خبرگزاری مهر، گروه استانها- زهرا ژرفیمهر: مدرسه امروز در نگاه جدید تربیتی، صرفاً محل آموزش مفاهیم درسی نیست، بلکه بهعنوان کانون هویتسازی، مسئولیتپذیری و پرورش نسل آینده انقلاب تعریف میشود. در همین چارچوب، «مکتب شهید حاج قاسم سلیمانی» بهعنوان یک الگوی تربیتی زنده و زیستپذیر، مورد توجه آموزشوپرورش و تشکلهای دانشآموزی آذربایجان شرقی قرار گرفته است؛ نگاهی که بر جاریسازی این مکتب در متن زندگی مدرسهای، عبور از رویکردهای مقطعی و شعاری و پیوند مفاهیم انقلابی با زیست واقعی نسل امروز تأکید دارد. این گزارش، ابعاد مختلف این رویکرد و تلاشهای صورتگرفته برای تبدیل مدرسه به میدان کنشگری تربیتی و پرورش نسل تراز انقلاب را بررسی میکند.
محمد صادقزاده معاون پرورشی و فرهنگی اداره کل آموزش و پرورش آذربایجان شرقی در گفتوگو با خبرنگار مهر با تأکید بر اینکه «مکتب شهید حاج قاسم سلیمانی» باید بهعنوان یک جریان تربیتی پایدار در مدارس جاری شود، گفت: تبیین این مکتب در محیطهای آموزشی استان، با رویکرد عقلانی، تربیتی و متناسب با زیست فرهنگی نسل امروز دنبال میشود و به هیچ وجه نباید به برنامههای مقطعی و مناسبتی محدود شود.
معاون پرورشی و فرهنگی اداره کل آموزش و پرورش آذربایجان شرقی با اشاره به رویکرد کلان معاونت پرورشی و فرهنگی استان اظهار کرد: هدف اصلی ما از تبیین مکتب شهید سلیمانی، تربیت نسلی مؤمن، مسئولیتپذیر، انقلابی و تمدنساز است. در این مسیر، تمرکز بر هویتسازی دینی و ملی دانشآموزان است و انتقال صرف اطلاعات، پاسخگوی نیازهای تربیتی نسل امروز نخواهد بود.
مکتب شهید سلیمانی؛ جریان تربیتی پایدار در مدارس
وی افزود: شهید حاج قاسم سلیمانی باید بهعنوان الگویی عملی و قابل فهم برای دانشآموزان معرفی شود؛ الگویی که زیست مؤمنانه، مسئولانه و اخلاقمدار را بهصورت عینی به نوجوانان نشان دهد. مکتب سلیمانی پیونددهنده عقلانیت انقلابی، معنویت اصیل و اخلاق اجتماعی است و تبیین آن نیازمند محتوای عمیق، مستند و جذاب با زبان تربیتی و هنرمندانه است.
معاون پرورشی و فرهنگی آموزش و پرورش استان، ولایتپذیری و تکلیفمداری، اخلاص و مردمیبودن، شجاعت همراه با عقلانیت، دشمنشناسی و استکبارستیزی هوشمندانه، خدمت بیمنت و مسئولیت اجتماعی و وحدتآفرینی و اخلاق گفتوگو را از محورهای اصلی مکتب شهید سلیمانی برشمرد و گفت: این مفاهیم در قالب نشستهای تبیینی، پویشها، جشنوارهها و برنامههای فرهنگی متنوع به دانشآموزان منتقل میشود.
صادقزاده با اشاره به لزوم فعالسازی نقش دانشآموزان در این فرآیند تصریح کرد: ما به دنبال روایتگری دانشآموزمحور هستیم. تولید محتواهایی مانند پادکست، نشریه، نمایش، فیلم کوتاه و فعالیتهای رسانهای توسط خود دانشآموزان، یکی از راهبردهای مهم ما در تبیین مؤثر مکتب شهید سلیمانی است.
نسل امروز و زیست فرهنگی دانشآموزان؛ بازطراحی پیامها برای تأثیر واقعی
وی در ادامه به ویژگیهای زیست فرهنگی دانشآموزان نسل امروز پرداخت و گفت: دانشآموزان امروز رسانهزیست، تصویرمحور، پرسشگر و تجربهمحور هستند. این نسل با شعار اقناع نمیشود و به صداقت، عدالت و کنش واقعی حساس است. بنابراین پیامهای مکتب شهید سلیمانی باید با زبان امروز و متناسب با دغدغهها و شیوه فهم این نسل بازطراحی شود.
