جغد برفی شاید یکی از نمادینترین پرندگان روی کره زمین باشد اما کارشناسان حفاظت هشدار میدهند آیندهاش در معرض خطر است.
با نام جغد قطبی یا جغد شمالگان هم شناخته میشود. این گونه به پر و بال سفید چشمگیر و چشمان زرد روشنش معروف است. شکارچیان شگفتانگیزی هستند که میتوانند برای گرفتن شکار از لایههای عمیق برف عبور کنند و سالها زندگی درسختترین شرایط آبوهوایی را تاب بیاورند.
جغد برفی اغلب با شخصیت هدویگ در مجموعه هری پاتر پیوند خورده است؛ پرندهای که همدم وفادار و حامل نامههای جادوگر بود. اما در دنیای واقعی اوضاع برای این پرندگان به این آسانی نیست.
اعلام انقراض جغد برفی در سوئد
اتحادیه بینالمللی حفاظت از طبیعت (IUCN) در آخرین ارزیابی خود در سال ۲۰۲۱ جغد برفی را در سطح جهانی در رده «آسیبپذیر» قرار داد. این نهاد هشدار میدهد جمعیت آن بهطور قابل توجهی کاهش یافته و برآورد میکند تنها حدود ۱۴ هزار تا ۲۸ هزار فرد در طبیعت باقی ماندهاند.
این جغد سالها شکار و کشته شده؛ چه برای تاکسیدرمی و چه برای خوراکیهای خاص. جنگلزدایی و زیرساختهای ساخت بشر مانند مجتمعهای مسکونی و جادهها نیز زیستگاههایش را نابود کرده و فصلهای زادآوری را برهم زدهاند.
در اروپا این جغد در رده «کمترین نگرانی» طبقهبندی شده اما این ارزیابی از ۱۸ دسامبر ۲۰۲۰ بهروزرسانی نشده است.
در سوئد، جغدهای برفی طی قرنها بهصورت نامنظم زادآوری کردهاند. بهگفته خیریه حفاظتی BirdLife International، چند صد جفت جغد در دهه ۱۹۷۰ در کوههای این کشور جوجههای خود را بزرگ کردند.
حضورشان به نماد قدرتمند طبیعت بکر شمال سوئد بدل شد اما از سال ۲۰۱۵ به این سو این جغدها ظاهرا ناپدید شدهاند.
بردلایف میگوید در دهه گذشته هیچ جوجه تازهای یا نشانهای از زادآوری مشاهده نشده و به همین دلیل این جغدها «منقرضشده منطقهای» اعلام شدهاند.
چگونه تغییرات آبوهوا به بزرگترین تهدید برای جغد برفی تبدیل شد
هرچند عوامل گوناگونی در افول این جغد نقش داشتهاند، کارشناسان حفاظت میگویند بزرگترین تهدید، بحران اقلیمیِ شتابگیرنده است.
بردلایف میگوید: «زمستانهای گرمتر باران بیشتری و برف کمتری میآورند و تونلهای برفی را که لمینگها (منبع اصلی غذای آنها) برای بقا به آن متکیاند از بین میبرند.»
بردلایف اضافه میکند: «بدون این جوندگان کوچک، جغدها نمیتوانند زنده بمانند و با گرم شدن شمالگان، مناظری که جغدهای برفی به آنها وابستهاند نیز رو به نابودی است.»
شمالگان تا چهار برابر سریعتر از میانگین جهانی در حال گرم شدن است زیرا انتشار گازهای حبسکننده گرما همچنان به جو راه مییابد.
بهگفته اداره ملی اقیانوسی و جوی آمریکا (NOAA)، دماها در سراسر این منطقه از اکتبر ۲۰۲۴ تا سپتامبر ۲۰۲۵ بالاترین حد در ۱۲۵ سال گذشته بوده و دهه اخیر نیز گرمترین دوره ثبتشده است.
این سازمان میگوید ناپدید شدن باید هشداری باشد درباره سرعت تغییر اکوسیستمهای شمالگان اما تاکید میکند «هنوز امیدی هست» که این جغد به سوئد بازگردد.
این سازمان میافزاید: «اما آیندهاش به انتخابهای ما و ارادهمان برای حفاظت از طبیعت و ساکنانش بستگی دارد.» و میگوید: «زمان همین حالاست؛ طبیعت نمیتواند منتظر بماند.»
