اقتصاد مولد در آزمون سخت مالیاتی بودجه ۱۴۰۵
لایحه بودجه ۱۴۰۵ با تکیه بر رشد بیش از ۶۰ درصدی درآمدهای مالیاتی، اقتصاد مولد را در آزمونی جدی قرار داده است؛ آزمونی که مشخص میکند بار تأمین منابع دولت تا چه اندازه بر دوش اصناف، مشاغل و بنگاههای رسمی خواهد افتاد.
خلاصه خبر
گروه اقتصادی خبرگزاری فارس؛ مالیات در بودجه ۱۴۰۵ دیگر یک ردیف فرعی نیست، بلکه به ستون اصلی تأمین منابع دولت تبدیل شده است.افزایش چشمگیر درآمدهای مالیاتی در حالی هدفگذاری شده که بخش قابل توجهی از اقتصاد ایران با کاهش حاشیه سود، نااطمینانی و رشد هزینههای تولید مواجه است. در چنین شرایطی، این پرسش جدی مطرح میشود که تحقق این ارقام مالیاتی قرار است از چه مسیری انجام شود و پیامد آن برای فضای کسبوکار، بازار کار و سرمایهگذاری خصوصی چه خواهد بود.
مالیات در بودجه ۱۴۰۵؛ فشار بر تولید یا اصلاح ساختار؟
لایحه بودجه سال ۱۴۰۵ با یک عدد کلیدی شناخته میشود؛ رشد بیش از ۶۰ درصدی درآمدهای مالیاتی. دولتی که در سالهای اخیر بارها از ضرورت کاهش وابستگی بودجه به نفت سخن گفته، حالا در عمل مالیات را به مهمترین منبع تأمین منابع خود تبدیل کرده است.اما پرسش اصلی این است که اگر این بودجه بدون تغییر اجرا شود، این مالیات از کجا تأمین میشود و چه اثری بر کسبوکارها خواهد گذاشت؟بررسی احکام بودجه نشان میدهد فشار مالیاتی بیش از آنکه متوجه فعالیتهای غیرمولد و فرارهای مالیاتی بزرگ باشد، میتواند بهطور مستقیم یا غیرمستقیم بر اقتصاد رسمی، بنگاههای کوچک و متوسط و سرمایهگذاری خصوصی وارد شود.
رشد مالیات؛ عدد بزرگ، پایه محدود
در بودجه ۱۴۰۵، درآمدهای مالیاتی دولت به حدود ۲ هزار و ۹۶۱ همت رسیده است؛ رقمی که نسبت به سال قبل جهش قابل توجهی دارد. دولت تحقق این هدف را از مسیرهایی مانند کاهش معافیتها، افزایش کارایی نظام وصول و رشد پایههای مالیاتی دنبال میکند.با این حال، واقعیت اقتصاد ایران نشان میدهد بخش قابل توجهی از فعالیتهای اقتصادی یا خارج از شمول مالیات است یا امکان ردیابی کامل آن وجود ندارد. در چنین شرایطی، فشار تحقق درآمد مالیاتی معمولاً به سمت مؤدیان شناسنامهدار سوق پیدا میکند؛ یعنی همان بنگاههایی که در فضای رسمی اقتصاد فعالیت میکنند.
کاهش معافیتها؛ پیام دوگانه به کسبوکار
در لایحه بودجه ۱۴۰۵، سقف معافیتها و مشوقهای مالیاتی اشخاص حقیقی و حقوقی کاهش یافته است. این تصمیم از نگاه دولت، اقدامی در جهت عدالت مالیاتی و جلوگیری از سوءاستفاده از معافیتهاست، اما از زاویه فعالان اقتصادی، پیام متفاوتی دارد.کاهش معافیتها در شرایطی که حاشیه سود بسیاری از بنگاهها بهدلیل تورم، نوسان ارز و افزایش هزینههای تولید محدود شده، میتواند توان انباشت سرمایه و توسعه فعالیتها را کاهش دهد. بهویژه کسبوکارهای کوچک و متوسط که دسترسی محدودی به منابع مالی دارند، بیش از دیگران تحت تأثیر این سیاست قرار میگیرند.
مالیات و بازار کار؛ اثر غیرمستقیم اما واقعی
افزایش فشار مالیاتی تنها در ترازنامه شرکتها باقی نمیماند. وقتی هزینههای مالیاتی بنگاهها افزایش مییابد، یکی از نخستین واکنشها کنترل هزینه نیروی کار است؛ از محدود شدن استخدام جدید گرفته تا حرکت به سمت قراردادهای غیررسمی.در این چارچوب، اگرچه بودجه ۱۴۰۵ بهطور مستقیم به کاهش اشتغال اشارهای ندارد، اما ترکیب افزایش مالیات، رشد هزینه انرژی و افزایش حقوق قانونی میتواند ریسک کند شدن بازار کار رسمی را بالا ببرد.
