فیلم «احمد»، فراتر از یک روایت صرفاً تاریخی یا حادثه محور، تلاشی است برای بازنمایی انسان در لحظه بحران. محور اصلی فیلم، نه خود فاجعه زلزله بم، بلکه واکنش انسانها در مواجهه با آن است؛ جایی که مسئولیتپذیری، ایثار و همبستگی جمعی برجسته میشود. کارگردان با پرهیز از شعارزدگی، قهرمانانش را از دل موقعیتهای واقعی بیرون میکشد و نشان میدهد قهرمان بودن لزوماً به معنای داشتن جایگاه خاص نیست، بلکه به انتخاب فرد در لحظههای دشوار بازمیگردد. احمد با تمرکز بر وجوه انسانی شخصیتها و ایجاد همذاتپنداری، مخاطب را به تأمل درباره شکنندگی زندگی و نقش فردیاش در جامعه دعوت میکند و از همین مسیر، اثری تأثیرگذار و ماندگار میسازد.
از نظر اجرا نیز «احمد»، متکی بر بازیهای کنترلشده و باورپذیر بازیگران است؛ بازیهایی که بیش از اغراق، بر انتقال حس و درونیات شخصیتها تکیه دارد و همین امر به واقعگرایی فضای فیلم کمک کرده است. هدایت بازیگران و مدیریت فضای احساسی اثر نشاندهنده کارگردانی دقیق و وسواسمند امیرعباس ربیعی است که توانسته میان روایت انسانی و ابعاد حماسی تعادل ایجاد کند. «احمد»، همچنین در جشنواره فیلم فجر موردتوجه قرار گرفت و با دریافت و نامزدی در چند بخش، جایگاه خود را بهعنوان اثری قابلتأمل در سینمای اجتماعی، انسانی ایران تثبیت کرد؛ فیلمی که بیش از افتخارات رسمی، بر تأثیر عاطفی و ماندگاری در ذهن مخاطب تکیه دارد.
«احمد»، را از زاویه دیدهای مختلف روایت کردم تا تعادل شخصیتش بهتر درک شود
امیرعباس ربیعی، کارگردان فیلم «احمد»، به ایسنا درباره رویکرد خود در ساخت فیلم اظهار میکند: از ابتدا قصد داشتم زلزله بم و عظمت فاجعه، موضوع اصلی فیلم نباشد و تنها بهعنوان پسزمینهای برای داستان عمل کند. این حادثه ذاتاً بسیار بزرگ است و فشار بیرونی قابلتوجهی ایجاد میکند، اما تمرکز من روی واکنش مردم و شخصیتهای مختلف نسبت به آن بود. نمیخواستم حادثه خودش روایت را پیش ببرد؛ بلکه میخواستم رفتار و تصمیمات انسانها از قهرمان فیلم، شهید کاظمی، تا دیگر اعضای تیم و مردم عادی قصه را شکل دهد، بنابراین سعی کردم تعادل بین نمایش بحران و تمرکز بر انسانها حفظ شود؛ بهگونهای که زلزله و شرایط بحرانی ابزاری شوند تا طرز فکر، عواطف، گفتمانها و واکنشهای انسانها را بهتر درک و به تصویر بکشیم.
وی میافزاید: برای من بسیار مهم بود که خروجی کار بهگونهای باشد که مخاطب حس کند در دل اتفاقات و فاجعه حضور دارد. نمیخواستم مخاطب صرفاً فیلم ببیند، بلکه میخواستم واقعاً خودش را در آن فضا احساس کند. از نظر واقعگرایانه، ما در برخی از لوکیشنها از جمله فرودگاه بم نتوانستیم کار کنیم، اما بخشی از فیلمبرداری در همان فرودگاه انجام شد که در زمان وقوع زلزله بم وجود داشت. بسیاری از دوستان هنری که در ساخت فیلم کمک میکردند، خودشان بومی منطقه بودند و بهخوبی این حادثه را لمس کرده و درک کرده بودند، اما آنچه که برای من مهم بود، این بود که عظمت حادثه و واقعی بودن ماجرا بهطور کامل برای مخاطب ایجاد شود. میخواستم وقتی فیلم را میبیند، حس کند که وسط ماجراست و خودش بهعنوان یکی از کسانی که در کنار مجروحین هستند، درد را با همه وجودش احساس کند.
کارگردان فیلم درباره طراحی شخصیت حاج احمد کاظمی بیان میکند: تصمیم من این نبود که بیوگرافی کامل و زندگینامه حاج احمد کاظمی را روایت کنم. این شخصیت ابعاد بسیار گستردهای دارد و من میخواستم تنها ۱۸ ساعت ابتدایی پس از زلزله بم و حضور حاج احمد در این فاجعه را نشان دهم، همچنین مسئولیتپذیری او در قبال مردم. من به ویژگیهایی که در پژوهشها از حاج احمد درک کرده بودم، مانند صداقت و حس مسئولیتپذیری او، توجه داشتم و سعی کردم اینها را در فیلم روایت کنم.
