با نزدیک شدن به پایان سال ۲۰۲۵، یک چیز روشن است: شبکههای اجتماعی همچنان نحوه خوردن، نوشیدن، استراحت و «بهینهسازی» سلامتمان را شکل میدهند؛ هم به نفعمان و هم به ضررمان.
در یک سال گذشته، تیکتاک، اینستاگرام و ردیت یا ایدههای قدیمی حوزه تندرستی را دوباره زنده کردهاند یا به عادتهای جدید و گاه بسیار عجیبوغریب و حتی خطرناک شتاب دادهاند.
از «نوشیدنیهای فانکشنال» و رژیمهای افراطی گرفته تا فوتوفنهای خودمراقبتیِ وایرال؛ نگاهی میاندازیم به ترندهای سلامت، تندرستی و زیبایی که در سال ۲۰۲۵ فیدهایمان را قبضه کردند و اینکه کارشناسان واقعا درباره مفید بودن یا نبودنشان چه میگویند.
«آب تقویتشده» یا «loaded water»
اگر امسال زمانی را در #WaterTok گذرانده باشید، احتمالا اینفلوئنسرها و علاقهمندان تندرستی را دیدهاید که از «loaded water» تعریف میکنند.
«Loaded water» معمولا بطریهای بزرگ آب است که با پودرهای الکترولیت، طعمدهندههای رنگی، مکملها، آب نارگیل یا میوه مخلوط میشود. این نوشیدنیها که بهراحتی در خانه درست میشوند، اغلب با وعده افزایش انرژی، بهبود گوارش یا تمرکز تبلیغ میشوند.
هرچند این کار میتواند راهی سرگرمکننده برای تشویق به آبرسانی بیشتر باشد، اما شواهد کمی وجود دارد که اغلب مردم هر روز به الکترولیت نیاز داشته باشند. کلیههای ما خودشان تعادل الکترولیتها را تنظیم میکنند و برای یک فرد معمولی، آب ساده معمولا کافی است.
برخی دستورها همچنین قند یا کالریِ غیرضروری اضافه میکنند.
هلن تییو، کارشناس تغذیه ثبتشده و بنیانگذار Diet Redefined، اوایل امسال به Healthline گفت: «مصرف بیش از حد برخی الکترولیتها، مانند سدیم و پتاسیم، برای بعضی افراد مثل مبتلایان به فشار خون بالا یا بیماری کلیوی میتواند خطرناک باشد.»
او اضافه کرد که نیاز به الکترولیتها در بسیاری موارد با غذاهای کامل در قالب یک رژیم متعادل تامین میشود.
تییو توصیه کرد: «بهجای آبمیوهها، شربتها یا پودرها، تا حد امکان از برشهای میوه تازه استفاده کنید که کمفرآوریشده و کمقندترند.»
او افزود: «آبمیوهها و شربتها را هم محدود کنید. اگر استفاده میکنید، آنها را با نسبت یک به ۵ تا ۱۰ با آب رقیق کنید.»
جمعبندی: در کل بیخطر است، اما برای اغلب افراد ضرورتی ندارد و بهتر است کمقند نگه داشته شود.
رژیم گوشتخواری (و «شیر»)
رژیم گوشتخواری، یعنی خوردن فقط گوشت، ماهی، تخممرغ و کمی لبنیات، امسال دوباره در اینترنت سروصدا کرد؛ با نسخهای حتی سختگیرانهتر به نام «رژیم شیر» که مصرف را به گوشت گاو، نمک و آب محدود میکند.
طرفداران میگویند با حذف غذاهای «غیرطبیعی»، پوست، سلامت روده و خواب بهتر میشود. کارشناسان بهشدت مخالفاند.
دکتر بهاوینی شاه از LloydsPharmacy Online Doctor به Glamour گفت: «من رژیم گوشتخواری را نامتوازن میدانم.»
او افزود: «هیچ خوراک یا گروه غذاییِ واحدی نمیتواند همه مواد مغذی لازم برای سلامت خوب را تامین کند. بنابراین حتی برای کوتاهمدت هم چنین رژیمی را توصیه نمیکنم.»
درست است که گوشت پروتئین، آهن و ویتامینهای گروه ب فراهم میکند، اما مصرف افراطی آن با فشار خون بالا، کلسترول بالا، بیماریهای قلبیعروقی و دیابت نوع ۲ پیوند خورده است.
یک مطالعه در سال ۲۰۲۵ توسط پژوهشگران Mass General Brigham، دانشگاه هاروارد و امآیتی نشان داد پیری شناختی بهطور متوسط به ازای هر وعده گوشت قرمز فرآوریشده حدود ۱.۶ سال تسریع شده است.
