فاز نظامی تقابل ریاض و ابوظبی در یمن آغاز شد
با عبور از رقابتهای نفتی، تنش ریاض و ابوظبی به مرحله "ترسیم خط قرمز با جنگنده" رسید. افشای اسناد محرمانه نشان میدهد امارات با چرخش از شراکت و نفوذ اطلاعاتی اسرائیل، بهدنبال حذف حضور سعودی در یمن است و واقعه مکلا تنها آغاز این برخورد سخت است.
خلاصه خبر
گروه تحلیل بینالملل: روابط عربستان سعودی و امارات متحده عربی که زمانی به گفته اندیشکده RUSI از آن بهعنوان «اتحاد پولادین» و الگوی همگرایی عربی تبلیغ میشد، اکنون وارد فاز تقابل سخت و برخورد نظامی مستقیم شده است. بمباران دو کشتی اماراتی حامل سلاح و خودروهای نظامی در زمان ورود به بندر «مکلا» در استان حضرموت، صرفاً یک حادثه میدانی یا سوءتفاهم در هماهنگیهای هوایی نبود. فاینَنشال تایمز این اقدام را یک «هشدار امنیتی» سنگین و پیامی با آتش از سوی ریاض ارزیابی کرده تا به ابوظبی بفهماند که گسترش نفوذ لجستیکی و نظامیاش در مناطق تحت نفوذ سنتی عربستان، دیگر تحمل نخواهد شد. این واقعه نشاندهنده آن است که تنشها از اتاقهای دربسته دیپلماتیک خارج شده و به سطح «ترسیم خطوط قرمز با جنگنده» رسیده است.
یمن؛ تلاقی راهبردهای آشتیناپذیر و نفوذ خزنده اسرائیل
بهگفته شورای آتلانتیک یمن برای هر دو کشور فراتر از یک میدان جنگ است؛ اما تعریف منافع در آن به شدت متفاوت و در تضاد است. درحالیکه عربستان، یمن را «عمق امنیت ملی» و حیاط خلوت بیچون و چرای خود میبیند که ثبات آن برای بقای ریاض حیاتی است، امارات آن را ستون فقرات پروژه بزرگ تسلط بر بنادر و شاهرگهای تجارت دریایی جهان تعریف میکند.نکته راهبردی و چالشبرانگیز در اهداف ابوظبی، گره خوردن منافع امارات با مطامع تلآویو در دریایسرخ و خلیجعدن است. امارات در چارچوب یک همپیمانی پنهان، مأموریت یافته تا بهعنوان «تسهیلگر امنیتی»، جای پایی برای اسرائیل در یمن باز کند. تلاش ابوظبی برای استقرار تجهیزات نظارتی و جاسوسی اسرائیلی در جزایر یمنی تحت اشغال امارات، نهتنها با هدف رصد تحرکات دولت صنعا، بلکه با هدف ایجاد یک ایستگاه بازرسی و نظارت دائمی بر فعالیتهای دریایی و زمینی خودِ عربستان صورت میگیرد. این همکاری اماراتی-اسرائیلی، عملاً یمن را به پایگاهی برای «محاصره اطلاعاتی» ریاض تبدیل کرده و نفوذ سنتی عربستان را از درون به چالش میکشد.در لایهای عمیقتر، میتوان یکی از اهداف کلیدی این تحرکات را اعمال فشار بر محمد بنسلمان دانست؛ فشاری که ریشه در به درازا کشیده شدن پروژه عادیسازی روابط و طول کشیدن انتظار سران اسرائیل از زمانبندی این معامله دارد. در این چارچوب، ابوظبی و تلآویو با ایجاد واقعیتهای امنیتی جدید در حیاط خلوت عربستان، میکوشند ولیعهد سعودی را در موقعیت تنگنا قرار دهند.
بمباران مکلا: تلاشی پیشدستانه برای مهار نفوذ
اقدام نظامی سعودیها علیه کشتیهای اماراتی در حضرموت را باید تلاشی برای جلوگیری از تبدیل شدن تحرکات امارات به یک واقعیت تثبیتشده در جغرافیای امنیتی جنوب شبهجزیره عربی ارزیابی کرد. ریاض معتقد است که امارات با تقویت نیروهای نیابتی خود در قالب «شورای انتقالی جنوب»(STC)، بهدنبال تجزیه یمن و ایجاد یک دولت دستنشانده در جنوب است تا بر تنگه بابالمندب تسلط یابد. این امر از نظر ریاض، نه تنها تضعیفکننده امنیت مرزهای جنوبی عربستان است، بلکه نقش رهبری این کشور در جهان عرب را نیز به چالش میکشد.
