خیلی دور، خیلی نزدیک

به گزارش گروه رسانه‌ای شرق،

 شرق: درحالی‌که دیپلمات‌ها از «پیشرفت ۹۰ درصدی» سخن می‌گویند، واقعیت میدانی نشان می‌دهد که صورت‌حساب امنیت اوکراین قرار است با چک سفیدامضای مالیات‌دهندگان غربی و حراج منابع طبیعی این کشور پرداخت شود. دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور ایالات متحده در عمارت مارالاگو میزبان ولودیمیر زلنسکی، همتای اوکراینی خود، بود تا درباره پیش‌نویس بازبینی‌شده طرح صلحی مذاکره کنند که اوکراین آن را بهترین تلاش خود برای پایان‌دادن به جنگ با روسیه توصیف کرده است. پس از این دیدار، زلنسکی آن را یک «جلسه عالی» خواند و ترامپ نیز اظهار کرد که معتقد است روسیه و اوکراین «شاید بسیار نزدیک» به توافقی برای پایان جنگ باشند. با این حال، دستیاران ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه که اوایل روز یکشنبه با ترامپ گفت‌وگویی تلفنی کرده بود، تعدادی از ایده‌های موجود در این طرح، از‌جمله استقرار نیروهای حافظ صلح اروپایی در اوکراین را با بی‌اعتنایی رد کردند. ولودیمیر زلنسکی روز دوشنبه اعلام کرد که ایالات متحده به‌عنوان بخشی از طرح صلح پیشنهادی، تضمین‌های امنیتی ۱۵ساله‌ای را به اوکراین ارائه می‌دهد؛ هرچند او تصریح کرد که تعهد آمریکا تا ۵۰ سال را ترجیح می‌دهد تا روسیه را از تلاش‌های بعدی برای تصرف خاک همسایه‌اش با زور بازدارد. ترامپ در اقامتگاه فلوریدای خود اصرار داشت که اوکراین و روسیه «نزدیک‌تر از هر زمان دیگری» به یک حل‌وفصل صلح‌آمیز هستند.  با وجود این خوش‌بینی‌ها، مذاکره‌کنندگان همچنان به دنبال راهی برای عبور از بن‌بست در مسائل کلیدی هستند، از‌جمله اینکه نیروهای کدام طرف باید از کجا عقب‌نشینی کنند و سرنوشت نیروگاه هسته‌ای زاپوریژیا که تحت اشغال روسیه و یکی از ۱۰ نیروگاه بزرگ جهان است، چه خواهد شد. ترامپ تأکید کرد که مذاکرات چندماهه به رهبری ایالات متحده همچنان ممکن است با شکست مواجه شود. زلنسکی در پیام‌های صوتی به خبرنگاران گفت: «بدون تضمین‌های امنیتی، واقع‌بینانه بگویم، این جنگ پایان نخواهد یافت».

