به گزارش همشهری آنلاین، بازارهای جهانی فلزات گرانبها در پایان هفته گذشته شاهد جهشی کمسابقه بودند؛ جایی که قیمت طلا با عبور از مرز ۴۵۳۰ دلار به ازای هر اونس، رکورد تاریخی تازهای را ثبت کرد و نقره نیز برای نخستینبار در تاریخ به بالای ۷۵ دلار رسید.
این تحولات، بیش از آنکه صرفاً ناشی از عوامل کوتاهمدت قیمتی باشد، بازتابی از انباشت ریسکهای ژئوپلیتیکی، تغییر انتظارات پولی و بازگشت پرقدرت داراییهای امن به کانون توجه سرمایهگذاران است.
طلا، فلزی که قرنها نقش پناهگاه نهایی سرمایه را بازی کرده، در سال جاری میلادی بیش از ۷۰ درصد رشد قیمت را تجربه کرده؛ رشدی که از سال ۱۹۷۹ تاکنون بیسابقه بوده است. این ارقام، بهتنهایی نشان میدهد که بازار با یک نوسان عادی مواجه نیست، بلکه با یک تغییر فاز در رفتار سرمایهگذاران جهانی روبهروست.
ژئوپلیتیک؛ سوخت اصلی رالی طلا
در کانون این صعود تاریخی، تشدید تنشهای ژئوپلیتیکی قرار دارد. تمرکز بازارها بهطور خاص بر چند محور اصلی است.
از یکسو، محاصره صادرات نفت ونزوئلا توسط ایالات متحده، نگرانیها درباره اختلال در عرضه جهانی انرژی را تشدید کرده است؛ موضوعی که معمولاً به افزایش تقاضا برای داراییهای امن منجر میشود. از سوی دیگر، تداوم درگیری نظامی میان روسیه و اوکراین، همچنان یکی از منابع اصلی نااطمینانی در اقتصاد جهانی بهشمار میرود. افزون بر این، حمله نظامی اخیر واشنگتن به مواضع داعش در نیجریه نیز به نگرانیها درباره گسترش بیثباتی امنیتی در مناطق حساس جهان دامن زده است.
ترکیب این عوامل، فضایی را شکل داده که در آن سرمایهگذاران بیش از هر زمان دیگری به دنبال پوشش ریسک هستند؛ و طلا، طبق سنت دیرینه خود، نخستین مقصد این سرمایهها بوده است.
سیاست پولی آمریکا؛ عامل پنهان اما تعیینکننده
در کنار ریسکهای سیاسی، چشمانداز سیاست پولی فدرال رزرو آمریکا نقش کلیدی در جهش قیمت طلا ایفا کرده است. بازارها بهطور فزایندهای در حال قیمتگذاری برای دو نوبت کاهش نرخ بهره در سال آینده هستند؛ هرچند مقامات فدرال رزرو همچنان درباره مسیر آتی سیاست پولی دچار اختلاف نظرند.
کاهش تدریجی تورم و نشانههای نرمتر شدن بازار کار آمریکا، انتظارات برای تسهیل پولی را تقویت کرده است. برای طلا که دارایی بدون بازده محسوب میشود، کاهش نرخ بهره به معنای کاهش هزینه فرصت نگهداری و در نتیجه افزایش جذابیت است. همین منطق، یکی از ستونهای اصلی رشد پرشتاب طلا در ماههای اخیر بوده است.
نقش پررنگ بانکهای مرکزی و صندوق های سرمایه گذاری
یکی از تفاوتهای مهم این رالی با دورههای قبلی، حضور فعال بانکهای مرکزی در سمت تقاضا است. خرید گسترده طلا توسط بانکهای مرکزی، بهویژه در اقتصادهای نوظهور، بهعنوان راهبردی برای تنوعبخشی به ذخایر ارزی و کاهش وابستگی به دلار، از عوامل ساختاری حمایتکننده از قیمت طلا بوده است.
در کنار آن، ورود مداوم سرمایه به صندوقهای قابل معامله در بورس ، نشان میدهد که تقاضا محدود به بازیگران دولتی نیست و سرمایهگذاران نهادی و خرد نیز بهطور گسترده در این موج مشارکت دارند.
نقره؛ ستاره درخشان اما پرنوسان
اگرچه طلا توجه اصلی بازار را به خود جلب کرده، اما عملکرد نقره حتی چشمگیرتر بوده است. قیمت نقره از ابتدای سال میلادی تاکنون حدود ۱۵۸ درصد رشد کرده؛ رقمی که آن را به یکی از پربازدهترین داراییهای سال تبدیل کرده است.
نقره، علاوه بر نقش پناهگاه امن، کاربرد صنعتی گستردهای دارد و همین ویژگی، آن را بهطور مضاعف به تحولات اقتصاد جهانی حساس میکند. نگرانی از اختلال در عرضه انرژی، افزایش ریسکهای سیاسی و همزمان، انتظار برای کاهش نرخ بهره آمریکا، همگی به افزایش تقاضا برای این فلز انجامیدهاند.
از منظر سیاست پولی، بازارها حتی فراتر از سال آینده نگاه میکنند و احتمال تسهیل بیشتر سیاستها در سال ۲۰۲۶ را نیز در قیمتها لحاظ کردهاند. نرخهای بهره پایینتر، جذابیت داراییهای بدون سودی مانند نقره را افزایش میدهد؛ بهویژه در شرایطی که نگرانی از تضعیف ارزش ارزها و «بیانضباطی پولی» در اقتصادهای بزرگ همچنان پابرجاست.
آیا این رالی پایدار است؟
پرسش کلیدی پیشروی بازارها این است که آیا رشد پرشتاب طلا و نقره قابل تداوم است یا با یک حباب قیمتی مواجهایم؟ پاسخ کوتاه، به ترکیب پیچیدهای از سیاست، اقتصاد و روانشناسی بازار بستگی دارد.
در کوتاهمدت، تا زمانی که تنشهای ژئوپلیتیکی فروکش نکند و مسیر سیاست پولی آمریکا شفافتر نشود، بعید است فشار معناداری برای اصلاح شدید قیمتها شکل بگیرد. در میانمدت اما، هرگونه تغییر جدی در موضع فدرال رزرو یا کاهش ریسکهای سیاسی میتواند نوسانات قیمتی را افزایش دهد.
پیامدها برای اقتصاد جهانی و ایران
افزایش قیمت جهانی طلا و نقره، تنها یک رویداد مالی نیست، بلکه سیگنالی مهم درباره سطح نااطمینانی در اقتصاد جهانی است. برای کشورهایی مانند ایران که طلا همواره نقشی دوگانه بهعنوان دارایی سرمایهای و ابزار حفظ ارزش داشته، این تحولات میتواند به افزایش توجه سرمایهگذاران داخلی به بازار فلزات گرانبها منجر شود؛ هرچند اثر نهایی، به متغیرهایی چون نرخ ارز و سیاستهای داخلی وابسته است.
در مجموع، بازار طلا و نقره در حال روایت داستانی قدیمی اما همواره تازه است. وقتی جهان ناامن و آینده مبهم میشود، فلزات گرانبها دوباره به زبان اول سرمایهگذاران تبدیل میشوند.
