خبرگزاری مهر، گروه استانها- کوروش دیباج: مرکز اصفهان شناسی و خانه ملل با مشارکت حوزه هنری اصفهان به مناسبت بزرگداشت روز کمال، نشست تخصصی با حضور علاقهمندان و پژوهشگران ادبیات فارسی برگزار کردند. این مراسم با هدف بررسی زندگی، آثار و جایگاه کمال الدین اسماعیل اصفهانی در شعر فارسی برگزار شد و سعید شفیعیون، دانشیار دانشگاه اصفهان در سخنرانی خود، به تحلیل مفصل دیوان و اشعار این شاعر برجسته پرداخت.
شفیعیون در ابتدای سخنان خود ضمن ابراز خوشنودی از حضور در این محفل علمی و فرهنگی اظهار کرد: بررسی جایگاه کمال الدین اسماعیل، علاوه بر جنبههای ادبی، نشاندهنده وضعیت اجتماعی و فرهنگی دوره حیات وی است و پرداختن به دیوان این شاعر میتواند افقهای تازهای در پژوهش ادبیات کلاسیک فارسی باز کند.
وی افزود: علیرغم بزرگی و اهمیت آثار کمال، او در طول تاریخ ادبیات فارسی بسیار محجور مانده و بسیاری از جامعه اهل تحقیق هنوز نتوانستهاند عمق و گستره آثار وی را بهطور کامل درک کنند.
زندگی و جایگاه اجتماعی کمال الدین اسماعیل
شفیعیون با اشاره به محل دفن کمال الدین اسماعیل در اصفهان اظهار کرد: مقبره وی در پارکی در خیابان ابن سینا قرار دارد و کشف آن توسط مرحوم استاد وحید دستگردی انجام شد. وی با بیان اینکه بسیاری از علاقهمندان و پژوهشگران پیش از این از وجود چنین مکانی بیخبر بودند، افزود که این محل تداعیکننده غربت و مظلومیت کمال است.
دانشیار دانشگاه اصفهان تصریح کرد: کمال الدین اسماعیل، با وجود داشتن دیوانی شامل حدود پانزده تا شانزده هزار بیت، در دوران حیات خود با چالشهای اجتماعی و سیاسی فراوان مواجه بود. وی گفت که کمال در ابتدا مورد احترام قرار میگرفت و از جایگاه والایی در میان اهل شعر برخوردار بود، اما به مرور زمان و به دلیل پیچیدگی شرایط اجتماعی و مذهبی، به نوعی از صحنه ادبی کنار گذاشته شد.
وی تاکید کرد: آثار وی به رغم گذر زمان، هنوز هم قابلیت ارائه اطلاعات ارزشمند تاریخی و فرهنگی درباره دوران زندگی این شاعر را دارد و مطالعه دیوان وی میتواند تصویری واقعی از زندگی اجتماعی و ادبی قرن ششم هجری ارائه دهد.
ویژگیهای شعری و سبک ادبی کمال اسماعیل
شفیعیون در ادامه به ویژگیهای شعری کمال الدین اسماعیل پرداخت و اظهار کرد: دیوان وی نمونهای منحصر به فرد از سبک هندی در شعر فارسی است و اشعار وی با ترکیب خلاقانه مدح، فخر و شکایت، فضایی منحصر به فرد ایجاد کردهاند. وی افزود که کمال در آثار خود از عناصر چهارگانه زبان، موسیقی، خیال و عاطفه بهره میبرد و با تسلط بر این عناصر توانسته است افکار و احساسات درونی خود را به شکلی هنرمندانه بازتاب دهد.
وی با اشاره به یکی از قصاید معروف کمال اظهار کرد: شاعر در این اثر، با استفاده از ردیف و قافیههای پیچیده و الزامات سختگیرانه شعری، توانسته است ترکیبی از فخر، مدح و شکایت را به صورت همزمان در دیوان خود جای دهد.
دانشیار دانشگاه اصفهان افزود: اشعار کمال همواره حامل نوعی اعتراض به شرایط اجتماعی و سیاسی زمان خود بوده و از این منظر، وی شاعری است که هم از لحاظ هنری و هم از لحاظ تاریخی اهمیت بسیاری دارد.
وی با بیان اینکه کمال در برخی آثار خود از موضوعات انسانی و اجتماعی نیز بهره برده است، اظهار کرد: وی با پرداختن به مظالم اجتماعی و ناکامیهای شخصی، دیوانی سرشار از عاطفه و تصویرگری دقیق دوران خویش خلق کرده است.