معمای امنیت و حضور شرکا

اوکراین از سال ۲۰۱۴، زمانی که روسیه کریمه را غیرقانونی ضمیمه کرد و جدایی‌طلبان مورد حمایت مسکو در دونباس -منطقه حیاتی صنعتی در شرق اوکراین- دست به سلاح بردند، در حال جنگ با روسیه است. جزئیات تضمین‌های امنیتی هنوز علنی نشده است، اما زلنسکی روز دوشنبه گفت که این موارد شامل نحوه نظارت بر توافق صلح و همچنین «حضور» شرکا خواهد بود. او توضیح بیشتری نداد، اما روسیه اعلام کرده است که استقرار نیروهای کشورهای عضو ناتو در اوکراین را نخواهد پذیرفت. دیمیتری پسکوف، سخنگوی کرملین، روز گذشته گفت که انتظار می‌رود ولادیمیر پوتین و ترامپ در آینده نزدیک صحبت کنند، اما هیچ نشانه‌ای وجود ندارد که رهبر روسیه با زلنسکی صحبت کند. امانوئل مکرون، رئیس‌جمهور فرانسه، گفت که متحدان کی‌یف اوایل ژانویه در پاریس دیدار خواهند کرد تا «مشارکت‌های ملموس هر کشور» در تضمین‌های امنیتی را نهایی کنند. طبق گفته زلنسکی، ترامپ گفته است که تمدید تضمین‌های امنیتی ایالات متحده برای اوکراین به فراتر از ۱۵ سال را بررسی خواهد کرد. این تضمین‌ها قرار است توسط کنگره ایالات متحده و همچنین پارلمان‌های سایر کشورهای درگیر در نظارت بر هرگونه توافق تصویب شود. زلنسکی گفت که می‌خواهد طرح صلح ۲۰ ماده‌ای مورد بحث، در یک همه‌پرسی ملی به تأیید اوکراینی‌ها برسد. با این حال، برگزاری رأی‌گیری نیازمند آتش‌بسی حداقل ۶۰‌روزه است و مسکو تاکنون هیچ تمایلی برای آتش‌بس بدون یک توافق کامل و نهایی نشان نداده است.

نشست ژانویه و دیپلماسی تلفنی

زلنسکی گفت که ترامپ موافقت کرده است تا دوباره میزبان رهبران اروپایی باشد، احتمالا در کاخ سفید و در زمانی در ماه ژانویه. ترامپ گفت که این دیدار می‌تواند در واشنگتن یا «جای دیگری» باشد. زلنسکی از ترامپ برای کارش تشکر کرد و گفت: «اوکراین آماده صلح است». ترامپ گفت که پس از این جلسه، تماس دیگری با پوتین خواهد داشت. اوایل یکشنبه، یوری اوشاکوف، مشاور سیاست خارجی پوتین گفت که تماس ترامپ-پوتین از طرف آمریکایی آغاز شده و «دوستانه، خیرخواهانه و کاری» بوده است. اوشاکوف گفت ترامپ و پوتین توافق کردند که پس از دیدار ترامپ با زلنسکی، «به‌سرعت» دوباره صحبت کنند. اما اوشاکوف افزود که برای «توقف کامل» خصومت‌ها، یک «تصمیم سیاسی جسورانه و مسئولانه از سوی کی‌یف» درمورد منطقه دونباس در شرق اوکراین که به‌شدت مورد مناقشه است و سایر موارد اختلاف، مورد نیاز است. هر دو رهبر تصمیم‌گیری درباره آینده منطقه دونباس را به‌عنوان یک نقطه اختلاف بزرگ شناسایی کردند. ترامپ گفت که طرفین در حال نزدیک‌شدن به توافق هستند. او گفت: «این یک مسئله بسیار سخت است اما فکر می‌کنم حل خواهد شد». زلنسکی گفت: «نگرش ما بسیار روشن است. به همین دلیل است که پرزیدنت ترامپ گفت این یک سؤال بسیار سخت است و البته ما با روسیه مواضع متفاوتی درمورد آن داریم». با این حال، ترامپ گفت که هنوز معتقد است پوتین درمورد پایان‌دادن به جنگ «بسیار جدی» است، حتی در‌حالی‌که روسیه به زدن اهدافی در اوکراین ادامه می‌دهد و زلنسکی به آمریکا سفر کرده است. ترامپ گفت: «من معتقدم اوکراین هم حملات بسیار قدرتمندی انجام داده است». او احتمال داد که مذاکرات همچنان ممکن است از هم بپاشد. ترامپ گفت: «فکر می‌کنم تا چند هفته دیگر، به هر حال نتیجه را خواهیم دانست». او افزود: «ممکن است به جایی برسیم که یک مورد که به آن فکر نمی‌کنید، یک مورد بزرگ باشد و همه چیز را به هم بزند. ببینید، این یک مذاکره بسیار دشوار بوده است، بسیار پرجزئیات».

