اعتراضهای مردمی در ایران علیه نظام جمهوری اسلامی که از پاساژ علاالدین تهران آغاز شد، امروز سهشنبه ۹ دیماه در سومین روز خود، با شتابی چشمگیر در حال گسترش است و شعارهای مختلف در حمایت از شاهزاده رضا پهلوی و علیه کلیت جمهوری اسلامی اکنون از دهها شهر دیگر و همچنین دانشگاههای سراسر ایران شنیده میشود.
همچنین برخلاف ادعای مقامهای دولتی و چهرههای نزدیک به نهادهای امنیتی و رسانههای حکومتی، که میکوشند مطالبات معترضان را به «مشکلات معیشتی» تقلیل دهند، شعارهای سر دادهشده در روز دوشنبه ۸ دیماه و همچنین سهشنبه، ماهیتی کاملا در تقابل با جمهوری اسلامی دارند و معترضان ضمن تاکید بر حمایت از شاهزاده رضا پهلوی، مستقیم کلیت نظام جمهوری اسلامی را هدف قرار دادهاند.
بر اساس ویدیوهای ارسالشده برای ایندیپندنت فارسی، اعتراضهای روز سهشنبه با تجمع گسترده و شعارهای مردم و بازاریان در خیابان صابونیان بازار شوش تهران آغاز شد. سپس در بازار بزرگ تهران، شعارهای «رضاشاه روحت شاد» و «جاویدشاه» سر داده شد و در خیابان امیرکبیر تهران هم صدها نفر در خیابانها راهپیمایی کردند.
همزمان، دانشجویان دستکم پنج دانشگاه در تهران از جمله علم صنعت، دانشگاه تهران و خواجه نصیر در حال برگزاری تجمعهای اعتراضیاند و شعارهایی مانند «جاویدشاه» و «این آخرین نبرده، پهلوی برمیگرده» سر میدهند. کرمانشاه نیز به شهرهای ملحقشده به اعتراضها اضافه شده و گروههای صنفی مختلف هم برای برگزاری تجمعهای اعتراضی در دهها شهر ایران بیانیه دادهاند.
گزارشها و ویدیوهای ارسالشده برای ایندیپندنت فارسی نشان میدهد که سهشنبه ۹ دیماه کسبه بخشهایی از بازار بزرگ تهران، از جمله راسته زرگرها، بازار آهنگران، کوچه کلانتری و جلوخان بازار، همچنان در اعتصاباند. در یک ویدیو، گروهی از کسبه بازار جلوخان با تجمع، دیگر بازاریان را به ادامه اعتصاب فرا میخواندند.
البته شکلگیری تجمعهای اعتراضی در بخشهایی از بازار تهران با حضور پرشمار نیروهای سرکوبگر امنیتی با محدودیت و کنترل شدید مواجه شده است. در میدان ولیعصر تهران هم خودروهای نیروهای سرکوب مستقر شدهاند و در این منطقه و همچنین محلاتی چون آریاشهر و ستارخان، جو امنیتی سنگینی حاکم است. از کرج و مشهد هم گزارشهای مشابهی دریافت شده است که از استقرار گسترده نیروهای حکومتی در نقاط مرکزی این شهرها حکایت دارد.
در استانهای دیگر، نیز اعتصابها و اعتراضها ادامه دارد. گزارشها حاکی از اعتصاب کسبه میدان نقش جهان اصفهان در سومین روز اعتراضات و بسته ماندن مغازهها در روز سهشنبه نهم دیماه است. در همدان، که شامگاه دوشنبه یکی از کانونهای اصلی اعتراضات بود، مردم در تظاهرات شبانه شعار «جاوید شاه» سر دادند.
گزارشها از تشدید فضای امنیتی در دانشگاه خواجه نصیر تهران حکایت دارد؛ جایی که دانشجویان پیشتر در بیانیهای اعلام کرده بودند سهشنبه به اعتراضها میپیوندند. تشکلها و فعالان دانشجویی در دانشگاههای تهران، شیراز، امیرکبیر، شهید بهشتی و خواجه نصیر نیز در بیانیههایی جداگانه، از دانشجویان خواستند به موج اعتراضها بپیوندند؛ آنچه کنترل ورودیها و حضور پررنگ نیروهای امنیتی در برخی دانشگاهها را به دنبال داشت.
در این میان، شعارهای سر دادهشده در روز دوشنبه در شهرهایی چون تهران، همدان، اصفهان، زنجان، کرمان، اهواز، ملارد، قشم و یا پردیس، بار دیگر بر ماهیت براندازانه اعتراضها و محبوبیت شاهزاده رضا پهلوی در ایران تاکید داشت؛ شعارهایی مانند «این آخرین نبرده، پهلوی برمیگرده»، «جاویدشاه»، «رضاشاه روحت شاد» و یا «نه غزه، نه لبنان، جانم فدای ایران» که به گفته شاهدان عینی، با مداخله نیروهای امنیتی و شلیک گاز اشکآور در برخی نقاط به خشونت کشیده شد.