جایگزین کردن یک وعده گوشت فرآوریشده با مغزها یا حبوبات هم با ۱۹ درصد کاهش خطر زوال عقل و ۲۱ درصد کاهش خطر افت شناختی خوداظهارشده همراه بود.
جمعبندی: پرریسک، شواهد اندک و توصیه نمیشود.
ماسکهای LED صورت
در دنیای مراقبت از پوست، نمیشد از ماسکهای LED خانگی چشم پوشید. این دستگاههای درخشان قرمز، آبی یا نزدیک به مادونقرمز وعده پوستی شفافتر و درخشانتر میدهند، هرچند ظاهرشان کمی ترسناک است.
دکتر جاناتان کنتلی، متخصص پوست، به بیبیسی گفت: «فناوری LED از راه جذب انرژی نور توسط پوست عمل میکند و سپس با ایجاد تغییرات سلولی، فرایندی به نام فوتوبیومدولاسیون (PBM) را آغاز میکند.»
او افزود: «این فرایند به تشکیل رگهای خونی و سلولهای پوستی جدید و همچنین کلاژن و الاستین بیشتر کمک میکند. از PBM برای درمان آکنه هم استفاده شده، چون اثرات ضدالتهابی دارد و میزان چربی پوست را کاهش میدهد.»
اما علم هنوز کاملا یکصدا نیست. دکتر جاستین کلوک، متخصص پوست در حوزه آکنه، به بیبیسی گفت: «ماسکهای خانگی امیدوارکننده بهنظر میرسند، اما سازندگان ماسکها عمدتا در مورد فوایدشان حدس میزنند.»
او افزود: «هیچکس این دستگاهها را با نمونههای کافی و در دورههای زمانیِ بهاندازه کافی طولانی آزمایش نمیکند که بتوانیم واقعا مطمئن باشیم. فکر میکنم مزایای استفاده از این ماسکها احتمالا بسیار محدود باشد.»
کارشناسان همچنین هشدار میدهند ماسکهای خانگی به اندازه دستگاههای پزشکی قوی نیستند. دکتر جانیین لوک به Consumer Reports گفت: «ماسکهای خانگی معمولا به اندازه درمانهای داخل مطب موثر نیستند. با این حال اگر کسی بخواهد همراه با داروهای نسخهای از یک ماسک LED هم استفاده کند، در صورت استفاده مطابق دستور میتواند گزینه بدی نباشد.»
جمعبندی: عموما ایمناند و میتوانند افزودهای سرگرمکننده و ساده به روتین مراقبت از پوست باشند، اما انتظار تغییرات خارقالعاده نداشته باشید؛ جایگزین درمانهای نسخهای یا یک برنامه منظم نمیشوند.
نوشیدنیها و قهوههای فانکشنال
نوشیدنیهای فانکشنال از قهوههای قارچی گرفته تا نوشیدنیهای گازدار آغشته به CBD با وعده «آرامش» یا «تمرکز»، در سال ۲۰۲۵ فراگیر شدند و از فروشگاههای محصولات سلامت به قفسههای سوپرمارکت راه یافتند.
بهگزارش Grand View Research، ارزش بازار جهانی نوشیدنیهای فانکشنال تا سال ۲۰۳۰ به ۲۴۸.۵۱ میلیارد دلار (۲۱۲ میلیارد یورو) خواهد رسید. در همین حال، یک نظرسنجی YouGov نشان داد ۴۴ درصد از بریتانیاییهای ۱۸ تا ۲۴ ساله اکنون گزینههای کمالکل یا بدون الکل را انتخاب میکنند.
این نوشیدنیها معمولا حاوی موادی مانند آشواگاندا، لاینز مِین (قارچ یال شیر)، منیزیم و ال-تاینین هستند.
نیکول کوکو، کارشناس تغذیه ثبتشده و مربی شخصیِ دارای گواهی در اپلیکیشن Muscle Booster، به یورونیوز سلامت گفت: «برای برخی از این ترکیبات شواهد امیدوارکنندهای وجود دارد، هرچند نتایج متفاوت است و تحقیقات محدود.»
او ادامه داد: «آشواگاندا و ال-تاینین بهویژه برای استرس، اضطراب یا توجه در کارآزماییهای تصادفیسازیشده سودمند نشان دادهاند. پژوهش درباره منیزیم بیشتر است، اما مکمل فقط وقتی کمک میکند که کمبود داشته باشید؛ اگر سطحتان طبیعی است، مصرف بیشتر احتمالا تفاوتی ایجاد نمیکند.»
