همشهری آنلاین – آرش نهاوندی: حاصل ۱۴ سال تلاش دانشمندان ایرانی یک نانوداروی بومی است که روند ترمیم شکستگی استخوان را تسریع میکند و درمان مؤثرتر و کمهزینهتری نسبت به تنها نمونه خارجیاش دارد. شیما توکل، عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی ایران و سازنده این نانودارو در تلویزیون اینترنتی همشهری از مسیری میگوید که به تولید دومین گرافت استخوانی نانویی جهان منتخی شده. محصولی که علاوه بر ترمیم شکستگی استخوان، در جراحی ستون فقرات، ارتوپدی، ایمپلنتهای دندانی و پیشگیری از تحلیل استخوان فک کاربرد دارد. بخشی از این گفتگو را در ادامه بخوانید و فیلم کامل را در این لینک مشاهده کنید. [تندرستی؛ ماجرای جهانی شدن نانو داروی ایران]
ترمیم با نانو داروی ایرانی در جراحیهای ستون فقرات
توکل درباره این محصول نانویی که در ترمیم شکستگیها به کار میرود و به تازگی وارد بازار کشور شده، توضیح داد: محصول نانویی ما اولین محصول از این نوع در ایران و دومین در دنیا از نظر گرافتهای استخوانی و ترمیم کننده است. کاری که انجام میدهد این است که در زمان کوتاهتر و موثرتر میتواند ترمیم استخوان را در جراحیهایی مانند جراحی ستون فقرات، ارتوپدی مانند شکستگی دست و پا، فک و صورت و برای ایمپلنتهای دندانی که گرافتهای دیگر جواب نمیدهد انجام دهد.
برتری قابل توجه محصول ایرانی بر محصول آلمانی
به گفته این مخترع، اولین محصول نانویی مشابه این محصول برای یک شرکت آلمانی است که ترمیم ۳۶ درصدی دارد اما محصول ایرانی ترمیم ۸۶ درصدی داشته است. این بررسی میان دو محصول را انجام دادیم و نتیجه آن مشخص شد. قیمت محصول خارجی هم حدود ۱۶۰ دلار است اما در ایران زیر یک میلیون تومان تولید شده است.
توکلی درباره ارزان بودن محصول ایرانی در برابر محصول خارجی توضیح کرد: اگر قیمت را افزایش میدادیم از نظر توزیع محصول با مشکل مواجه میشدیم. بقیه محصولات دیگر که گرافتهای استخوانی هستند و نانویی نیستند، قیمت جهانیشان ۴۰ تا ۶۰ دلار است، یعنی همین یک کلمه نانو به آن شرکت آلمانی این اجازه را داده که قیمت محصول خود را خیلی بالا ببرد که واقعا نانویی کردن محصول تاثیر دارد.
جطور میتوان دسترسی داشت؟
او درباره در دسترس بودن این نانودارو هم بیان کرد: محصول در بیمارستانها و کلینیکها توزیع میشود و در داروخانه موجود نیست. محصولات گرافتهای استخوانی در داروخانهها توزیع نمیشوند چون بیمار نمیتواند کاری با این گرافتها انجام دهد. یک جراح دندانپزشک، یک جراح ستون فقرات و یک جراح ارتوپد، میتواند از این گرافتها استفاده کند و در اختیار آنها قرار میگیرد.
تحول در درمان
توکل اثربخشی و ظرفیت تولید این محصول بیان کرد: در ایران دو شرکت گرافتهای استخوانی از جسد انسان را تولید میکنند. یک محصول سنتزی دیگری هم هست که از بافت گاو گرفته میشود. شاید اگر از جراحان سوال کنید برای استفاده از محصولات سنتزی مقاومت داشته باشند چون مشکل جذب دارند. ۱۴ سال تحقیق و توسعه ما برای همین موضوع بود. نانو بودن محصول باعث میشود کیفیت جذب و ویژگیهای سطحی آن تغییر کند و باعث میشود مشکلاتی که درباره محصولات سنتزی در بازار وجود داشت تا حدودی مرتفع شود.
او ادامه داد: یکی از ویژگیهای این محصول نانویی بودن آن است و کارهای مهندسی دیگری هم روی آن انجام شده است. مزیت محصول نانویی برای بیمار این است که ترمیم استخوان بسیار سریعتر رخ میدهد. یک مزیت هم از سوی جراحان اعلام شده و این که در زمینه کنترل عفونت در بیماران هم موثر است. زمان درمان و حتی ایمپلنتیشن دندان را هم کوتاهتر میکند. زمان راه رفتن بیمار در جراحیهایی که مرتبط با پا و نخاع است هم کوتاهتر میشود. در موارد دیگرکه مربوط به تنگی کانال نخاع میشود و باید ستون فقرات در آن ناحیه دستکاری شود و در برخی موارد از گرافتها استفاده میکنند نیز متفاوت است. این محصول در ۳۹ مدل شامل پودر، گرانول، کیوب و ... تولید میشود.
کاهش ارزبری
توکل درباره اینکه فناوری تولید این محصول نانویی چه مزیتی برای کشور ما دارد، عنوان کرد: تاکنون حدود ۸۰درصد از محصولات سنتزی استخوان به ایران وارد میشد. در حال حاضر علاوه بر این که ارزبری واردات محصولات مشابه کاهش پیدا میکند، محصولی را هم در دسترس داریم که مشکلات سنتزیهای قبلی را هم در مورد جذب و ترمیم مرتفع کرده است. قیمت این محصول نسبت به سایر محصولات سنتزی که وارد ایران میشود بسیار مقرون به صرفه است و در نتیجه نظام سلامت ایران مجبور نیست که متحمل فشارهای اقتصادی بیشتری شود.
