بر اساس گزارشی که خودروسازان به سازمان بورس ارائه دادهاند، سه خودروساز بزرگ کشور از ابتدای سالجاری تا انتهای آذرماه ۶۰۵هزار و ۷۸۴ دستگاه خودروی سواری تولید کردهاند. این در شرایطی است که این رقم در مدت مشابه سال۱۴۰۳ به ۶۳۶هزار و ۷۱۶دستگاه میرسید، بنابراین در مدت زمان یادشده، خودروسازان ۳۰هزار و ۹۳۲دستگاه معادل ۴.۸درصد کمتر خودروی سواری تولید کردهاند، با اینحال رشد و کاهش تولید بین سه خودروساز کشور همسو نبودهاست. تا همین چندماه پیش هر اوج و فرودی در تولید بهطور هماهنگ در هر سه خودروساز دیده میشد، اما در چندماه اخیر این رویه شکسته شدهاست، درحالیکه آمار کلی نشان از افت تولید خودروی سواری دارد، ایرانخودرو ۱۶.۹درصد رشد تولید را ثبت کردهاست.
یکی از عواملی که میتواند روی این تفاوت تاثیرگذار باشد، نقش مدیریت دولت در خودروسازی است. بهمن ماه سالگذشته بود که مدیریت بزرگترین خودروساز کشور به بخشخصوصی سپرده شد اما سایپا و زیرمجموعه آن یعنی پارسخودرو هنوز بلاتکلیف هستند. بلاتکلیفی در واگذاری، در کنار تصمیمات دولتی که اغلب ناکارآمدی بیشتری دارند کار را برای تولید این شرکت سخت کردهاست، بهخصوص اینکه در مدیریت دولتی دخالت نهادهای مختلف بسیار بیشتر است.
نکته قابلتوجه دیگر در آمار تولید خودروسازان که در سامانه کدال منتشر شدهاست، رشد تولید خودروهای ناقص است، بهطوریکه تنها ایرانخودرو در ۹ ماه امسال ۴هزار و ۵۶۲ دستگاه خودروی ناقص تولیدکرده که هزار و ۴۸۶ دستگاه آن تنها مربوط به آذرماه است، بنابراین میتوان گفت؛ خودروسازان با مشکل جدی در تامین قطعه مواجه هستند. دو عامل را میتوان در تشدید این چالش موثر دانست. فاکتور اول رشد بدهی خودروسازان به تولیدکنندگان قطعه و تاخیر در پرداخت تسهیلات ۴۰ همتی است که دولت برای کاهش این بدهی درنظر گرفته بود. در شهریورماه امسال دبیر انجمن قطعهسازان خودرو اعلام کردهبود؛ «کل مطالبات زنجیره تامین از همه خودروسازان داخلی به عدد بیسابقه ۱۷۰هزار میلیاردتومان رسیدهاست؛ در حالیکه بدهی جاری ایرانخودرو و سایپا به تنهایی بیش از ۶۰۰هزار میلیاردتومان است که ۱۳۰هزارمیلیاردتومان آن به زنجیره تامین اختصاص دارد.»
اما در آبان ماه امسال دولت با اعطای ۲۰همت تسهیلات به هریک از دو خودروساز بزرگ(در مجموع ۴۰ همت) موافقت کرد. قرار بود این تسهیلات بهطور مستقیم بهحساب قطعهسازان واریز شود تا بدهی خودروسازان به آنها کاهش پیدا کند، بااینحال هنوز خبری از واریز این تسهیلات نیست، بنابراین احتمالا تولیدکنندگان قطعه در تامین قطعات موردنیاز خودروسازان دچار مشکل شدهاند.
عامل دوم موثر در تولید خودروهای ناقص را نیز میتوان رشد نرخ ارز دانست. بهای دلار طی ماههای اخیر با رشد بسیار قابلتوجهی مواجه بودهاست. همین موضوع باعث میشود که هزینه خودروسازان برای تامین قطعه از طریق واردات نیز رشد زیادی داشتهباشد و آنها نتوانند این قطعات را تامین کنند. رشد نرخ ارز مواد اولیه مورد نیاز قطعهسازان را نیز گران میکند و تاثیر غیرمستقیمی روی تامین قطعه از داخل کشور نیز دارد.
بدین ترتیب سه خودروساز بزرگ کشور از ابتدای امسال تا انتهای آذرماه ۶۰۵هزار و ۷۸۴ دستگاه خودروی سواری تولید کردهاند و بهطور میانگین در هر ماه ۶۷هزار و ۳۰۹ دستگاه خودرو تولیدشدهاست. اگر همین روند تا انتهای سالادامه پیدا کند تولید سالانه خودروی سواری کمتر از ۸۰۸هزار دستگاه خواهدشد که فاصله زیادی تا برنامههای اعلامی سیاستگذاران دارد. طبق اهداف اعلامی وزارت صمت برای سالجاری خودروسازان بزرگ کشور تا انتهای سالجاری باید یکمیلیون دستگاه خودرو تولید میکردند، بنابراین در هر ماه باید بهطور میانگین ۸۳هزار و ۳۳۳ دستگاه تولید داشتهباشند. اگر اوضاع تولید به همین منوال پیشمیرفت، در پایان ۹ ماه تولید این خودروسازان باید به ۷۴۹هزار و ۹۹۷ دستگاه میرسید، بنابراین تولید خودرو در پایان ۹ ماه ۱۴۴هزار و ۲۱۳ دستگاه معادل ۱۹.۲درصد از برنامه اعلامی عقب است.
