دمنوشهای سمزدا مانند زنجبیل، چای سبز و ریشه قاصدک بسیار متداول شدهاند، اما آیا دمنوشها واقعا بدن را از سموم پاک میکنند. کارشناسان تغذیه میگویند که بدن سیستم سمزدایی طبیعی و موثری دارد و عمدتا کبد، کلیهها، دستگاه گوارش و پوست این نقش را برعهده دارند و پیوسته مواد زائد را از بدن دفع میکنند.
نشریه مارتا استوارت به نقل از لورن مناکر، متخصص تغذیه، دبی پتیپین، متخصص تغذیه و سخنگوی آکادمی تغذیه و رژیم غذایی، و مو داسگوپتا، بنیانگذار یک شرکت چای در آمریکا، گزارشی در این زمینه منتشر کرده است.
مصرف چای و دمنوش در جهان، بهخصوص در میان نسل هزاره، رو به افزایش است. بهگفته شرکت تحقیقاتی و تحلیل بازار جهانی «استریتس ریسرچ» (Straits Research)، گستره بازار جهانی دمنوش سمزدا از ۲.۴۵ میلیارد دلار در سال ۲۰۲۴ به ۲.۹۴ میلیارد دلار در سا ۲۰۲۵ افزایش یافته و پیشبینی میشود تا سال ۲۰۳۳ به ۱۲.۶۳ میلیارد دلار برسد.
دمنوش سمزدا چیست؟
دمنوشهای سمزدا ترکیب گیاهان، برگها، ادویهجات، گلها و ریشههاییاند که خواص ارزشمندی دارند. ادعا بر این است برخی دمنوشها قابلیت پاکسازی دارند، به هضم کمک میکنند و بر عملکرد سوختوساز و سطح انرژی تاثیر میگذارند. داسگوپتا میگوید بسیاری از گیاهان دارویی به کاهش التهاب و بهبود هضم معروفاند. مواد موجود در زنجبیل، ریشه قاصدک و چای سبز ترکیبات متعادلی ایجاد میکنند که طعم خوب و اثر آرامشبخش دارند و بر سلامت کلی روده تاثیر میگذارند.
تاثیر این دمنوشها در رژیم غذایی چگونه است؟
این دمنوشها ممکن است تاثیرات مثبتی داشته باشند، اما یک راهحل جادویی نیستند. لورن مناکر میگوید که این دمنوشها، بهرغم خواص مثبتی که دارند، نمیتوانند بدن را به شکلی که بسیاری از نشانهای تجاری مدعیاند سمزدایی کنند، اما میتوانند در کنار رژیم غذایی متعادل، فرایند طبیعی سمزدایی بدن را تکمیل کنند یا علائم خاصی مانند نفخ یا سوءهاضمه را تسکین دهند. دبی پتیپین هم میگوید که در مزایای این دمنوشها اغراق شده است و بیشتر ادعاها درمورد خاصیت سم زدایی این دمنوشها و تاثیر آنها بر افزایش سوختوساز شواهد علمی ندارد.
هر دو متخصص تغذیه با تاکید بر سیستم سمزدایی بدن میگویند که بدن به خودی خود به سیستم شگفتانگیز سمزدا در کبد، کلیهها و دستگاه گوارش مجهز است که شبانهروز برای دفع مواد زائد کار میکنند.
کبد سموم را تجزیه و مواد را متابولیزه میکند تا بهراحتی دفع شوند. کلیهها مواد زائد را از خون جدا و از طریق ادرار دفع میکنند. دستگاه گوارش هم غذا را تجزیه میکند و مواد زائد را از طریق رودهها دفع میکند. همچنین بدن سیستم تعریق دارد که به آزادسازی مقادیر کمی از ترکیبات خاص و فلزات سنگین کمک میکند.
در هر صورت برخی از این دمنوشها ترکیبات مفیدی دارند. برای نمونه ریشه قاصدک که سرشار از پتاسیم است بهشکل سنتی به دلیل خاصیت ادرارآور بودنش محبوب است، اما مطالعات پیشبالینی جدیدی نشان میدهد که به عملکرد کبد و سلامت آن نیز کمک میکند.
چای سبز هم از قرنها پیش در طب سنتی چینی استفاده میشده و در پیشگیری از بیماریهای مزمن موثر بوده است. داسگوپتا میگوید که چای سبز متابولیسم را تقویت میکند، ایمنی را افزایش میدهد و سرشار از آنتیاکسیدان است. پتیپین هم به خواص زنجبیل و نعناع در تسکین نفخ و راحتی هضم اشاره میکند. داسگوپتا میگوید: «مورد لیمویی (Lemon myrtle) سرشار ازآنتیاکسیدانها و طعم قوی مرکبات است و به بهبود سلامت روده کمک میکند.»
اکنون مشخص شده که دمنوش مورینگا، که از دوره باستان برای درمان بیماریهای التهابی از آن استفاده میشد، در درمان آرتریت نیز موثر است. داسگوپتا هم تاثیر سمزدایی و پاکسازی این دمنوش را تایید میکند. دمنوش سنا هم که اغلب به سمزدایی شناخته میشود، ملینی طبیعی است که حرکت روده را تحریک میکند.
آیا دمنوشهای سمزدا خطراتی هم دارند؟
ممکن است دمنوشهای سمزدا عوارض جانبی داشته باشند، بهخصوص اگر در نوشیدن آنها زیادهروی کنید. درمورد سنا، پتیپین تاکید میکند که «استفاده بیش از حد باعث کمآبی بدن و بیتعادلی الکترولیتها میشود.» مصرف دمنوشهای ملین یا ادرارآورهای قوی خطراتی دارد و باعث کمآبی، از دست دادن مواد مغذی و فشار بر سیستم گوارشی میشود. او میگوید: «همیشه برچسبها را بررسی کنید و اگر مطمئن نیستید با متخصص مراقبتهای بهداشتی مشورت کنید.»
داسگوپتا خاطرنشان میکند که خواص کافئین موجود در چای هم در صورت مصرف بیش از حد ممکن است بدن را کمآب کند. در حالی که مایعات به طور کلی اثرات ادرارآور خفیف کافئین را جبران میکنند، این امر همیشه هم صادق نیست. او میگوید: «بسته به تحمل فرد دربرابر کافئین، مصرف بیش از پنج تا شش فنجان چای قوی کافئیندار سبب کمآبی بدن میشود.»