در واکنش به این تحولات، شاهزاده رضا پهلوی، محبوبترین رهبر مخالفان نظام ایران، با انتشار پیامی، از همه اقشار جامعه خواست به معترضان بپیوندند. او با درود فرستادن به معترضان گفت: «از تمام اقشار جامعه میخواهم به هممیهنانتان در خیابانها بپیوندید و فریاد سقوط این نظام را سر دهید.» شاهزاده رضا پهلوی نیروهای امنیتی و انتظامی را هم خطاب قرار داد و افزود: «این نظام در حال فروپاشی است. در مقابل مردم نایستید و به مردم بپیوندید.»
در داخل حاکمیت، واکنشها عمدتا در چارچوب روایتهای تکراری امنیتی و تلاش برای کنترل فضای عمومی است. اصغر جهانگیر، سخنگوی قوه قضاییه، مدعی شده که «حضور مردمی در بزنگاههای تاریخی» نشان داده است که مردم اجازه نمیدهند «مشکلات موجود بهانهای برای هجمه دشمن» شود. محمدباقر قالیباف، رئیس مجلس شورای اسلامی، نیز با طرح ادعای «انحراف اعتراضها به آشوب»، مدعی شده است که مردم ایران مانع تحقق اهداف «بدخواهان» خواهند شد.
در مقابل، فاطمه مهاجرانی، سخنگوی دولت مسعود پزشکیان، اذعان کرد که «وقتی مردم صدایشان را بلند میکنند، نشانه فشار بالا است.» او با تاکید بر به رسمیت شناختن اعتراضها، گفت که دولت تلاش میکند صدای مردم را بشنود و از «برنامه سهسطحی توسعه اقتصادی» بهعنوان راهحل یاد کرد؛ اظهاراتی که با توجه به گستردگی شعارهای سیاسی و براندازانه معترضان، نشان میدهد که از نگاه آنان «فریبکارانه» و با هدف «جلوگیری از سقوط دولت و نظام» مطرح میشوند.
اعتراضهای اخیر در رسانههای بینالمللی نیز بازتاب گستردهای داشت. روزنامه والاستریتژورنال در گزارشی، نوشت این اعتراضها در پی سقوط ارزش ریال و تشدید بحران اقتصادی، فشار بر حکومت ایران را افزایش داده و نشانهای روشن از نارضایتی گسترده از حاکمیت است؛ آن هم در شرایطی که جمهوری اسلامی در ماههای اخیر، سرکوب مخالفان و اجرای احکام اعدام را به بالاترین سطح در دهههای گذشته رسانده است. این روزنامه همچنین به افزایش تنشها میان ایران و اسرائیل و هشدارها درباره اقدامهای نظامی احتمالی اشاره کرد.
در سطح دیپلماتیک، مایک والتز، سفیر آمریکا در سازمان ملل، در حمایت از معترضان نوشت: «مردم ایران مدت زیادی است که از دست آیتاللهها رنج کشیدهاند» و تاکید کرد ایالات متحده در کنار ایرانیانی میایستد که علیه «رژیمی افراطی» اعتراض میکنند. دونالد ترامپ، رئیسجمهوری آمریکا، نیز از یادآوری کرد که جمهوری اسلامی هر اعتراض ایرانیان در گذشته را با شلیک به معترضان و کشتار آنها پاسخ داده است و گفت که تحولات ایران را زیر نظر دارد.
در کنار این واکنشها، گوهر عشقی، مادر دادخواه ستار بهشتی، طی فراخوانی صریح، از مردم خواست به اعتراضها و اعتصابات بپیوندند و از نیروهای نظامی هم خواست کنار مردم بایستند. او هشدار داد که خاموش کردن صدای حقخواهی تنها شکاف میان مردم و حاکمیت را عمیقتر خواهد کرد.
مجموع تحولات پیش رو در ایران نشان میدهد اعتراضهایی که با اعتصاب بازاریان و جهش قیمت ارز آغاز شد، اکنون از چارچوب مطالبات اقتصادی فراتر رفته و به چالشی سیاسی علیه کلیت نظام جمهوری اسلامی بدل شده است؛ اعتراضی که با وجود سرکوب، تعطیلیهای سراسری و فضای امنیتی، همچنان در حال گسترش است و به گفته ناظران، میتواند آغازگر مرحلهای تازه از تقابل جامعه با حاکمیت و حرکت جامعه ایران به سمت دوران عبور از نظام جمهوری اسلامی باشد.
این مطلب بهروز رسانی میشود...