معاون پرورشی و فرهنگی آموزش و پرورش استان افزود: نسل امروز با «انسان» ارتباط برقرار میکند، نه با اسطوره دستنیافتنی؛ باید شهید سلیمانی را بهعنوان انسانی معرفی کنیم که با انتخابهای آگاهانه و مسئولانه، مسیر رشد و تعالی را طی کرده است. مفاهیمی مانند مقاومت، جهاد و ولایتمداری نیز باید به مسائل روز دانشآموزان ترجمه شود.
نقش مربیان و فعالیتهای مدرسهای در تحقق مکتب سلیمانی
صادقزاده نقش مربیان و معاونان پرورشی را در «جهاد تبیین» محوری دانست و اظهار کرد: مربیان و معاونان پرورشی در خط مقدم تبیین مکتب شهید سلیمانی قرار دارند. نقش آنها فراتر از اجرای برنامههای مناسبتی است و شامل مهندسی جریان تربیتی مدرسه بر اساس این مکتب میشود. رفتار مربی، مهمترین ابزار تبیین است و اگر میان گفتار و رفتار فاصله باشد، پیام اثرگذار نخواهد بود.
وی ایجاد فضای امن برای طرح پرسشهای چالشی دانشآموزان را ضروری دانست و گفت: پاسخگویی اقناعی بهجای رویکرد دستوری، میتواند شبهات را به فرصت رشد فکری تبدیل کند و از انتقال دانشآموزان به کانالهای ناصحیح خارج از مدرسه جلوگیری کند.
معاون پرورشی و فرهنگی استان درباره نحوه گنجاندن مفاهیم کلیدی مکتب سلیمانی در مدارس توضیح داد: بصیرت، ولایتپذیری و مقاومت زمانی نهادینه میشود که دانشآموز آنها را در قالب تجربههای زیستپذیر مدرسهای لمس کند. فعالیتهای گروهی، تشکلهای دانشآموزی، پروژههای خدمت اجتماعی، فعالیتهای جهادی، اردوها، ورزش و تولید محتوای رسانهای از جمله بسترهای تحقق این هدف است.
صادقزاده مهمترین چالش در تبیین این مکتب را شکاف میان زبان رسمی و زیست واقعی نسل امروز دانست و گفت: اگر مکتب شهید سلیمانی به یک اسطوره دستنیافتنی یا صرفاً یک مناسبت تقلیل یابد، تأثیر تربیتی آن از بین میرود. مشکل اصلی کمبود محتوا نیست، بلکه ضعف در برقراری ارتباط مؤثر با دانشآموز است.
وی با اشاره به ظرفیتهای تاریخی و بومی آذربایجان شرقی، بهویژه رویداد ۸ دی تبریز، افزود: ۸ دی نماد بصیرت مردمی، ولایتمداری و مقاومت آگاهانه است و میتواند بهعنوان یک الگوی عینی برای پیوند تاریخ انقلاب با زندگی امروز دانشآموزان مورد استفاده قرار گیرد. همان منطقی که مردم تبریز را در آن مقطع تاریخی به میدان آورد، در مکتب شهید سلیمانی نیز جاری است.
معاون پرورشی و فرهنگی آموزش و پرورش استان در پایان به برنامههای پیشبینیشده در استان اشاره کرد و گفت: برگزاری نشستها و گفتوگوهای بیننسلی، پویشها و جشنوارههای هنری و رسانهای از جمله جشنواره «علمدار»، نواختهشدن زنگ مقاومت در مدارس، برگزاری همایشهای محوری در مناطق و نواحی، و استفاده از ظرفیت اعتکاف دانشآموزی همزمان با سالروز شهادت سردار شهید سلیمانی، از مهمترین برنامههای اجرایی ما در این حوزه است.