این پژوهشگر ادبیات کهن فارسی افزود: این ویژگیها کمال را از دیگر شاعران همدوره خود متمایز کرده و مطالعه دیوان وی میتواند بینشی عمیق از شرایط زیست اجتماعی و فرهنگی ایران در قرن ششم هجری ارائه دهد.
موضوعات برجسته در دیوان کمال اسماعیل
شفیعیون به بررسی موضوعات برجسته در دیوان کمال اسماعیل پرداخت و اظهار کرد: بسیاری از اشعار وی حول محور مدح و شکایت از ممدوحان و حاکمان عصر خود شکل گرفتهاند.
وی افزود: کمال در شعر خود با بهرهگیری از استعارات و ایهامهای دقیق، همواره درصدد نشان دادن موقعیت اجتماعی و عاطفی خود بوده و توانسته است ترکیبی از احساسات شخصی و عمومی را در اشعارش ارائه دهد.
دانشیار دانشگاه اصفهان تاکید کرد: دیوان کمال علاوه بر ارزش ادبی، منابع غنی اطلاعات تاریخی نیز به شمار میرود. وی گفت که بسیاری از قصاید این شاعر، شرح وقایع اجتماعی، جنگهای داخلی و روابط میان خاندانهای مختلف را در دوره حیات وی منعکس کردهاند.
شفیعیون افزود: چنین ویژگیهایی باعث میشوند که مطالعه آثار کمال تنها محدود به جنبههای ادبی نباشد و پژوهشگران بتوانند از آن برای شناخت تاریخ اجتماعی و فرهنگی ایران بهره ببرند.
وی با اشاره به نمونههایی از اشعار کمال اظهار کرد: شاعر در بسیاری از آثار خود، با بهرهگیری از تصاویر دقیق و کنایات عمیق، توانسته است عواطف انسانی و شرایط اجتماعی زمانه را به گونهای بیان کند که برای خواننده امروز نیز قابل فهم و ملموس است.
اهمیت پژوهشی و نگاه معاصر به کمال اسماعیل
این پژوهشگر ادبیات با تأکید بر اهمیت پژوهشی دیوان کمال اسماعیل اظهار کرد: آثار این شاعر هنوز در جامعه اهل تحقیق بهطور کامل شناخته نشده و ظرفیتهای پژوهشی آن میتواند افقهای تازهای در ادبیات کلاسیک فارسی باز کند. وی افزود که بررسی دقیق دیوان کمال و تحلیل موضوعات و سبک شعری وی، میتواند به فهم بهتر تحولات اجتماعی، فرهنگی و ادبی دوره قرن ششم هجری منجر شود.
دانشیار دانشگاه اصفهان با اشاره به تلاشهای پژوهشگران معاصر برای چاپ و تصحیح دیوان کمال اظهار کرد: اقدامات مرحوم بحرالعلومی و سپس نشر آثار توسط آقای طباطبایی و آقای ضیا، گامی مهم در معرفی این شاعر به جامعه اهل تحقیق بوده است.
وی افزود: با وجود این اقدامات، هنوز هم بسیاری از ویژگیهای ادبی و تاریخی آثار کمال نیازمند پژوهشهای عمیقتر است و این امر وظیفه پژوهشگران و علاقهمندان ادبیات فارسی را سنگینتر میکند.
شفیعیون در پایان سخنان خود از مرکز اصفهان شناسی و خانه ملل قدردانی کرد و اظهار کرد: برگزاری چنین نشستهایی باعث میشود آثار شاعران بزرگ فارسی همچون کمال الدین اسماعیل بیش از پیش معرفی شوند و علاقهمندان و پژوهشگران بتوانند به درک عمیقتری از ادبیات کلاسیک فارسی دست یابند.
وی همچنین از تلاشهای حوزه هنری اصفهان در حمایت از پژوهشهای ادبی تقدیر کرد و گفت: این گونه فعالیتها، نقش مهمی در حفظ و ارتقای فرهنگ و ادب فارسی ایفا میکنند.
نشست تخصصی بزرگداشت کمال الدین اسماعیل اصفهانی با استقبال پژوهشگران و دوستداران شعر فارسی همراه بود و فرصتی مناسب برای شناخت بیشتر آثار و شخصیت این شاعر برجسته فراهم آورد.