مراحل کارآزمایی
توکل درباره روند کارآزمایی طی ۱۴ سال هم بیان کرد: محصول را برای کارآزمایی بالینی به مراکز مختلف دادیم و مجموعهای از افراد مختلف در آن شرکت داشتند. تستها حتی از سوی سازمان غذا و دارو هم مورد سنجش قرا گرفتند و نشان داد که سمیت ما حتی ازگروه کنترل منفی هم کمتر بود. به طور مثال سمیتی که مرتبط با سرطانزایی است در مورد گروه کنترل منفی که یک ماده زیست سازگاری بود حدودا ۰.۶ بود و ماده ما حدود ۰.۲.
به گفته توکل، مواد اولیه تولید این گرافت استخوانی از آلمان وارد میشود و حساسیتهای لازم هم روی خط تولید در نظر گرفته شده تا هیچ نوع آلودگی از فلزات سنگین آرسنیک، سرب و نقره در فلز به کار رفته در دستگاهها وجود نداشته باشد. خط تولید این محصول عاری از میکروپلاستیکهاست که نه وارد بدن بیمار شود و نه وارد پسابهای زیرزمینی. توسعه و راه اندازی این خط تولید بسیار هزینهبر بوده و نتیجه آن سازگاری خوب با محیط زیست است.
واکنشهای جهانی و ظرفیتهای صادراتی
توکل درباره واکنشهای جهانی نسبت به تولید این دارو در ایران و ظرفیتهای صادراتی آن بیان کرد: این محصول را تنها برای کشور عراق ارسال کردیم که بازخورد خوبی هم داشته است. میتوانیم به صادرات امیدوار باشیم اما نه امسال و کمی زمانبر است. یک کشور دیگر در آمریکا هم درخواست در اختیار داشتن این محصول را دارد و امیدواریم بازار صادراتی آنجا هم محقق شود. هدفگذاری ما این است که بتوانیم فروش خوبی در چند کشور همسایه و به ویژه کشوری که در خارج از حوزه خلیجفارس قرار دارد، داشته باشیم و لزومی ندارد که هزینه بیشتری برای صادرات این محصول به اروپا بکنیم.
تحت پوشش بیمه نیست
او درباره پوشش بیمهای محصول هم بیان کرد: در حال حاضر پوشش بیمهای نداریم اما اقداماتی در این باره در حال انجام است. البته ما تلاش میکنیم که توزیع محصول بیشتر در بخش خصوصی صورت بگیرد که بتوانیم فالوآپ بیماران را مستقیم داشته باشیم. مراحل اداری پوشش بیمهای دارو بسیار زیاد است ترجیح میدهم زمان را روی مسایل دیگر بگذاریم.
او درباره اینکه آیا مطالبهگری از سوی بیماران برای استفاده از این نانودارو صورت گرفته عنوان کرد: حداقل هفتهای دو تا سه بیمار با ما تماس میگیرند و خواستار لینک شدن با جراح و دسترسی به این محصول هستند. درخواست لینک شدن با چراح به منظور این صورت میگیرد که ما اجازه جراح را برای استفاده از محصول را بگیریم.
حمایتهای نانویی
توکل درباره مشکلات شرکتهای دانش بنیان بیان کرد: در روند گرفتن مجوزها مشکل داریم. البسته ستاد نانو از ما حمایتهای خوبی میکند. به دلیل همین حمایتهاست که رتبه جهانی ایران در نانو ششم و بسیار بالاست. بسیاری از شرکتهای دانشبنیان محصولات خوبی ارائه میدهند اما به برخی از کارشناسان در سازمانهایی که باید مجوز بدهند برمیخورند که با استناد یکسری از قوانین کار را متوقف میکنند. اینها برای فردی که میتوانسته از ایران برود اما نرفته و مانده و در صدد تاسیس شرکت دانش بنیان برآمده دلسردکننده است.
او درباره حمایت دولت هم عنوان کرد: به جز ستاد نانو حمایتی از سوی دولت وجود ندارد. حمایت آنها در همین حد است که در نمایشگاهها محصول را میبینند و قول و قرار میگذارند اما در نهایت شاهد پیگیری نیستیم.
آسیبها
توکل درباره آسیبهای این عدم حمایت هم توضیح داد: حداقل آسیب این است که باید در برخی مقاطع برای دسترسی به سرم دچار چالش شویم. به شعار فناوری که در ستاد نانو میدهند واقعا عمل میکنند و چنین حمایتی را در نهادهای دیگر ندیدیم. از طرف ستاد نانو تمام مشاورهها رایگان در اختیار ما قرار داده میشود. اینها امیدبخش است.
راهکارهای رفع موانع
او درباره راهکار رفع موانع و افزایش حمایتها هم عنوان کرد: باید در ساختارها تغییرات مدیریتی ایجاد شود. افرادی هستند که در سازمانها ادعای حمایت از شرکتها و صنایع مرتبط با فناوری را دارند اما نتیجهبخش نیست. مساله مشخص این است که کشور ما در فناوریهای نانو در رتبه ششم جهانی برای مدت ۴ سال دوام آورده اما در بیوتک یا حوزههای سلولی ششم نشده است. باید سوال کرد که چرا در سایر حوزهها به این رتبه جهانی نرسیده است؟ دلیلش مدیریت خوب در حوزه نانوست. همه مدیران این حوزه واقعا دغدغه فناوری دارند. برای رسیدن به فناوری باید مدیریت مطلوب باشد. دولت باید بخشی از شرایط را به شرکتهای دانش بنیان واگذار کند تا بتوانند محصولات خود را توسعه دهند.
بیشتر بخوانید:
