تاجیکستان، همسایه شمالی افغانستان، در دوران حاکمیت مجدد طالبان بیشترین تهدید تروریستی از خاک افغانستان را متوجه خود میداند. هرچند این کشور طی چهار سال و نیم گذشته با تقویت استحکامات نظامی، افزایش نیروها و تجهیزات، کوشیده است مرزهایش با افغانستان را تحکیم کند و مانع نفوذ مهاجمان شود، با این حال مرزهای تاجیکستان همچنان در معرض تهدید قرار دارند.
کمیته امنیت ملی تاجیکستان اعلام کرد که سهشنبه دوم دی، سه عضو یک گروه «تروریستی» از افغانستان وارد خاک این کشور شدند و در منطقه موسوم به «قاووق» در شهرستان «شمسالدین شاهین» با مرزبانان تاجیک درگیر شدند. در نتیجه این درگیری، سه مهاجم و دو مرزبان تاجیک جان باختند.
در اطلاعیه این کمیته آمده است که از مهاجمان سه قبضه سلاح گرم ام۱۶، یک قبضه کلاشینکف، سه قبضه تپانچه مجهز به صداخفهکن، ۱۰ نارنجک دستی، یک دوربین دید در شب، مواد منفجره و سایر مهمات ضبط شده است.
سلاح ام۱۶ ساخت ایالات متحده آمریکا است. این تسلیحات، که متعلق به ارتش پیشین افغانستان بود، پس از فروپاشی حکومت افغانستان در اختیار طالبان و گروههای ستیزهجو و تروریستی منطقه قرار گرفت. افزون بر این، نیروهای طالبان در جریان جنگ با حکومت پیشین افغانستان از دوربینهای دید در شب نیز استفاده میکردند. این ابزارها در حملات شبانه، هدفگیری نظامیان افغانستان را تسهیل میکرد و در مبارزه با طالبان به چالشی جدی بدل شده بود.
دستیابی مهاجمان به سلاح ام۱۶ و دوربینهای دید در شب و ورود آنان از خاک افغانستان، نگرانی تاجیکستان را تشدید کرده است.
در اطلاعیه کمیته امنیت ملی تاجیکستان آمده است که طی یک ماه گذشته، سه حمله مسلحانه و «تروریستی» در مرز افغانستان با این کشور رخ داده است.
در این اطلاعیه آمده است: «حکومت طالبان در تعهدات بینالمللی و وعدههای مداوم برای تامین امنیت و ثبات در مرزهای دولتی با جمهوری تاجیکستان و مبارزه با اعضای سازمانهای تروریستی بیمسئولیتی جدی و مکرر و عدم پایبندی نشان میدهد.»
این کمیته از رژیم طالبان خواسته است که به دلیل عبور تروریستان از مرز از مردم تاجیکستان عذرخواهی کند و برای تامین امنیت مرزهای مشترک با تاجیکستان اقدامات موثر انجام دهد.
همزمان با افزایش تهدید تروریسم از افغانستان، تاجیکستان کوشیده است با ایجاد پاسگاهها، قرارگاهها و افزایش شمار نیروهای نظامی، استحکامات مرزیاش را تقویت کند. بهتازگی امامعلی رحمان، رئیسجمهوری تاجیکستان، چند پاسگاه نظامی را در مرز با افغانستان افتتاح کرده است. در اطلاعیه ریاستجمهوری تاجیکستان آمده است که این پاسگاهها در مناطق دورافتاده و کوهستانی مرز تاجیکستان و افغانستان واقعاند.
تاجیکستان تنها همسایه افغانستان است که سفارت افغانستان را به طالبان واگذار نکرده است. با این حال، در سه ماه اخیر رژیم طالبان کوشیده است روابط دیپلماتیکش با تاجیکستان را گسترش دهد. در همین چارچوب، یوسف وفا، استاندار طالبان در بلخ و از چهرههای نزدیک به ملا هبتالله آخندزاده رهبر طالبان، به تاجیکستان رفت و با مقامهای این کشور دیدار کرد. پس از آن، وزارت خارجه طالبان اعلام کرد که هیئتی از مقامهای تاجیکستان به کابل سفر کرده و با امیرخان متقی، وزیر خارجه این رژیم، دیدار کردهاند. طالبان تصاویر این دیدار را نیز منتشر کردند، اما حکومت تاجیکستان در این مورد اظهار نظری نکرده است.
تحت حاکمیت طالبان، نگرانی کشورهای همسایه افغانستان، بهویژه تاجیکستان، از گسترش ناامنی و تهدیدهای تروریستی فرامرزی همچنان پابرجا است. تاجیکستان بیش از دیگر همسایگان افغانستان نگران تهدید تروریسم از این کشور است، زیرا برخلاف ازبکستان و ترکمنستان، که بهرغم نگرانیهای امنیتی وارد تعامل و همکاری با طالبان شدهاند، دوشنبه رویکردی کاملا متفاوت در پیش گرفته است. ازبکستان و ترکمنستان بر این باورند که از مسیر گفتگو میتوانند مرزهایشان را امن نگه دارند و از فرصتهای اقتصادی افغانستان بهره ببرند.
حکومت تاجیکستان به رهبری امامعلی رحمان از آغاز حاکمیت مجدد طالبان خواستار تشکیل حکومت فراگیر با حضور همه اقوام افغانستان و پایبندی این گروه به حقوق زنان و حقوق بشر شده است؛ خواستههایی که طالبان تا اینک به آن پاسخ ندادهاند. در نتیجه، تاجیکستان طی چهار و نیم سال گذشته کمترین سطح تماس و تعامل را در میان همسایگان افغانستان با طالبان داشته و همزمان، در مقایسه با ازبکستان و ترکمنستان، با تهدیدهای امنیتی بیشتر و نفوذ گروههای مسلح از مرز افغانستان مواجه بوده است. در همین حال، طالبان میکوشند با برجسته کردن ادعای مبارزه با تروریسم، از این موضوع بهمنزله کارت تعامل با کشورهای منطقه استفاده کنند و چنین وانمود کنند که هیچ تهدیدی از خاک افغانستان متوجه همسایگان نیست؛ ادعایی که رویدادهای امنیتی اخیر در مرز تاجیکستان آن را با تردید جدی روبهرو کرده است.
تحولات اخیر در مرز تاجیکستان و افغانستان نشان میدهد که بهرغم ادعاهای طالبان درباره مهار تروریسم، تهدیدهای امنیتی فرامرزی همچنان پابرجا است. نفوذ مهاجمان مسلح از خاک افغانستان به تاجیکستان، استفاده از تسلیحات پیشرفته بهجامانده از ارتش پیشین و تداوم درگیریهای مرزی، نگرانیهای تاجیکستان را تشدید و رویکرد محتاطانه و سختگیرانه دوشنبه در قبال طالبان را برجستهتر کرده است، رویکردی که با سیاست تعاملمحور برخی دیگر از همسایگان افغانستان مغایر است و نشان میدهد پس از بازگشت مجدد طالبان به قدرت، امنیت منطقهای همچنان یکی از چالشهای جدی است.
