکر شده (علاوه بر اقدامات خصمانه آمریکا که تاثیر گذار بوده است) باید ضعف های داخلی را در:1- اجرای کامل و درست قانون اساسی در ابعاد سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی،2- مدیریت برخی دولت ها، وزرا، نمایندگان مجلس، استانداران و مدیران میانی،3- مجمع تشخیص مصلحت نظام، شورای نگهبان، قانون و نحوه انتخابات ریاست جمهوری و مجلس،4- سیاست ها و راهبردهای موجودجستجو کرد که لازمه آن ایجاد تحول اساسی در مجموعه نظام اداره و حکمرانی کشور، تحول در مدیریت، راهبردها و سیاست های اقتصادی و سیاسی است. در صورت ادامه روال موجود، دستاوردهای آینده متفاوت و بیشتر از گذشته نخواهد بود، بنابراین باید چاره اندیشی اساسی کرد که در بخش های بعدی به آن پرداخته خواهد شد. پایان بخش اول

10:02 - 5 دی 1404

نظرات کاربران

اخبار داغ

انقلاب اسلامی و لزوم تحول در حکمرانی

آمار به سود مجتبی جباری در تقابل با پرسپولیس

حمله سرپرست استقلال به حاشیه‌سازان؛ باشگاه آرامش می‌خواهد

آمار عجیب پرسپولیس برابر مس رفسنجان

ترانه علیدوستی به چه بیماری‌ای مبتلاست؟

تاجرنیا: نمی‌خواهند استقلال آرامش داشته باشد

مدیرکل مدیریت بحران: مهار فرونشست اصفهان نیازمند اعتبارات ویژه ملی است

نتایج مسابقات رده بندی و فینال ۵ وزن دوم مشخص شد

معرفی آثار بخش رادیوتئاتر جشنواره تئاتر فجر

ادعای آمریکایی‌ها درباره توقیف نفتکش بلا-۱

پوستر روز بازی پرسپولیس - مس رفسنجان با تصویری از کریم باقری