او توضیح داد: «اثر پلاسیبو در این حوزه بهخصوص قدرتمند است، چون خلقوخو و تمرکز تجربههایی ذهنیاند. اینکه باور کنید یک نوشیدنی به آرامشدنتان کمک میکند، واقعا میتواند نحوه ادراک مغز از استرس را تغییر دهد. این به معنی بیفایده بودن محصولها نیست، اما یعنی انتظار شما اغلب میتواند اثرشان را تقویت کند.»
او افزود: «از مصرفکنندگان میخواهم مکث کنند، فراتر از بازاریابی نگاه کنند و قبل از خرید کمی تحقیق انجام دهند.»
جمعبندی: برای بعضیها برخی فواید وجود دارد، اما بازاریابی غالبا از شواهد جلو میزند.
گندیدن در تخت (bed rotting)
«گندیدن در تخت» یا bed rotting تازهترین پاسخ تیکتاک به فرسودگی است: ساعتها در تخت ماندن، نه برای خوابیدن، بلکه برای اسکرولکردن، خوردن تنقلات و تماشای بیوقفۀ برنامهها در طول روز.
این ترند بهویژه میان نسل زد (Z) محبوب است؛ بسیاری از آنها میگویند از کار، درس و فشار دائمی «حاضر بودن» خستهاند. کارشناسان میگویند در دوزهای کم، جذابیتش قابل فهم است.
کورتنی دیآنجلیس، روانشناس در مرکز پزشکی NewYork-Presbyterian/Columbia University Irving، به مجله Health گفت: «گندیدن در تخت مزایایی هم دارد.» او توضیح داد که در حد اعتدال میتواند بدن را آرام و استرس و خستگی را کمتر کند.
این کار میتواند به کاهش احساس گناه بابت استراحت هم کمک کند. نیکول هالینگزهد، روانشناس و استادیار بالینی در مرکز پزشکی Ohio State University Wexner، به Health گفت: «جامعه ما بیش از حد بر مشغول و پربازده بودن تاکید میکند و تا حدی آن را میستاید.»
اما کارشناسان هشدار میدهند مدت و بستر رفتاریِ این کار اهمیت دارد. رایان سَلتان، استادیار روانپزشکی بالینی در Columbia University Irving Medical Center/New York State Psychiatric Institute، گفت: «اگر گندیدن در تخت به یک رفتار عادی تبدیل شود، ممکن است نشانهای از افسردگی یا دیگر مشکلات سلامت روان باشد.»
ماندن طولانیمدت در تخت میتواند خواب را هم مختل کند. دیآنجلیس گفت: «به زبان ساده، بدنتان شبها گیج میشود و نمیداند میخواهید بخوابید یا گندیدن در تخت را ادامه دهید.»
کارشناسان همچنین نسبت به استفاده افراطی از صفحهنمایش هشدار میدهند.
هالینگزهد گفت: «پژوهشهای بیشتری در حال نشان دادن تاثیرات منفی شبکههای اجتماعی و استفاده از تلفن همراه بر سلامت روان ما، بهویژه جوانان، است.»
جمعبندی: استراحت کوتاهمدت میتواند مفید باشد، اما گندیدن مکرر در تخت ممکن است خواب را بههم بزند، فعالیت را کم کند و سلامت روان را بدتر کند؛ اعتدال کلید کار است.
مکملهای کلستروم گاوی
کلستروم گاوی، یعنی آغوزِ گاو بهصورت پودر که پس از زایمان تولید میشود، امسال در شبکههای اجتماعی زیاد تبلیغ شد.
بهگفته دکتر کاترین استنتون و دکتر کوین لینهان از Teagasc در ایرلند، مطالعات نشان میدهد مکملهای کلستروم گاوی میتواند برای بزرگسالان مزایایی داشته باشد «بهویژه برای کسانی که بهدنبال تقویت ایمنی، محافظت از سلامت روده یا بهبود ریکاوری و سلامت پوست هستند».
با این حال، خلأهای مهم تحقیقاتی همچنان باقی است.
در عین حال دغدغههای اخلاقی درباره تامین تغذیه گوسالهها برای تولید مکمل، مسائل کنترل کیفیت در بازاری کمقانون، و خطرات برای افراد مبتلا به حساسیت به شیر، عدمتحمل لاکتوز یا زنان باردار و شیرده وجود دارد.
جمعبندی: امیدوارکننده، اما کمقانونگذاری، از نظر اخلاقی محل بحث و قطعا مناسب همه نیست.