همکاری نهادها و برنامههای عملیاتی؛ نهادینهسازی مکتب در استان
وی در پاسخ به سؤالی درباره هماهنگی با سایر نهادهای فرهنگی و تربیتی استان، اظهار داشت: آموزش و پرورش آذربایجان شرقی با نهادهایی همچون حوزههای علمیه، بسیج، سازمان تبلیغات اسلامی، اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی، صدا و سیمای مرکز آذربایجان شرقی و سازمان دانشآموزی همکاری مستمر دارد. این همکاریها در قالب برگزاری مشترک برنامههای فرهنگی، تولید محتوای آموزشی و تربیتی، و استفاده از ظرفیتهای رسانهای و هنری این نهادها صورت میگیرد. هدف، ایجاد یک شبکه یکپارچه و هماهنگ برای تبیین مکتب سلیمانی است تا دانشآموزان در محیطهای مختلف، پیام واحد و هماهنگی را دریافت کنند.
محمد صادقزاده در پایان گفت: تبیین مکتب شهید سلیمانی یک پروژه ملی و تربیتی است که نیازمند عزم جمعی، خلاقیت، صبر و پیگیری مستمر است. ما در آذربایجان شرقی با تکیه بر ظرفیتهای بومی، تاریخی و فرهنگی خود و با بهرهگیری از زبان هنر، رسانه و گفتوگو، تلاش میکنیم این مکتب را بهعنوان یک جریان زنده و تأثیرگذار در مدارس استان نهادینه کنیم. امیدواریم با این تلاشها، دانشآموزان استان نه تنها با مفاهیم این مکتب آشنا شوند، بلکه در عمل نیز بهعنوان نسلی مسئولیتپذیر، بصیر و انقلابی در ساختن آینده ایران اسلامی نقشآفرینی کنند.
تربیت همسانمحور، محور تبیین مکتب سلیمانی در مدارس آذربایجان شرقی
حامد بالازاده مسئول اتحادیه انجمنهای اسلامی دانشآموزان استان آذربایجان شرقی، در گفتوگو با خبرنگار مهر، با تأکید بر نقش کلیدی تربیت همسان بر همسان گفت: اتحادیه معتقد است مؤثرترین مسیر تبیین مکتب شهید سلیمانی و مفاهیمی چون بصیرت و ولایتپذیری، کنشگری خود دانشآموزان در کف مدرسه و در میان همکلاسیهایشان است.
حامد بالازاده در تشریح رویکرد این تشکل در تبیین «مکتب سلیمانی» اظهار کرد: ما معتقدیم اگر میخواهیم روی نسل نوجوان و دانشآموز امروز اثرگذار باشیم، این اثرگذاری باید توسط خود دانشآموزان و از مسیر گروه همسال آنها اتفاق بیفتد، چرا که تربیتی که دانشآموز از همکلاسی خود میپذیرد، بسیار مؤثرتر از سایر مسیرهای تربیتی است.
وی افزود: بر همین اساس، انجمنهای اسلامی مدارس تلاش میکنند دانشآموزان مستعد و زبده را شناسایی کرده و آنها را در روند زبدهپروری قرار دهند تا این دانشآموزان بتوانند در کف مدرسه و کلاسهای خود، نقشآفرینی و اثرگذاری تربیتی بر همسالانشان داشته باشند.
مسئول اتحادیه انجمنهای اسلامی دانشآموزان استان آذربایجان شرقی با اشاره به شیوههای انتقال مفاهیم تربیتی گفت: مفاهیمی مانند بصیرت، ولایتپذیری و مقاومت زمانی اثرگذار خواهند بود که بهصورت عملی و تجربهمحور منتقل شوند. به همین دلیل اردوهای اتحادیه، اردوهای صرفاً تفریحی نیستند و معمولاً بهصورت سناریومحور طراحی میشوند.
وی ادامه داد: در این اردوها، سناریوهایی برگرفته از زندگینامه شهدای عزیز طراحی میشود و دانشآموزان با ورود به اردو، وارد یک ماجراجویی هدفمند میشوند که طی آن با الگوهای رفتاری و سبک زندگی شهدا آشنا میشوند.
بالازاده با اشاره به جایگاه شهید حاج قاسم سلیمانی در برنامههای تربیتی انجمنها گفت: این تصور که شخصیت حاج قاسم سلیمانی برای دانشآموزان امروز دور از دسترس است، کاملاً صحیح نیست. ایشان شخصیتی مردمی داشتند و زندگیشان از کودکی تا بزرگسالی، یک زندگی عادی بوده که با مؤلفههایی چون اخلاص و ولایتپذیری به این جایگاه رسیدهاند. اگر زندگی ایشان بهدرستی برای دانشآموزان روایت شود، این الگو کاملاً برای آنها قابل لمس خواهد بود.