سند افشاگرانه المهره: استراتژی «حذف» به جای شراکت
یکی از جنجالیترین اسناد که پرده از نیت واقعی ابوظبی برمیدارد، سندی اطلاعاتی از «فرماندهی عملیات مشترک ابوظبی» است که در دسامبر ۲۰۲۵ افشا شد. این سند که مربوط به برنامهریزیهای استراتژیک امارات در استان «المهره» است، فاش میکند ابوظبی حضور سعودی را نه یک همپیمان، بلکه یک «مانع استراتژیک» میبیند که باید به طور کامل حذف شود.فازهای عملیاتی برای اخراج عربستانطبق این سند، امارات طرحی دو مرحلهای را برای بیرون راندن سعودیها از شرق یمن اجرا کرده است:فاز اول؛ جنگ نرم و آشوب اجتماعی: نفوذ عناصر اطلاعاتی امارات در تجمعات مردمی و تحریک قبایل المهره برای شعار دادن علیه حضور عربستان. هدف این بود که ریاض تحت فشار افکار عمومی یمن، مجبور به خروج داوطلبانه شود.فاز دوم؛ نفوذ و فروپاشی از درون: این سند فاش میکند ابوظبی به نیروهای وفادار خود دستور داده بود ضمن تظاهر به وفاداری به عربستان، در پایگاههای سعودی نفوذ کنند. هدف نهایی، حمله به «پادگان لوسیک» (یکی از مهمترین پایگاههای استراتژیک سعودی) بود تا با ایجاد هرجمرج و شکستن ابهت نظامی عربستان، صحنهای از فروپاشی ریاض در رسانهها مخابره شود.
شاخ آفریقا؛ محاصره ژئوپولیتیک نرم ریاض با کارت اسرائیل
تحرکات مشترک امارات و اسرائیل در یمن و سومالی را باید فراتر از همکاریهای تاکتیکی دید. به گفته Chatham House این تحرکات، بخشی از یک راهبرد چندلایه برای محاصره ژئوپولیتیک عربستان در دریای سرخ و شاخ آفریقا است.دوقطبی سومالیلند و امنیت دریاییبراساس گزارشها، امارات با تسهیل حضور امنیتی اسرائیل در سومالیلند، در پی ایجاد یک کمربند نظارتی است که نفوذ سعودی را از سمت خلیج عدن قیچی کند. ایجاد پایگاههای شنود و رصد در این منطقه، نهتنها برای مقابله با دولت صنعا در یمن، بلکه برای نظارت دقیق بر تحرکات دریایی و نظامی عربستان در این شاهرگ حیاتی است. این پیام صریحی به ریاض است: «ابوظبی میتواند موازنه قدرت را بدون هماهنگی با شما و حتی علیه شما بازتعریف کند.»سند المهره نشان میدهد امارات حتی از جابجاییهای تاکتیکی نیروهای سعودی سوءاستفاده کرده تا با تخریب دروازههای پایگاهها و ایجاد غارت سیستماتیک، مانع از خروج منظم تجهیزات و اسناد امنیتی سعودی شود.مهمترین بخش سند، اشاره به عملیات «تثبیت» است. ابوظبی پساز اجرای نقشههای تخریبی، عملیاتهای ویژهای را برای پاکسازی ردپای اطلاعاتی خود آغاز کرده تا در صورت انجام تحقیقات رسمی توسط ریاض، سرنخهای ارتباطی ابوظبی با آشوبها فاش نشود. این نشان میدهد امارات با شریک رسمی خود (عربستان) با همان منطقی برخورد میکند که با یک دشمن خارجی برخورد میشود.
محاصره ژئوپولیتیک برای امتیازگیری
اقدام نظامی اخیر سعودیها در بندر مکلا را باید تلاشی پیشدستانه برای ترسیم خطوط قرمز جدید دانست. ریاض به این درک رسیده که سکوت در برابر تحرکات امارات در بنادر یمن و شاخ آفریقا، به معنای پذیرش «محاصره نرم» است.امارات از نفوذ دریایی خود به عنوان اهرم فشاری برای امتیازگیری از عربستان در سایر پروندهها (از جمله سهمیه نفت در اوپک و رقابتهای اقتصادی میان دبی و ریاض) استفاده میکند.جمعبندی و سناریوهای آینده«نبرد نفوذ میان متحدان» اکنون به نقطهای بازگشتناپذیر رسیده است. حادثه مکلا و سند المهره دو روی یک سکهاند که نشان میدهند امارات دیگر خود را پیرو سیاستهای دربار سعودی نمیداند.سناریوهای پیشرو:تجزیه غیررسمی و تثبیت مناطق نفوذ: عربستان المهره و حضرموت را بهعنوان خط قرمز خود تثبیت میکند و نفوذ امارات بر عدن، سقطری و بنادر شاخ آفریقا محدود میماند. این سناریو بهمعنای تداوم تنشهای سرد خواهد بود.گسست کامل ائتلاف: با افشای اسناد بیشتر و تکرار حوادثی مانند بمباران مکلا، احتمال خروج رسمی امارات از ائتلاف و یا اخراج نیروهای وابسته به آن توسط ریاض افزایش مییابد و تقابلها جدیتر میشود.میانجیگری قدرتهای بزرگ: ورود آمریکا برای مهار تنشها، به طوری که منافع امنیتی اسرائیل در شاخ آفریقا به خطر نیفتد، اما از برخورد مستقیم نظامی میان دو ستون اصلی خلیج فارس جلوگیری شود.
13:31 - 9 دی 1404
نظرات کاربران
