به گزارش خبرنگار مهر امروز دوشنبه ۰۸ دی ۱۴۰۴ بازار سرمایه ایران در بخش صندوقهای کالایی یکی از دراماتیکترین و پرنوسانترین روزهای تاریخ خود را پشت سر گذاشت. خروج تاریخی ۴.۶ هزار میلیارد تومان پول حقیقی زیر سایه صلح اوکراین و سقوط دلار و ترمز بریدن اونس جهانی در یک اصلاح تند و تیز، صندوقهای طلا را در صفهای فروش قفل کرد و در حالی که اخبار مثبت از مذاکرات صلح در اوکراین بازارهای جهانی را در آخرین روزهای سال ۲۰۲۵ به لرزه درآورد، تالار معاملات صندوقهای کالایی در تهران شاهد یک «فرار سرمایه» تمامعیار از صندوقهای طلا بود. ثبت ریزشهای ۱۰ درصدی در اکثر نمادهای طلا و خروج سنگین نقدینگی حقیقی، روی طلاداران را سرخ کرد.
سقوط آزاد اونس و دلار؛ دو لبه قیچی برای صندوقهای طلا
ریزش سنگین امروز ریشه در همزمانی دو شوک بزرگ خارجی و داخلی داشت. در صحنه بینالملل، پیشرفت غیرمنتظره در مذاکرات صلح اوکراین، پناهگاه امن سرمایهگذاران جهانی را ویران کرد. اونس طلای جهانی صبح امروز در واکنشی هیجانی، از قله تاریخی ۴۵۵۰ دلاری عقبنشینی کرد و با ثبت ریزشی کمسابقه (بیش از ۳.۵ درصد معادل ۱۵۹ دلار)، به کانال ۴۳۷۲ دلار سقوط کرد.
در بازار داخلی، دلار تهران که روز گذشته سقف ۱۴۴ هزار و ۵۰۰ تومانی را لمس کرده بود، امروز با چرخشی ناگهانی به زیر ۱۳۸ هزار تومان تنزل یافت. این افت قیمت منجر به ریزش ۱.۵ میلیون تومانی طلای ۱۸ عیار و سقوط ۲۱ میلیون تومانی سکه تمام شد. ترکیب این ریزش ارزی با سقوط اونس جهانی، حکم تیر خلاص را برای صندوقهای طلا داشت و منجر به قفل شدن این نمادها در صفهای فروش سنگین ۱۰ درصدی شد.
سایه شایعات بر سر بانک مرکزی
در بحبوحه این نوسانات، بازار با شایعات تغییر ریاست کل بانک مرکزی نیز دست و پنجه نرم کرد. هرچند پیگیریها نشان میدهد موضوع استعفای محمدرضا فرزین مربوط به اواخر آذرماه بوده و خبر جدیدی نیست، اما فضای روانی بازار را تحتالشعاع قرار داد. مصطفی قمریوفا، مدیرکل روابط عمومی بانک مرکزی، با تأیید برگزاری جلسات تیم اقتصادی دولت در ساختمان میرداماد، اعلام کرد که نتایج تصمیمات ارزی و تجاری بهزودی اطلاعرسانی خواهد شد.
کالبدشکافی معاملات؛ نمای کلی و اتمسفر بازار صندوقهای طلا
بازار امروز با ارزش معاملاتی بالغ بر ۲۶ هزار و ۷۱۴ میلیارد تومان در حالی به کار خود پایان داد که تعداد دفعات معامله که به عدد ۶۹۸,۸۳۵ نوبت رسید. اعداد و ارقامی که نشاندهنده دستبهدست شدن حجم عظیمی از واحدهای صندوق با پشتوانه طلا در قیمتهای کف روزانه است.
اگرچه تعداد خریداران حقیقی (۱۶۸,۸۱۶ نفر) از تعداد فروشندگان (۱۲۰,۷۷۳ نفر) بیشتر بوده است، اما بررسی دقیقتر نشان میدهد که قدرت فروشندگان (حجم فروش هر کد) بسیار بالاتر بوده و خریداران اغلب با سرمایههای خرد اقدام به خرید پلهای در منفیها کردهاند، در حالی که فروشندگان در حال خروج سنگین بودهاند.
تقریباً تمامی صندوقهای طلا شامل نمادهای شاخصی نظیر عیار، لوتوس، مثقال، کهربا، گنج و گوهر، با کاهش ۱۰ درصدی قیمت مواجه شدند. قیمت پایانی در اکثر این نمادها به کف مجاز روزانه چسبید و بسیاری از آنها با صف فروش به کار خود پایان دادند. تنها استثناهای جزئی در این بین، صندوق درخشان (آبان) با ریزش ۷.۱۵ درصدی، صندوق زرفام با ریزش ۹.۵۸ درصدی و صندوق ریتون با ریزش ۹.۹۹ درصدی بودند که اندکی بالاتر از کف مطلق معامله شدند، هرچند که فشار فروش در آنها نیز محسوس بود.
- صندوق عیار (مفید): این صندوق به عنوان لیدر اصلی بازار، امروز به تنهایی حدود نیمی از ارزش معاملات کل بازار (۱۳ هزار میلیارد تومان) را به خود اختصاص داد. در این نماد، فروشندگان حقیقی با عرضه بیش از ۳۱۶ میلیون واحد در مقابل خرید ۲۷۹ میلیون واحدی خریداران حقیقی، فشار سنگینی ایجاد کردند که منجر به ورود حقوقیها برای خرید ۴۹ میلیون واحد شد.
