به گزارش گروه آنلاین روزنامه دنیای اقتصاد، دولت پزشکیان لایحه بودجه سال ۱۴۰۵ را به مجلس ارائه کرده است.
این دومین لایحه بودجه دولت پزشکیان از آغاز به کارش محسوب میشود. لایحه بودجه ۱۴۰۵ باید پیش از فروردین ۱۴۰۵ به تصویب برسد.
بودجه اما فقط عدد و رقم نیست، تکتک تصمیمهایی که درون آن گرفته شده به نوعی تصمیمگیری درباره معیشت و زندگی انسانها محسوب میشود.
بودجه یعنی سیاست، تورم، حقوق آینده! به همین دلیل است که ارتباطی مستقیم با جیب مردم دارد.
کلیات لایحه بودجه ۱۴۰۵
بودجه ایران مهمترین سند مالی کشور به شمار میآید. این سند درواقع اولویتهای مالی دولت را در شرایطی مثل محدودیت منابع، تورم بالا و فشارهای اقتصادی نشان میدهد.
بودجه کل کشور از طرف دولت برای یک سال در نظر گرفته میشود و براساس آن دولت مشخص میکند که از چه منابعی پول به دست میآورد و آن را چگونه خرج میکند.
سال مالی در ایران از فروردین اسفند است و بودجه هر سال باید پیش از آغاز سال تصویب شود.
ساختار بودجه ایران
بودجه کل کشور معمولا از سه بخش اصلی تشکیل میشود. بخش اول آن، بودجه عمومی دولت است. این بخش به نوعی میتواند مهمترین و اثرگذارترین قسمت بودجه باشد چرا که به صورت مستقیم با زندگی مردم در ارتباط است.
در بخش بودجه عمومی میتوانیم با حقوق و دستمزد کارکنان دولت، حقوق بازنشستگان، یارانهها، هزینههای آموزش، بهداشت و امنیت، طرحهای عمرانی و زیرساختی آشنا شویم.
کسری بودجه، تورم و فشار معیشتی عمدتا از همین بخش نشات میگیرد.
بخش دوم، بودجه شرکتهای دولتی، بانکها و موسسههای انتفاعی وابسته به دولت است. این بخش شامل شرکتهای نفت و گاز و پتروشیمی، بانکها و موسسههای مالی دولتی و بنگاههای بزرگ اقتصادی وابسته به دولت میشود.
معمولا این بخش بیش از نیمی از کل بودجه را تشکیل میدهد اما شفافیت کمتری دارد، نظارت مجلس بر آن محدودتر است و تاثیر مستقیمی بر معیشت مردم ندارد.
بخش سوم هم بودجه نهادها و موسسههای خاص است که شامل برخی نهادهای عمومی غیر دولتی و موسسههای فرهنگی، مذهبی یا راهبردی میشود.
این بخش معمولا محل بحث و انتقاد است به این دلیل که کارایی آن به سختی قابل ارزیابی است و خروجی اجتماعی شفاف و روشنی ندارد.
در بودجه، منابع اصلی درآمد دولت هم مشخص شده که هر بار تلاش میشود درآمدهای حاصل از فروش نفت خام و میعانات کاهش پیدا کند چرا که ناپایدار و ریسکی به شمار میآید.
بودجه امسال با حذف چهار صفر تلاش کرده فرایند محاسباتی را سادهسازی کند اما برخی معتقدند که در این فرایند، بودجه سختخوان شده است.
بسیاری میگویند بودجه امسال «انقباضی» است. این یعنی دولت تصمیم گرفته کمتر خرج کند یا درآمد بیشتری مثلا از مسیر مالیات دریافت کند تا کسری بودجه، تورم و رشد نقدینگی را کنترل کند.
به زبان سادهتر، دولت دست به عصاتر شده و خرجهایش را سفتوسختتر کرده و تلاش دارد پول کمتری وارد اقتصاد کند.
در شرایطی که بودجه انبساطی به دنبال تحریک اقتصاد از مسیر خرج بیشتر است، بودجه انقباضی میخواهد خرجها را برای کنترل تورم، مهار کند.
رشد کم یا محدود هزینههای دولت، افزایش یا جدیتر شدن مالیاتها و کاهش کسری بودجه در کنار احتیاط برای پروژههای عمرانی از جمله نشانههای بودجه انقباضی به شمار میآید.
هرچند بودجه انقباضی میتواند به مهار تورم، کنترل کسری بودجه و کاهش چاپ پول کمک کند اما این امکان هم وجود دارد که فشار بیشتری به حقوقبگیران وارد شود و قدرت خرید در برخی موارد کاهش پیدا کند. در کوتاهمدت هم معیشت وضعیت سختتری پیدا خواهد کرد.
به عبارت دیگر برخی میگویند بودجه انقباضی بهلحاظ عددی، درست و منطقی است اما به لحاظ اجتماعی میتواند پرهزینه باشد.
در برنامه «یک دقیقه با بودجه» از دنیای اقتصاد، تلاش شده بخشهای مهم و بحثبرانگیز لایحه بودجه 1405 زیر ذرهبین قرار بگیرد.