جزئیات تولید خودروسازان
مروری بر جزئیات آمار تولید سه خودروساز بزرگ کشور حاکی از عملکرد متفاوت آنها است. ایرانخودرو از ابتدای سالتا انتهای آذرماه 433 هزار و 292 دستگاه محصول سواری را به تولید رساندهاست. این شرکت در 9ماه ابتدایی سالگذشته، 370هزار و 486 دستگاه تولید داشته، بنابراین تیراژ این شرکت در مدت زمان یادشده نسبت به مدت مشابه سالگذشته رشد 62هزار و 806دستگاهی معادل 16.9درصد را تجربه کردهاست. در این بین بیشترین تولید آبیپوشان جاده مخصوص به گروه پژو اختصاص دارد که درحالحاضر فقط پژو ۲۰۷ از این خانواده به تولید میرسد. این شرکت در بازه زمانی تحتبررسی، 129هزار و 127 دستگاه پژو تولید کردهاست. با توجه به تولید 122هزار و 569دستگاهی خانواده پژو در 9 ماهه سالگذشته، تولید این خودرو 6هزار و 558 دستگاه معادل 5.3درصد افزایش داشتهاست.
در بین دیگر محصولات ایرانخودرو، گروه سورن تیراژ 113هزار و 267 دستگاهی را در 9 ماه ابتدایی امسال از خود بهجا گذاشتهاست. با درنظرگرفتن تیراژ 87هزار و 480 دستگاهی این گروه خودرویی در مدت مشابه سالگذشته، ایرانخودروییها توانستهاند تولید در این گروه را 29.5درصد افزایش دهند. همچنین ایرانخودرو اعلامکرده طی این مدت 71هزار و 317 دستگاه دنا را به تولید رساندهاست. با توجه به تیراژ 64هزار و 761 دستگاهی این خودرو در مدت مشابه سالپیش، تولید دنا 10.1درصد افزایش را تجربه کردهاست. دیگر محصول ایرانخودرو بهنام رانا در مجموع آمار 9 ماهه امسال تیراژ 14هزار و 268دستگاهی را ثبت کردهاست. این خودرو در 9 ماهه سالپیش، به میزان 12هزار و 934 دستگاه تولیدشده بود، بنابراین تولید این محصول با رشدهزار و 334 دستگاهی و 10.3درصدی مواجه بودهاست.
علاوهبر این ایرانخودروییها طی 9 ماه گذشته 17هزار و 437 دستگاه هایما مونتاژ کردهاند، این در حالی است که در مدت مشابه ۱۴۰۳، تیراژ این خودروی مونتاژی چینی 10هزار و 750 دستگاه بود. بر این اساس تولید این خودروی مونتاژی رشد 62.2درصدی داشتهاست. طبق آمار منتشرشده در کدال، ایرانخودرو در مدت زمان یادشده 66هزار و 446 دستگاه تارا تولید کردهاست. این خودروساز در 9 ماهه سالگذشته به میزان 49هزار و 437 دستگاه از این محصول را به تولید رسانده بود، بنابراین تولید تارا در این مدت زمان رشد 34.4درصدی داشتهاست.
در آمار تولید ایرانخودرو آیتمی بهنام خودروهای تولیدی تجارینشده سایتها وجود دارد که به خودروهای ناقص اشارهکرده و عدددرجشده در مقابل آن، 4هزار و 562 دستگاه است. همچنین بخش دیگری بهنام «دیگر محصولات» تعریفشده که تولید ایرانخودرو در این بخش 21هزار و 430 دستگاه بودهاست.
همچنین سایپا بهعنوان دومین خودروساز بزرگ کشور، در 9ماه گذشته 127هزار و 399 دستگاه خودروی سواری تولیدکرده که این رقم در مدت مشابه پارسال به میزان 189هزار و 624 دستگاه بودهاست، بنابراین در این مدت زمانی نارنجیپوشان جادهمخصوص 62هزار و 225 دستگاه، معادل 32.8درصد کمتر، تولید خودروی سواری داشتهاند. بیشترین حجم از سبد محصولات این شرکت در 9 ماه ابتدایی سالبه منوال گذشته به خانواده ایکس200 (تیبا، کوئیک و ساینا) اختصاص داشتهاست. طبق اعلام سایپا این شرکت در این مدت 103هزار و 23 دستگاه خودرو از این گروه تولید کردهاست.