- صندوق طلا (لوتوس): در دومین صندوق بزرگ بازار، فاصله عرضه و تقاضای حقیقی شدیدتر بود. فروش ۳۱ میلیون واحدی حقیقیها در برابر خرید ۲۴ میلیون واحدی، منجر به حمایت ۱۰ میلیون واحدی حقوقیها شد.
- صندوق مثقال (آگاه): در این نماد نیز الگوی مشابهی تکرار شد و حقیقیها ۱۳۰ میلیون واحد فروختند، در حالی که حقوقیها مجبور به خرید حمایتی سنگین ۴۲ میلیون واحدی شدند.
سونامی خروج پول از صندوقهای طلا
یکی از مهمترین بخشهای این گزارش، محاسبه میزان پولی است که توسط معاملهگران حقیقی از بازار خارج شده است. این شاخص (برآورد خروج نقدینگی حقیقی) نشاندهنده میزان ترس و تغییر مالکیت از حقیقی به حقوقی است. بر اساس محاسبات انجام شده روی تفاوت حجم خرید و فروش حقیقی و ضرب آن در قیمت پایانی، نتایج زیر حاصل شده است:
- صندوق عیار: تراز منفی ۳۷ میلیون واحدی حقیقی، ۱,۴۶۷ میلیارد تومان خروج پول حقیقی
- صندوق لوتوس: تراز منفی ۷.۴ میلیون واحدی حقیقی، ۷۶۸ میلیارد تومان خروج پول حقیقی
- صندوق جواهر: تراز منفی ۳۱ میلیون واحدی حقیقی، ۱۶۸ میلیارد تومان خروج پول حقیقی
- صندوق مثقال: تراز منفی ۱۷.۶ میلیون واحدی حقیقی، ۲۰۵ میلیارد تومان خروج پول حقیقی
- صندوق کهربا: تراز منفی ۱۵.۹ میلیون واحدی حقیقی، ۲۲۰ میلیارد تومان خروج پول حقیقی
- صندوق گنج: تراز منفی ۲۴.۵ میلیون واحدی حقیقی، ۳۰۰ میلیارد تومان خروج پول حقیقی
- صندوق درخشان: تراز منفی ۵۴ میلیون واحدی حقیقی، ۱۴۲ میلیارد تومان خروج پول حقیقی
- صندوق ریتون: تراز منفی ۸۲ میلیون واحدی حقیقی، ۱۱۶ میلیارد تومان خروج پول حقیقی
- صندوق لیان: تراز منفی ۴۰.۹ میلیون واحدی حقیقی، ۱۰۹ میلیارد تومان خروج پول حقیقی
- صندوق آلتون: تراز منفی ۲۴.۳ میلیون واحدی حقیقی، ۱۱۳ میلیارد تومان خروج پول حقیقی
- صندوق ناب: تراز منفی ۲۷.۷ میلیون واحدی حقیقی، ۱۳۵ میلیارد تومان خروج پول حقیقی
- سایر صندوقهای طلا: (شامل زرفام، گوهر، زر، زروان، جام طلا، زرگر و…) مجموعاً برآورد میشود حدود ۸۰۰ میلیارد تومان خروج پول داشتهاند.
- صندوقهای زعفران: مجموع نهال و سحرخیز نیز شاهد خروج حدود ۶۶ میلیارد تومان نقدینگی حقیقی بودند.
محاسبات فوق نشان میدهد که امروز یک فرار سرمایه سنگین از سمت حقیقیها صورت گرفته است و با جمعبندی ارقام فوق، برآورد میشود که در بازار امروز بیش از ۴,۶۰۰ میلیارد تومان (۴.۶ همت) پول حقیقی خالص از صندوقهای کالایی خارج شده و عمدتاً توسط بازیگران حقوقی و صندوقهای بازارگردان جذب (خریداری) شده است.
بنابراین میتوان گفت بازار صندوقهای کالایی (با محوریت طلا) امروز شاهد یک فروش هیجانی (پنیک سل) تمام عیار بود. خروج بیش از ۴.۶ هزار میلیارد تومان پول حقیقی و صفهای فروش سنگین در قیمتهای منفی ۱۰ درصد، نشان از ترس شدید معاملهگران خرد دارد. در سمت مقابل، خریدهای سنگین حقوقیها در نمادهایی مانند عیار، لیان و لوتوس نشان میدهد که نهادهای مالی در این قیمتها تمایل به انباشت دارایی داشتهاند. برای روز آتی، کلیدیترین فاکتور، رصد رفتار این حقوقیهاست؛ اینکه آیا حمایت خود را ادامه خواهند داد یا اجازه اصلاح قیمتی بیشتر را به بازار میدهند.
شایان ذکر است صندوقهای زعفران شامل دو نماد مبتنی بر زعفران یعنی نهال (نوویرا) و سحرخیز، اگرچه از گزند ریزش بازار در امان نماندند، اما پایداری بیشتری نسبت به طلا نشان دادند.
- صندوق نهال: با کاهش ۵.۹۵ درصدی به قیمت ۵۰,۱۸۶ ریال رسید. حجم فروش حقیقی در این نماد حدود ۴۹ میلیون واحد بود که بر حجم خرید ۴۱ میلیون واحدی غلبه داشت.
- صندوق سحرخیز: با کاهش ۵.۸۶ درصدی مواجه شد. در این نماد نیز برتری فروشندگان مشهود بود، به طوری که ۱۳ میلیون برگه سهم توسط حقیقیها فروخته شد در حالی که تنها ۸ میلیون برگه توسط آنها خریداری گردید.
ریزش کمتر زعفران نسبت به طلا (حدود ۶ درصد در برابر ۱۰ درصد) میتواند ناشی از تفاوت در دارایی پایه و عدم وابستگی مستقیم لحظهای به نوسانات نرخ انس جهانی طلا باشد.
