اخبار خروش مردمی گسترده در دومین روز اعتراضها و اعتصابهای گسترده در ایران که با ابراز خشم تظاهراتکنندگان و همچنین کاربران شبکههای اجتماعی همراه بود، بهسرعت به رسانههای بینالمللی هم رسید و تحلیلهایی به دنبال داشت. از جمله اورشلیمپست که ضمن انتشار تصاویر و ویدیوهایی از خیابانهای تهران، در مقالهای به تفسیر این اوضاع پرداخت.
به نوشته این رسانه، اگرچه مقامهای جمهوری اسلامی این اعتراضها را نتیجه «جنگ روانی دشمن» دانستند و سپس کوشیدند آنها را تنها ناشی از وضعیت اقتصادی و تورم جلوه دهند، واقعیت این است که اعتراضها در ایران فقط متوجه بحران اقتصادی موجود نیست و مردم با ساختار کلی حکومت مشکل دارند و خواهان گذر از جمهوری اسلامیاند.
اورشلیمپست در ادامه توضیح میدهد که بحران اقتصادی به حدی رسیده که این بار صنف بازاریها و مغازهداران تهران به طور سراسری اعتصاب کردهاند. تصاویر رسیده از تهران هم نشان میدهد که در چندین خیابان پایتخت درگیریهایی رخ داده است و ماموران رژیم برای متفرق کردن معترضان از گاز اشکآور استفاده کردهاند.
این در حالی است که مقامهای جمهوری اسلامی همچنان «دشمن» را عامل اعتراضها به کاهش ارزش ریال میدانند. سپاه پاسداران هم بلافاصله به این وضعیت واکنش نشان داده و این اعتراضهای مردمی را «جنگ شناختی، عملیات روانی و روایتسازی» نامیده است. در عین حال خبرگزاری حکومتی تسنیم هم ادعا میکند برخی حسابهای مرتبط با اسرائيل، به اعتراضها دامن زدهاند.
با این حال ویدیوها نشان میدهند که تظاهراتکنندگان افزون بر مسائل اقتصادی، مانند اعتراضهای گذشته و نمونه اخیر آن در شهر مشهد، در حمایت از شاهزاده رضا پهلوی هم شعار میدهند. البته شاهزاده رضا پهلوی هم با ارسال پیامی برای طرفدارانش در شبکههای اجتماعی، از اعتراضها حمایت کرده است. در پیام او آمده است: «تا زمانی که این رژیم در قدرت باشد، وضعیت اقتصادی کشور همچنان رو به وخامت خواهد رفت.»
شاهزاده رضا پهلوی از تمام اقشار جامعه خواست به معترضان در خیابانها بپیوندند و فریاد سقوط این نظام را سر دهند. او نیروهای امنیتی و انتظامی را هم مخاطب قرار داد و افزود: «این نظام در حال فروپاشی است. در مقابل مردم نایستید. به مردم بپیوندید.»
به نظر میرسد این همان چیزی است که مردم ایران هم بهخوبی دریافتهاند؛ اینکه اگرچه وضعیت اقتصادی اکنون بحرانی است، تا تغییر نکردن رژیم، بهبودی در اوضاع حاصل نخواهد شد و به همین دلیل است که شعارهای اقتصادی را کنار گذاشتهاند و در مخالفت با حاکمیت شعار میدهند.
نابسامانیها و بیکفایتیهای انباشتهشده در سالهای پس از روی کار آمدن جمهوری اسلامی نهتنها منابع عظیم ایران را از بین برده، بلکه امرار معاش را هم برای مردم ایران روزبهروزسختتر کرده است. در هفتههای اخیر، ارزش ریال به پایینترین سطح خود در تاریخ رسیده است و هر دلار آمریکا حالا حدود ۱۴۴ هزار تومان مبادله میشود.
در این شرایط، دولت مسعود پزشکیان که از بهبود شرایط، مستاصل و ناتوان است، رئیس بانک مرکزی را تغییر داده و عبدالناصر همتی را جایگزین محمدرضا فرزین کرده است. این در حالی است که همتی در جمهوری اسلامی سابقا وزیر اقتصاد بود و در زمان مدیریتش نتوانست تورم را مهار کند. طبق برخی تخمینها، در هشت ماهی که همتی وزیر اقتصاد بود، ریال تقریبا نیمی از ارزش خود را در برابر دلار از دست داد. از این رو، انتصاب مجدد او در یک منصب اقتصادی مهم نهتنها معترضان را آرام نکرده، بلکه آنها را بیشازپیش خشمگین کرده است.
گزارشها نشان میدهد که ایران در معرض خطر رکود اقتصادی است و بانک جهانی پیشبینی کرده که اقتصاد این کشور در سال ۲۰۲۵، حدود ۱.۷ درصد و در سال ۲۰۲۶، به میزان ۲.۸ درصد کوچک شود. این خطر با افزایش تورم تشدید میشود، به طوری که مرکز آمار ایران تورم ماهانه ۴۸.۶ درصد را در ماه آبان اعلام کرد که بالاترین میزان در ۴۰ ماه گذشته است.
با این همه، شعارهایی را که در خیابانها سر داده میشوند، نمیتوان به گرانیهای افسارگسیخته تقلیل داد، زیرا مردم در حمایت از شاهزاده رضا پهلوی شعارهایی همچون «جاویدشاه»، «رضاشاه، روحت شاد»، «رضا رضا پهلوی، اینه شعار ملی» و «این آخرین نبرده، پهلوی برمیگرده» سر میدهند؛ تغییری که نشان میدهد مردم ایران از وعدهها و اصلاحات پیشنهادی ناامید شده و خواستار بازگشت حکومت پیش از انقلاب اسلامیاند.
از این رو است که تغییرات مدیریتی، وعده اصلاح در بودجه، شعارهای تکراری مقامها درباره رسیدگی به وضعیت معترضان و گفتگو با نمایندگان آنها و مواردی از این دست که دولت پزشکیان در دستور کار قرار داده است، نمیتواند خشم معترضان را فرو بنشاند و حتی اگر آنها را به طور موقت از خیابانها دور کند، مردم دیر یا زود بار دیگر با شعارهای شدیدتر علیه حاکمیت، به خیابانها بازمیگردند.
مقامهای برخی کشورهای دیگر هم نشان دادهاند که در کنار مردم ایران ایستادهاند. از جمله نفتالی بنت، نخستوزیر پیشین اسرائیل، که در پیامی خطاب به مردم ایران، گذشته پرافتخار ایرانیان را یادآور شده و آنها را سزاوار آیندهای درخشانتر دانسته است.
او در پیامش تاکید میکند که تحقق چنین آیندهای به تصمیم، اراده و ایفای نقش تکتک مردم ایران بستگی دارد و «مردان و زنان شجاع ایران بدانند که ملتهای جهان آزاد کنار آنان ایستادهاند و از مبارزه عادلانه حمایت میکنند».