این رقم در مدت مشابه سالپیش 153هزار و 623 دستگاه بودهاست، بنابراین در این مدت زمان تولید این محصولات سایپا به میزان قابلتوجه 32.9درصد کمتر شدهاست. سایپا همچنین در مدت مذکور 24هزار و 370دستگاه از خانواده شاهین را به تولید رساندهاست؛ این در حالی است که در 9ماه ابتدایی پارسال تیراژ شاهین 35هزار و 984 دستگاه بود، بنابراین تولید شاهین در این بازه کاهش 32.3درصدی داشتهاست. دومین خودروساز بزرگ ایران در بازه زمانی تحتبررسی تنها همین دو گروه خودرویی را بهصورت عمده به تولید رساندهاست، اما علاوهبر آنها 6 دستگاه آریااتومات نیز توسط سایپا در این مدت زمان تولیدشدهاست.
پارسخودرو نیز در 9ماهه امسال، 45هزار و 93 دستگاه محصول سواری را به تولید رساندهاست. در مقایسه با تیراژ 76هزار و 606 دستگاهی مدت مشابه پارسال، تولید این شرکت 31هزار و 513 دستگاه معادل 41.1درصد کمتر شدهاست. پارسخودرو از ابتدای سالجاری تا انتهای آذرماه سهند و گروه Q200 و محصول جدید خود یعنی پارس نوآ را به تولید رساندهاست.
طبق گزارش ارسالی به بورس، گروه Q200 پارسخودرو تیراژ 33هزار و 730 دستگاهی در 9ماه گذشته داشته که نسبت به همین بازه زمانی در سال۱۴۰۳ با تیراژ 48هزار و 674 دستگاهی، از افت 30.7درصدی تولید این گروه خودرویی حکایت دارد. خودروساز سوم ایران همچنین در 9ماه ابتدایی سال11هزار و 302 دستگاه سهند را به تولید رساندهاست. در مدت مشابه سالگذشته 11هزار و 994 دستگاه سهند تولید شد. بر این اساس تولید سهند در مدت یادشده تنها 5.8درصد کمتر شدهاست. پارسخودروییها، در مدت زمان مذکور علاوهبر این دو گروه خودرویی تنها محصول جدید خود بهنام پارس نوآ را به تعداد 61دستگاه تولید کردند، این در شرایطی است که در مدت مشابه سالقبل آنهاهزار و ۲۳۴ دستگاه کوئیک معمولی و 14هزار و 704دستگاه سایناS را نیز تولید کردهبودند اما اکنون تولید این خودروها به صفر رسیدهاست.
تولید ماهانه خودروهای سواری
تولید خودروی سواری در آذرماه امسال نسبت به آبان با رشد همراه بودهاست. بر این اساس خودروسازان در آذرماه 77هزار و 929 خودروی سواری تولید کردهاند، این در شرایطی است که این رقم در آبانماه به 72هزار و 522 دستگاه میرسید، بنابراین تولید ماهانه خودروسازان طی یک ماه گذشته پنجهزار و 407 دستگاه معادل 7.4درصد افزایش یافتهاست.
تولید در بخش ماهانه نیز بین سه شرکت هماهنگ نبودهاست. با این تفاوت که اینبار ایرانخودرو با افت تولید مواجه بوده و دو خودروساز دیگر رشد تولید داشتهاند. بزرگترین خودروساز کشور در آبانماه 58هزار و 337 دستگاه تولید خودروی سواری داشت. تیراژ آذرماه این خودروساز به 55هزار و 714 دستگاه میرسد، بنابراین آبیپوشان جاده مخصوص در این مدت زمان افت دوهزار و 623 دستگاهی و 4.5درصدی را در تولید خودروی سواری خود ثبت کردهاند. سایپا اما تولید 16هزار و 897 دستگاهی در ماه پایانی پاییز داشته که در مقایسه با تیراژ 11هزار و 320دستگاهی آبان رشد پنجهزار و 929 دستگاهی و 49.3درصدی را به خود میبیند.
همچنین پارسخودرو که تولید دوهزار و 865دستگاهی در آبانماه داشته، طی ماه گذشته پنجهزار و 318 دستگاه خودروی سواری تولیدکرده تا تولید آن در نهمین ماه از سالنسبت به آبان رشد 2هزار و 453دستگاهی داشتهباشد و افزایش 85.6درصدی را ثبت کند. البته باید توجه داشت که این رشد به دلیل سقوط تولید این شرکت در آبان بودهاست؛ در واقع سطح تولید سومین خودروساز بزرگ کشور در ماههای پیش از آبان نیز حدود پنجهزار دستگاه بود اما در این ماه آنها بهیکباره با نصفشدن تولید مواجه شدند و حالا با بازگشت به سطح پنجهزار دستگاهی در آذر چنین رشدی ثبت شدهاست.