سرمایهگذاری خصوصی؛ متغیر حساس بودجه
یکی از چالشهای اصلی اقتصاد ایران، افت سرمایهگذاری خصوصی در سالهای اخیر بوده است. در بودجه ۱۴۰۵، اگرچه دولت تلاش کرده با ثباتبخشی به منابع خود، فضای کلان اقتصاد را قابل پیشبینیتر کند، اما افزایش بار مالیاتی میتواند اثر معکوس بر تصمیم سرمایهگذاران داشته باشد.سرمایهگذاری، بیش از هر چیز به اطمینان نسبت به بازده آینده وابسته است.وقتی بنگاهها با چشمانداز افزایش هزینهها و محدود شدن مشوقها مواجه میشوند، طبیعی است که بخشی از سرمایهها به سمت فعالیتهای کمریسکتر یا غیرمولد حرکت کند.
فرار مالیاتی؛ حلقه گمشده اصلاح
دولت در دفاع از رشد درآمدهای مالیاتی، بر مقابله با فرار مالیاتی تأکید دارد.با این حال، تجربه سالهای گذشته نشان میدهد سهم اقتصاد زیرزمینی و فعالیتهای غیرشفاف همچنان بالاست و اصلاح این بخش، نیازمند ابزارهای نهادی و اطلاعاتی فراتر از احکام بودجهای است.در غیاب این اصلاحات، خطر آن وجود دارد که افزایش هدفگذاری مالیاتی، بیش از آنکه به اصلاح ساختار بینجامد، به فشار مضاعف بر بخش مولد رسمی تبدیل شود.
آسیب بودجه ۱۴۰۵ به بازار کار
محمد صادقی، کارشناس اقتصادی، در گقتوگو با خبرنگار اقتصادی خبرگزاری فارس گفت: بودجه ۱۴۰۵ بر رشد بیش از ۶۰ درصدی درآمدهای مالیاتی تکیه دارد. تحقق این عدد بهتنهایی ممکن است، اما سؤال مهمتر این است که این مالیات از کدام بخش اقتصاد تأمین میشود.این کارشناس اقتصادی ادامه داد: در شرایط فعلی، بخش بزرگی از اقتصاد یا معاف است یا شفافیت کافی ندارد. بنابراین فشار اصلی معمولاً بر بنگاههای رسمی، شرکتهای ثبتشده و فعالان شناسنامهدار وارد میشود. از این منظر، عدد بزرگ الزاماً به معنای اصلاح ساختار نیست.وی افزود: معافیتها اگر هدفمند نباشند، محل سوءاستفاده میشوند، اما حذف یا محدود کردن آنها در اقتصادی با تورم بالا و نااطمینانی شدید، پیام منفی به فعالان اقتصادی میدهد. بسیاری از بنگاهها هنوز به سطحی از سودآوری نرسیدهاند که بتوانند بار مالیاتی بیشتری را تحمل کنند، بدون آنکه سرمایهگذاری یا توسعه خود را متوقف کنند.صادقی تاکید کرد: این سیاست میتواند به بازار کار هم آسیب بزند. البته اثر آن مستقیم نیست، اما واقعی است. وقتی هزینههای بنگاه افزایش پیدا میکند، اولین واکنش معمولاً کاهش استخدام، تعویق جذب نیروی جدید یا حرکت به سمت قراردادهای غیررسمی است. بنابراین فشار مالیاتی میتواند بهصورت غیرمستقیم بازار کار رسمی را کوچکتر کند.این کارشناس اقتصادی تصریح کرد: در مجموع، پیام بودجه ۱۴۰۵ برای سرمایهگذار و بخش خصوصی دوگانه است. از یک سو دولت میخواهد منابع خود را پایدار کند، که قابل دفاع است. از سوی دیگر، افزایش هزینهها و کاهش مشوقها، ریسک فعالیت اقتصادی را بالا میبرد. اگر سیاستهای مکمل برای بهبود محیط کسبوکار اجرا نشود، این پیام میتواند به تعویق سرمایهگذاری منجر شود.
چالش اصلی بودجه ۱۴۰۵
اگر بودجه ۱۴۰۵ بدون تغییر اجرا شود، مالیات به ستون اصلی تأمین منابع دولت تبدیل خواهد شد.این رویکرد در سطح کلان میتواند به کاهش وابستگی بودجه به منابع ناپایدار کمک کند، اما در سطح خرد، چالشهای جدی برای کسبوکارها، بازار کار و سرمایهگذاری خصوصی ایجاد میکند.موفقیت این سیاست، بیش از هر چیز به این وابسته است که دولت بتواند همزمان با افزایش درآمد مالیاتی، دامنه شمول مالیات را عادلانهتر کند و فشار را از دوش اقتصاد مولد بردارد؛ در غیر این صورت، هزینه تحقق بودجه را همان بخشی خواهد پرداخت که موتور رشد اقتصاد است. چالش اصلی بودجه ۱۴۰۵ نه اصل مالیاتستانی، بلکه نحوه توزیع بار مالیاتی است؛ مسألهای که میتواند مرز میان اصلاح ساختاری و فشار بر اقتصاد مولد را تعیین کند.با دنبالکردن صفحه اقتصادی خبرگزاری فارس در جریان آخرین تحولات اقتصادی ایران و جهان قرار بگیرید.#بودجه۱۴۰۵#بودجه#مالیات#کسبوکار#پایه_مالیاتی#تورم
22:37 - 5 دی 1404
نظرات کاربران
