صداوسیما: کاهش مخاطب تلویزیون روندی جهانی است / معیار سنجش مخاطب در صداوسیما سخت‌گیرانه‌تر از استانداردهای بین‌المللی است

به گزارش اقتصادآنلاین، محسن شاکری‌نژاد رئیس مرکز تحقیقات صداوسیما با تشریح شیوه‌های سنجش مخاطب رسانه ملی، تأکید کرد که کاهش مخاطبان تلویزیون پدیده‌ای مختص ایران نیست و مطابق آمارهای معتبر جهانی، تلویزیون‌های خطی در سراسر دنیا با افت مخاطب مواجه‌اند.

 شاکری‌نژاد در حاشیه نشست خبری بازدید خبرنگاران از مرکز پایش مخاطبان صداوسیما با اشاره به تجربه چندساله این مرکز در آزمون روش‌های مختلف سنجش مخاطب گفت: در طول سال‌های گذشته، شیوه‌های متعددی را بررسی و آزمایش کردیم و در نهایت به دقیق‌ترین ابزارهای قابل اجرا در شرایط فنی و فرهنگی ایران رسیدیم. بسیاری از روش‌های رایج در کشورهای صاحب صنعت رادیو و تلویزیون، مانند نصب دستگاه‌های ثبت مصرف روی تلویزیون‌ها، در ایران نه از نظر فنی و نه از نظر فرهنگی امکان اجرا ندارد.

وی با اشاره به استفاده از نظرسنجی‌های تلفنی و میدانی در مرکز تحقیقات صداوسیما افزود: بر اساس اصول روش‌شناسی و فرمول‌های آماری، در جوامعی با جمعیت بالا، نمونه‌های بالای ۴۰۰ نفر در صورت انتخاب تصادفی قابلیت تعمیم دارند. در حالی که مؤسساتی مانند گالوپ در آمریکا با نمونه‌های هزارنفری نظرسنجی می‌کنند، مرکز تحقیقات صداوسیما در برخی نظرسنجی‌های میدانی تا ۳۰ تا ۳۶ هزار نمونه را مورد بررسی قرار می‌دهد.

شاکری‌نژاد با ارائه نمونه‌هایی از آمارهای رسمی مؤسسات بین‌المللی سنجش مخاطب مانند نیلسن در آمریکا و بارب در انگلستان گفت: داده‌های این مراکز نشان می‌دهد که میزان بینندگان تلویزیون‌های خطی در جهان به‌طور مستمر در حال کاهش است و رسانه‌های دیجیتال و فضای مجازی در حال جایگزینی آن هستند. برای مثال، پرمخاطب‌ترین برنامه‌های تلویزیونی در آمریکا و انگلستان تنها حدود چهار تا پنج درصد از جمعیت این کشورها را جذب می‌کنند.

رئیس مرکز تحقیقات صداوسیما با اشاره به تعریف مخاطب در استانداردهای جهانی توضیح داد: آفکام، به‌عنوان معتبرترین نهاد تنظیم‌گر رسانه‌ای در جهان، فردی را که در طول یک هفته حداقل ۱۵ دقیقه محتوای تلویزیونی تماشا کند، مخاطب محسوب می‌کند. در حالی که مرکز تحقیقات صداوسیما معیار سخت‌گیرانه‌تری دارد و ۱۵ دقیقه تماشای روزانه را مبنای سنجش مخاطب قرار داده است.

وی در بخش دیگری از سخنان خود به مقایسه بودجه رسانه‌های عمومی در ایران و اروپا پرداخت و گفت: در بسیاری از کشورهای اروپایی، هزینه رسانه ملی مستقیماً از مردم دریافت می‌شود. به‌عنوان مثال، در آلمان ماهانه بیش از ۱۸ یورو و در انگلستان سالانه ۱۶۹ پوند به‌عنوان حق تماشای تلویزیون دریافت می‌شود. بودجه بی‌بی‌سی در سال ۲۰۲۵ عمدتاً از محل همین لایسنس‌فی و تبلیغات تأمین می‌شود، در حالی که صداوسیما با حدود ۱۶۰ شبکه رادیویی و تلویزیونی، بودجه‌ای معادل ۳۵ هزار میلیارد تومان دارد که نزدیک به ۹۰ درصد آن صرف پرداخت حقوق می‌شود.

شاکری‌نژاد با اشاره به نتایج نظرسنجی‌های «پیام‌گیرا» گفت: میانگین چهار نظرسنجی فصلی، میزان مخاطب سالانه صداوسیما را مشخص می‌کند. بر اساس این داده‌ها، بیشترین میزان مخاطب رسانه ملی مربوط به سال‌های ۱۳۸۵ و ۱۳۸۶ با حدود ۸۸ درصد بوده و از سال ۱۳۹۴ روند کاهشی آغاز شده است. با این حال، این روند نزولی از سال ۱۴۰۳ متوقف شده و نتایج نهایی سال ۱۴۰۴ پس از تکمیل نظرسنجی‌های فصلی اعلام خواهد شد.

وی تاکید کرد که نتایج نظرسنجی‌ها محدود به جمعیت بالای ۱۵ سال ساکن مراکز استان‌هاست و بررسی‌ها نشان می‌دهد میزان مخاطب در روستاها و شهرستان‌ها بیش از مراکز استان و تهران است.

رئیس مرکز تحقیقات صداوسیما در پاسخ به شبهات درباره سوگیری در سنجش مخاطب گفت: نظرسنجی‌ها تحت نظارت چندلایه واحدهای کنترل انجام می‌شود و پرسشگران به‌صورت هم‌زمان و لحظه‌ای رصد می‌شوند. علاوه بر این، مراکز معتبری مانند ایسپا و آرا نیز نتایج مشابهی را گزارش کرده‌اند که اختلاف آن‌ها از نظر آماری معنادار نیست.

شاکری‌نژاد در پایان با دعوت از اصحاب رسانه برای حضور در اتاق کنترل مرکز تحقیقات صداوسیما گفت: شفافیت در سنجش مخاطب برای ما یک اصل است و خبرنگاران می‌توانند از نزدیک روند انجام نظرسنجی‌ها را مشاهده و بررسی کنند.