همشهری آنلاین، شقایق عرفینژاد: انجمن تهیه کنندگان مستقل سینما در بیانیه ای که به تازگی منتشر کرده به شدت به نقشفروشی اعتراض کرده و آن را یک عمل غیراخلاقی دانسته است. این انجمن در بیانیهاش نوشته: «متاسفانه افرادی بسیار محدود با سوءاستفاده از اعتماد مردم به سینماگران ایرانی، نقش فروشی میکنند. این اقدام نه تنها غیراخلاقی است، بلکه بر اساس اصول صنفی اقدامی غیرقانونی و توسط شورای صیانت خانه سینما قابل تعقیب است. این اقدام میتواند به اخراج فردی که به این اقدام کثیف دست میزند از صنف منجر شود.
انجمن تهیه کنندگان مستقل انتظار دارد در صورتی که علاقمندان بازیگری با چنین افراد خاطی روبرو شدند، مراتب را به خانه سینما و یا شورایعالی تهیهکنندگان سینمای ایران اطلاع دهند.
انجمن تهیه کنندگان مستقل امیدوار است با همکاری تماشاگران و علاقهمندان محترم سینمای ایران نسل چنین افرادی با چنین رفتاری خلاف عرف، سنت و اخلاق که غیرقانونی است، به تدریج منقرض شود. انجمن همچنین امیدوار است، شورای صیانت خانه سینما بدون هر گونه چشم پوشی با چنین افرادی رفتار و با آخرین نمونه آن، برخوردی قاطع داشته باشد.»
اما واقعیت این است که نقشفروشی در سینمای ایران نه پدیده جدیدی است که مختص سال های اخیر باشد و نه عملی که پیشتر به آن اشاره نشده باشد. از سالهای دهه هشتاد و با رشد سریالسازی و نیاز به نسل جدید از بازیگران این موج به راه افتاد. کارگردانان و تهیه کنندگانی بودند که به جای استفاده از بازیگران چهره و پرداخت دستمزدهای بالا، به علاقهمندان بازیگری که برای تست مراجعه میکردند، وعده می دادند که با خرید نقش اول می توانند آینده بازیگری خود را تضمین کنند. در مواردی هم البته این تنها یک وعده نبود و واقعا این اتفاق می افتاد. در سال های اخیر و با توجه به سنگین شدن هزینه های تولید اما این شکل نقشفروشی نمی تواند کمک چندانی به تأمین بودجه فیلم کند. جلیل اکبری صحت، تهیه کننده سینما، در مصاحبه ای به این موضوع اشاره کرده و گفته: «زمانی گفته میشد که یک نفر ۲۰۰ میلیون تومان برای بازی در یک فیلم پرداخت کرده، در حالیکه آن زمان هزینه تولید یک فیلم ۵۰۰ میلیون تومان میشد و این اتفاق منطقیتر بود چون بخش اعظمی از بودجه ساخت فیلم از این طریق تأمین میشد اما امروز که هزینه ساخت یک فیلم مثلاً ۲۰ میلیارد تومان است با نقشفروشی نمیتوان بخش اعظمی از بودجه را فراهم کرد و معمولاً در تفاهمی بین تهیهکننده یا کارگردان قیمتهایی تعیین میشود.»
بازیگر به اضافه اسپانسر
در یک مدل جدید بازیگرانی انتخاب می شوند که قادر باشند با خودشان سرمایهگذار برای فیلم بیاورند. حتی گفته می شود گاهی برای رسمیت دادن به این شیوه از آن به اسم «بازیگر-سرمایهگذار» صحبت می شود. به این ترتیب که بازیگران تازهکار یا علاقهمندان به بازیگری در یک تست انتخاب بازیگر شرکت کرده اند و از آنها پرسیده شده آیا می توانند در سرمایه فیلم شریک باشند؟
پژمان بازغی هم در مصاحبه ای به عکس این موضوع و سفارش سرمایهگذاران به استفاده از یک بازیگر اشاره کرده است: «نقش فروخته میشود. سرمایه گذار بازیگر، کارگردان و فیلمنامه را هم خودش انتخاب میکند، چون پول دارد...حتی در هنروری هم مافیا وجود دارد.»
انتخاب بازیگر بر اساس فالوئرهای اینستاگرام
علاوه بر فروش نقش، گفته می شود بازیگران بر اساس تعداد دنبالکنندگانشان در اینستاگرام انتخاب می شوند. مریم کاویانی در گفت و گویی در سال ۹۷ در باره این مسئله صحبت کرده و گفته: «امروزه بازیگران بر اساس تعداد فالوئر و میزان فعالیت خود در شبکههای مجازی انتخاب میشوند. انگار سینمای امروز تصور می کند که نسبت فروش بلیت رابطه مستقیم با تعداد فالوور یک بازیگر دارد. گرچه این حضور به خود سینما ضربهای نمی زند اما معنای واقعی هنر لطمه میزند.» ساناز سماواتی بازیگر تئاتر و تلویزیون هم گفته: «سرمایهگذار فشار میآورد بازیگری که فالوورش در اینستاگرام زیادتر است باید بازی کند. این تأسفآور است که میزان فالوور برای انتخاب نقش تعیینکننده است و توانایی، لیاقت و شایستگی بازیگر در اجرای نقش هیچ جایی ندارد.»