واقعیت‌های میدانی علیه شعارهای انتخاباتی

روزهایی که او به‌عنوان نامزد انتخابات ۲۰۲۴ لاف می‌زد که می‌تواند جنگ را در یک روز حل کند، گذشته است. در‌واقع ترامپ روز یکشنبه چندین بار به پیچیدگی مذاکرات اشاره کرد. ترامپ پس از میزبانی زلنسکی در کاخ سفید در ماه اکتبر، از روسیه و اوکراین خواسته بود جنگ را متوقف کنند و «در خط نبرد بایستند» که به طور ضمنی به این معنی بود که مسکو باید بتواند سرزمینی را که از اوکراین تصرف کرده، نگه دارد. زلنسکی هفته گذشته گفت که مایل است نیروهایش را از قلب صنعتی شرق اوکراین به‌عنوان بخشی از طرح پایان جنگ خارج کند. اگر روسیه نیز عقب‌نشینی کند و منطقه به یک منطقه غیرنظامی تحت نظارت نیروهای بین‌المللی تبدیل شود. پوتین علنا گفته است که می‌خواهد تمام مناطق چهارگانه کلیدی که توسط نیروهایش تصرف شده، به‌علاوه شبه‌جزیره کریمه که در سال ۲۰۱۴ غیرقانونی ضمیمه شد، به‌عنوان قلمرو روسیه به رسمیت شناخته شود. او همچنین اصرار داشته که اوکراین باید از برخی مناطق در شرق اوکراین که نیروهای مسکو هنوز تصرف نکرده‌اند، عقب‌نشینی کند. کی‌یف علنا تمام این درخواست‌ها را رد کرده است. کرملین همچنین می‌خواهد اوکراین درخواست خود برای پیوستن به ناتو را رها کند. این کشور هشدار داده که استقرار هرگونه نیرویی از اعضای این ائتلاف نظامی را نخواهد پذیرفت و آنها را به‌عنوان یک «هدف مشروع» تلقی خواهد کرد. پوتین همچنین گفته است که اوکراین باید اندازه ارتش خود را محدود کند و به زبان روسی وضعیت رسمی بدهد؛ درخواست‌هایی که او از ابتدای درگیری مطرح کرده است. اوشاکوف این ماه به روزنامه تجاری کومرسانت گفت که پلیس و گارد ملی روسیه در بخش‌هایی از دونتسک -یکی از دو منطقه اصلی که همراه با لوهانسک منطقه دونباس را تشکیل می‌دهند- باقی خواهند ماند، حتی اگر طبق یک طرح صلح احتمالی به منطقه غیرنظامی تبدیل شوند. اوشاکوف هشدار داد که تلاش برای رسیدن به مصالحه ممکن است زمان‌بر باشد.