وی درباره استفاده از ظرفیتهای بومی استان آذربایجان شرقی تصریح کرد: در این حوزه، اتحادیه انجمنهای اسلامی دانشآموزان استان، کار ویژه و مشخصی انجام نداده است و این موضوع از جمله حوزههایی است که نیازمند کار جدیتری است.
مسئول اتحادیه انجمنهای اسلامی دانشآموزان استان آذربایجان شرقی با اشاره به سازوکار تربیت همسالان گفت: بنای انجمنهای اسلامی مدارس بر زبدهیابی از دانشآموزان مقاطع متوسطه اول و دوم است. این دانشآموزان وارد چرخه تربیتی اتحادیه میشوند، در قالب قرارگاههای دانشآموزی سازماندهی شده و همراه با مربی، موضوعات مختلف را پیگیری کرده و برای کنشگری تربیتی در مدرسه آماده میشوند.
وی در تشریح برنامههای ویژه ایام سالروز شهادت شهید سلیمانی گفت: امسال سالروز شهادت حاج قاسم سلیمانی با روز نخست اعتکاف اتحادیه انجمنهای اسلامی دانشآموزان همزمان شده است. به همین دلیل، برنامهای ویژه با عنوان «به وقت قاسم» طراحی شده که رأس ساعت یک و بیست دقیقه بامداد، همزمان با زمان شهادت ایشان، در شب اول اعتکاف در تبریز برگزار میشود.
بالازاده افزود: این برنامه در دو مسجد طوبی ویژه دختران و صادقیه ویژه پسران برگزار شده و دارای سناریوی مشخص و ارتباط زنده با مزار شهید حاج قاسم سلیمانی خواهد بود تا دانشآموزان معتکف بتوانند از این فرصت معنوی و تربیتی استفاده کنند.
وی در بخش دیگری از سخنان خود به تعاملات نهادی اتحادیه اشاره کرد و گفت: در فعالیتها با نهادهای مختلفی از جمله ائمه جمعه، آموزشوپرورش بهویژه معاونت پرورشی، بسیج دانشآموزی، سازمان دانشآموزی و همچنین نهادهای فرهنگی مانند معاونت جوانان ادارهکل ورزش و جوانان، ستاد هماهنگی کانونهای فرهنگی هنری مساجد و مرکز رسیدگی به امور مساجد استان همکاری و ارتباط مستمر داریم.
مسئول اتحادیه انجمنهای اسلامی دانشآموزان استان آذربایجان شرقی، مهمترین چالش تشکلهای دانشآموزی را دخالتهای غیرتخصصی عنوان کرد و گفت: ورود نهادها و افرادی که تخصصی در حوزه دانشآموزی ندارند، گاهی موجب اثر سو تربیتی میشود و فعالیتهای اثرگذار را تضعیف میکند. اگر امر تربیت دانشآموزی به متخصصان، تشکلهای دانشآموزی و مجموعههای مردمی توانمند سپرده شود، شاهد نتایج بهتری خواهیم بود.
ضرورت بازنگری در روایت رسانهای مکتب شهید سلیمانی در مدارس
با توجه به تأکید مسئولان آموزشوپرورش و تشکلهای دانشآموزی استان بر فاصله میان زبان رسمی و زیست واقعی نسل دانشآموز، به نظر میرسد پرداخت رسانهای به مکتب شهید سلیمانی نیز نیازمند تحول در قالب و روایت است. تمرکز بر روایتهای میدانی از مدارس، گفتوگو با خود دانشآموزان کنشگر، بازتاب تجربههای واقعی تربیتی و پرهیز از بازتولید کلیشههای صرفاً مناسبتی میتواند به اثرگذاری این جریان کمک کند. رسانهها با بازنمایی «مدرسه بهعنوان میدان تجربه تربیتی» و نه صرفاً محل اجرای برنامه، قادر خواهند بود حلقه واسط میان سیاستهای تربیتی و واقعیت زندگی دانشآموزان باشند؛ نقشی که در جهاد تبیین، کمتر از نقش مربی و مدرسه نیست.