ربیعی ادامه میدهد: شخصیت شهید کاظمی، فردی است که هنوز میتوان درباره ابعاد مختلف او فیلم ساخت و صحبت کرد، اما در فیلم احمد من به فرماندهای پرداختم که در موقعیتی قرار دارد که دیگر مردم رنجکشیده، آسیبدیده و خانوادههای ازدسترفته، مخاطب اصلی او هستند و نه سربازانش که باید حرفش را بپذیرند و اطاعت کنند. در مواجهه با این مردم، شخصیت حاج احمد میتواند حقیقت وجودیاش را بهتر نشان دهد. در لحظاتی که دچار تردید میشود، زمانی که قضاوتها و مخالفتها را میبیند و حرفش شنیده نمیشود، حقیقت یک انسان قهرمان بیشتر آشکار میشود. در این شرایط است که قهرمان واقعی خود را بهتر نشان میدهد
وی درباره پیام انسانی و روانشناختی فیلم توضیح میدهد: اگر فیلم فقط میخواست روایت زلزله باشد و تنها بر مصیبتها و بلاهایی که این فاجعه به همراه میآورد تمرکز کند، احساس میکردم اثر ارزش خود را از دست میدهد. برای من مهمتر این بود که واکنش انسانها در دل این بلایا را نشان دهم. بهجای تمرکز صرف بر ویرانی، من بیشتر به دنبال نفوذ به درونیات و احساسات آدمها بودم و تلاش کردم این عواطف را بهطور واقعی و عمیق پرداخت کنم.
کارگردان فیلم احمد ادامه میدهد: حادثه برای من بهعنوان پسزمینهای بود که انسانها با آن مواجه میشوند. آنچه که اهمیت داشت این بود که آدمها چگونه از این بحران عبور میکنند یا در آن زمینگیر میشوند. مهمترین مسئله برای من این بود که نشان دهم افراد در دل حادثه چگونه تصمیم میگیرند، در سر چه راههایی قرار میگیرند و چه نوع از خودگذشتگیهایی از خود نشان میدهند. برای من، این مسائل مهمتر از نمایش صرف ویرانی بودند؛ اینکه چرا برخی افراد در چنین شرایطی فرونمیریزند و چگونه به مسئولیتهای خود عمل میکنند
ربیعی درباره زاویه دید روایت فیلم توضیح میدهد: من تصمیم گرفتم که قصهام یک محور مشخص داشته باشد و آن شخصیت احمد کاظمی باشد. با اینحال، دلم نمیخواست که فیلم فقط یکصدای تکبعدی داشته باشد. به همین دلیل، در کنار بیان روایت و دیدگاه شخصیت احمد، میخواستم افکار و عواطف مختلف دیگر شخصیتها نیز روایت شود. در واکنش به این نگاههای مختلف بود که روایت احمد معنا پیدا میکند و بهدرستی برای مخاطب تفهیم میشود.
وی تأکید میکند: به همین دلیل، در برخی لحظات، دوربین از احمد فاصله میگیرد تا بتواند به جهان اطرافش بپردازد و نشان دهد که در این جهان پر از تضاد، احمد چگونه میتواند با نگاه خاص خود، تعادل را به وضعیت بازگرداند. نمیخواستم که همه چیز صرفاً از زاویه دید احمد روایت شود، زیرا اگر افکار دیگر شخصیتها و دیدگاههای متضاد دیده نمیشد، جهان احمد بهدرستی درک نمیشد؛ بنابراین، من روایت فیلم را به این شکل انتخاب کردم تا تعادل و تنوع دیدگاهها در داستان بهدرستی نمایان شود.
در دل فاجعه، باید هم انسانیت و هم قهرمانی را نشان داد.
عباس جلیلزاده، بازیگر فیلم احمد نیز با اشاره به تجربه حضورش در این اثر اظهار میکند: ایفای نقش امیرحسین نیکروان برای من چالشی بزرگ بود؛ شخصیتی که از نظر سنی حدود ۱۷ یا ۱۸ سال از خودم بزرگتر بود و در نیمه دوم فیلم، در کنار حاج احمد کاظمی، بهعنوان ناجی نیروها در شرایطی بحرانی وارد داستان میشود. بازی در نقش خلبان هلیکوپتر، با تکرار پروازها و تمرینهای متعدد، تجربهای متفاوت و جذاب برای من بود و تلاش کردم این نقش را به شکلی طبیعی و باورپذیر ایفا کنم.