سفید کردن دندان با آباکسیژنه
یکی از ترندهایی که کارشناسان بهصراحت پرهیز از آن را توصیه میکنند، سفید کردن دندان در خانه با آباکسیژنه (همان بلیچ) است. در ویدئوها میبینید که افراد با گوشپاککن آباکسیژنه ۳ درصد را مستقیم روی دندان میزنند؛ خطرناک است.
آباکسیژنه یک ضدعفونیکننده برای محصولات پاککننده و استریل کردن زخم است، نه مصرف مستقیم دهانی. این کار میتواند حساسیت شدید دندان، سوختگی شیمیایی لثه و لب و در موارد شدید، از دست دادن دندان یا نیاز به پیوند لثه ایجاد کند.
آباکسیژنه وقتی ایمن استفاده شود، میتواند به سفید کردن کمک کند، اما فقط تحت نظارت حرفهای. احتمالا بهتر است این یکی را اصلا در خانه امتحان نکنید.
جمعبندی: ناایمن است و بهتر است کلا کنار گذاشته شود.
شاتهای روغن زیتون
روغن زیتون فوقبکر (EVOO) بهخاطر فواید قلبیعروقی و ضدالتهابیاش شناخته شده است. اما بعضی اینفلوئنسرها حالا توصیه میکنند برای گوارش و پوست، هر روز «شات» روغن زیتون بنوشید.
اما کارشناسان درباره این ترند چه فکر میکنند؟ آنی فن، نویسنده The Brain Health Kitchen، به Real Simple گفت ترجیح میدهد EVOO همراه با غذا مصرف شود: «این روغن نهتنها ذاتا سالم است، بلکه جذب مواد مغذی در غذا را هم افزایش میدهد.»
او افزود: «اگر فقط به شکل شات از EVOO استفاده کنید، از این مزایا محروم میمانید.» بهگفته او، روغن زیتون به بدن کمک میکند مواد مغذیِ سبزیجات، غلات کامل، حبوبات، ماهی و غذاهای دریایی را بهتر جذب کند.
جمعبندی: سالم است، اما بهتر است همراه غذا مصرف شود نه بهتنهایی.
فایبرمکسینگ
در امتداد فرهنگ آنلاین «مکسینگ»، «فایبرمکسینگ» مردم را تشویق میکند تا حد ممکن فیبر بیشتری بخورند.
خدمات سلامت همگانی بریتانیا توصیه میکند زنان روزانه ۲۵ گرم و مردان ۳۸ گرم فیبر مصرف کنند، اما بیشتر بزرگسالان بسیار کمتر از این مقدار میخورند.
بوشرا دالیله، پژوهشگر پسادکترا در KU Leuven، به یورونیوز سلامت گفت: «بهخوبی مستند شده که مصرف زیاد فیبر با کاهش کلسترول، کاهش قند خون، کاهش التهاب و محافظت در برابر سرطان روده بزرگ همراه است.»
یک مطالعه بهسفارش سازمان جهانی بهداشت نشان داد افزایش مصرف فیبر از ۲۵ به ۲۹ گرم در روز مرگومیر کلی و مرگ ناشی از بیماریهای قلبی را تا ۳۰ درصد کم میکند.
با این حال، افزایش ناگهانی فیبر میتواند نتیجه معکوس داشته باشد.
او هشدار داد: «ممکن است واقعا درد بگیرید و یبوست پیدا کنید، چون ناگهان سیستمتان با چیزهای زیادی بمباران میشود که نمیداند چطور هضمشان کند.» دالیله افزود نوشیدن آبِ کافی ضروری است.
جمعبندی: مثبت است، اگر تدریجی افزایش یابد.
«وعده میگرن»
«وعده میگرن» که معمولا یک نوشابه بزرگ و سیبزمینی سرخکرده از مکدونالد است، امسال بهعنوان راهحل میگرن در تیکتاک و ردیت وایرال شد.
کارشناسان میگویند دلایل قابلقبولی برای کمککردن آن به بعضی افراد وجود دارد.
کافئین اثرات ضددرد دارد و اثر داروهای رایج میگرن را تقویت میکند، در حالیکه نمک و کربوهیدراتها ممکن است الکترولیتها و قند خون را پایدارتر کنند. هوسهای غذایی هم میتواند بخشی از فاز پیشدرآمد میگرن باشد.
با این حال، این راهحل همگانی نیست و برای همه کار نمیکند. و همانطور که میدانیم، خوردن مکدونالد عادت سالمی نیست.
جمعبندی: ممکن است برای برخی تسکین کوتاهمدت بههمراه داشته باشد، اما راهحلی قابل اتکا نیست.