فاکتور امنیت برای مالیات‌دهندگان غربی

زلنسکی می‌خواهد توافق صلح شامل تاریخ دقیقی برای ورود اوکراین به این بلوک باشد تا آن را به یک تضمین محکم و ملموس تبدیل کند. اما با توجه به پیچیدگی مذاکرات عضویت، مشخص نیست که آیا اتحادیه اروپا با تعیین چنین تاریخی موافقت خواهد کرد یا خیر. این تضمین‌ها همچنین شامل یک توافق امنیتی دوجانبه با ایالات متحده که توسط کنگره رأی‌گیری می‌شود و همچنین حمایت نظامی اروپا از دفاع هوایی، زمینی و دریایی اوکراین خواهد بود. برخی کشورهای اروپایی گفته‌اند که آماده‌اند نیروهایی را به‌عنوان بخشی از این بسته حمایتی در اوکراین مستقر کنند، اگرچه روسیه گفته است با هرگونه حضور نیرویی مخالفت می‌کند. اوکراین و ایالات متحده همچنین بر سر تعدادی از مفاد برای جلوگیری از ازسرگیری خصومت‌ها، مانند مکانیسمی برای نظارت برخط تماس، توافق کردند. پیش‌نویس طرح همچنین شامل تعهد به آزادی تمام زندانیان جنگی و غیرنظامیان بازداشت‌شده و همچنین سازمان‌دهی انتخابات در اوکراین در اسرع وقت پس از امضای توافق صلح است. سرنوشت اراضی تحت کنترل اوکراین در منطقه دونتسک شرقی همچنان «پیچیده‌ترین نقطه» باقی مانده است، همان‌طور که زلنسکی در هفته گذشته گفت. یک پیشنهاد صلح قبلی که توسط روسیه و ایالات متحده تدوین شده بود، خواستار عقب‌نشینی نیروهای اوکراینی از مناطقی از دونتسک بود که درحال‌حاضر در اختیار دارند تا آنها را به یک منطقه غیرنظامی بی‌طرف تبدیل کنند. اوکراین این گزینه را رد کرد و گفت نمی‌تواند یک‌جانبه زمینی را که روسیه تصرف نکرده، واگذار کند.

واکنش سرد و تهدیدآمیز مسکو

کرملین اعلام کرد که پوتین در جریان مذاکرات قرار گرفته است. دیمیتری اس. پسکوف، سخنگوی کرملین، هفته گذشته گفت: «ما قصد داریم موضع آینده خود را فرموله کنیم و به‌زودی تماس‌های‌مان را از طریق کانال‌های موجود از سر بگیریم». یک سخنگوی وزارت خارجه روسیه روز پنجشنبه گفت که پیشرفت «کند، اما پیوسته» در مذاکرات با ایالات متحده وجود داشته است. او جزئیات بیشتری ارائه نکرد. روسیه احتمالا مصالحه‌های پیشنهادی اوکراین درمورد ترتیبات ارضی و کنترل نیروگاه هسته‌ای را رد خواهد کرد. کرملین بارها گفته است که هدفش تصرف کامل نظامی منطقه دونباس شرقی -که شامل دونتسک می‌شود- است، چه در میدان نبرد و چه در میز مذاکره. همچنین هرگونه ایده بازگرداندن نیروگاه هسته‌ای به کنترل اوکراین را رد کرده است. درست ساعاتی قبل از ورود زلنسکی به فلوریدا، پوتین گفت که «افراد باهوش» در غرب اکنون اوکراین را ترغیب می‌کنند تا «شرایط آبرومندانه برای پایان درگیری» را بپذیرد و «شرایط اساسی خوب» برای امنیت بلندمدت و بهبود اقتصادی اوکراین فراهم کنند. پوتین عصر شنبه گفت که با پیشروی ارتش روسیه، علاقه مسکو به مذاکره برای عقب‌نشینی اوکراین از دونباس در حال کاهش است. او هشدار داد: «اگر مقامات کی‌یف نخواهند موضوع را مسالمت‌آمیز حل کنند، روسیه اهداف خود را از طریق ابزار نظامی محقق خواهد کرد». یوری اوشاکوف، مشاور ارشد سیاست خارجی رهبر روسیه، گفت که روز یکشنبه، پیش از دیدار با آقای زلنسکی، آقای ترامپ بیش از یک ساعت با آقای پوتین صحبت کرد. به گفته این مشاور، در طول تماس، آنها توافق کردند که یک توافق صلح بلندمدت بهتر از آتش‌بس موقتی است که اوکراینی‌ها و اروپایی‌ها پیش می‌برند. آقای اوشاکوف گفت که کی‌یف باید یک «تصمیم سیاسی جسورانه و مسئولانه» درمورد دونباس بگیرد و افزود: «با توجه به وضعیت در خطوط مقدم، کی‌یف نباید در گرفتن آن تصمیم تعلل کند».

آخرین مطالب منتشر شده در روزنامه شرق را از طریق این لینک پیگیری کنید.