وی میافزاید: یکی از مهمترین چالشها، حفظ تعادل میان شیرینی لهجه اصفهانی شخصیت و جدیت و عمق او بود. امیرعباس ربیعی، کارگردان فیلم، تأکید داشت که کاراکتر در عین جذابیت، از فضای دراماتیک فیلم خارج نشود. در طول تمرینها، درباره ویژگیهای اخلاقی و رفتاری خلبان در شرایط بحرانی با کارگردان و گروه مشورتهای زیادی داشتیم تا شخصیت کاملاً واقعی به نظر برسد.
این بازیگر در ادامه به فضای تمرینها اشاره کرده و بیان میکند: روند آمادهسازی فیلم کاملاً تحتتأثیر فاجعه زلزله بم بود؛ بهطوریکه در دفتر تمرین، دیوارها پر از عکسهای قبل و بعد از زلزله، آلبومها و اسناد تصویری آن روزها بود. همچنین فیلمها و ویدئوهایی از شرایط بم و خاطرات افرادی که در آن حادثه حضور داشتند، از جمله همرزمان شهید احمد کاظمی، برای ما پخش میشد. دیدن این تصاویر و شنیدن این روایتها، کمک کرد تا عمق فاجعه را بهتر درک کنیم و خودمان را در آن شرایط بحرانی تصور کنیم؛ تجربهای بسیار تأثیرگذار که باعث شد بازیگران با فضای فیلم زندگی کنند.
جلیلزاده با اشاره به شکلگیری شخصیت خلبان هلیکوپتر ادامه میدهد: من منبع مشخصی برای این نقش نداشتم و بیشتر بر اساس ذهنیت شخصیام جلو رفتم. تجربه خدمت در نیروی هوایی ارتش، دیدن خلبانهای اف ۱۴ از نزدیک و فعالیت در ساخت مستند درباره پایگاه هوایی، به من کمک کرد تا دیسیپلین، واکنشها و تصمیمگیری یک خلبان در شرایط بحرانی را بهتر درک کنم و بتوانم نقش را زندگی کنم، بهطوریکه حدود دو ماه، خودم را کاملاً یک خلبان میدیدم.
وی با تأکید بر اهمیت تحلیل نقش، توضیح میدهد: باور دارم هر نقش نیازمند تحلیل موقعیت، ایدئولوژی و ویژگیهای رفتاری و فیزیکی است. وقتی بازیگر به این باور برسد، میتواند نقش را درست اجرا کند. حادثه زلزله بم یک درد ملی بود که هنوز آثارش باقیمانده و پرداختن به چنین وقایعی در قالب آثار هنری میتواند انسانها را به تأمل درباره شکنندگی زندگی، ایثار و همبستگی انسانی وادارد.
بازیگر فیلم احمد درباره بازخورد مخاطبان از اکران فیلم تأکید میکند: واکنش تماشاگران در سالن بسیار ملموس بود و احساس میشد با شخصیتها همذاتپنداری میکنند. احمد، فیلمی است که بهنوعی قهرمانسازی میکند و یادآور میشود هر فردی، در هر جایگاهی، در بحرانها نسبت به جامعهاش مسئول است. این اثر مخاطب را به مسئولیتپذیری و همدلی دعوت میکند.
جلیلزاده در پایان با اشاره به همکاریاش با امیرعباس ربیعی خاطرنشان میکند: این همکاری برای من بسیار آموزنده و شیرین بود. ربیعی باوجود سختیها و فشارهای فراوان، باانگیزه و وسواس بالا پروژه را پیش برد و همین نگاه دقیق به بازیگران، به کیفیت نهایی کار کمک کرد. امیدوارم فیلم احمد، بتواند پیام انسانی خود را به دل مخاطبان منتقل کند و تماشاگران با تأمل بیشتری از سالن سینما خارج شوند.
به گزارش ایسنا، فیلم احمد به کارگردانی امیرعباس ربیعی، با روایت تکاندهندهاش از زلزله بم و انسانهایی که در دل فاجعه ایستادگی میکنند، در چهلودومین جشنواره فیلم فجر سه سیمرغ بلورین دریافت کرد. مرتضی کهزادی برای بهترین گریم، محمد برادران برای بهترین جلوههای ویژه بصری و حبیب والینژاد برای تهیهکنندگی سیمرغ خود را کسب کردند، همچنین ساره رشیدی با بازی بهیادماندنیاش در نقش اول زن، دیپلم افتخار بهترین بازیگر زن را از آن خود کرد.
این جوایز تنها نشانهای از موفقیتهای فنی فیلم نیستند، بلکه گواهی بر تأثیر عمیق احمد، بر دلها و ذهنهاست. فیلم توانست در میان ویرانیها، درسی از ایثار، همبستگی و انسانیت به تماشاگران بیاموزد و یادآور شود که در سختترین لحظات زندگی، قدرت انسانیت میتواند نور امید را به دلها بازگرداند.
انتهای پیام
