طبق آمار منتشرشده، تورم اقلام خوراکی اساسی در آذرماه سال جاری افزایش قابلتوجهی نسبت به ماه مشابه سال قبل داشته است. به طوری که تورم نقطهای خوراکیها و آشامیدنیها در آذر امسال به ۷۲.۳ درصد رسیده که ۴۵.۹ واحد درصد از همین رقم در آذر سال قبل بیشتر است. در آذر سال گذ شته تورم نقطهای اقلام خوراکی و آشامیدنی ۲۶.۴ درصد ثبت شده بود. در آذر امسال، شاخص قیمت تعدادی از اقلام خوراکی نسبت به آذر ماه سال قبل بیش از دو برابر شده؛ حتی این رقم برای برخی اقلام خوراکی تا حدود ۲۵۰ درصد پیش رفته است. همچنین بانک مرکزی و مرکز آمار ایران تورم ماهانه اقلام خوراکی و آشامیدنی در آذر ماه سال جاری از مرز ۵ درصد عبور کرده است. به طوری که مرکز آمار تورم ماهانه اقلام خوراکی و آشامیدنی را ۵.۶ درصد و بانک مرکزی ۵.۲ درصد اعلام کرده است.
نکته قابلتوجه تورم آذر ماه آن است که تورم مناطق روستایی با اختلاف زیادی بالاتر از مناطق شهری ثبت شده است. به طوری که در مناطق روستایی ۵۸.۹ درصد و برای مناطق شهری ۵۱.۵درصد تورم نقطهای گزارش شده است. در مجموع واقعیتهای آماری نشان میدهد آذر ماه سال ۱۴۰۴، دهکهای پایین درآمدی بیش از پیش در تامین اقلام خوراکی اساسی خود تحت فشار قرار گرفتهاند. بر اساس آمارهای منتشر شده، دهکهای پایین درآمدی تقریبا نیمی از درآمد خود را برای تهیه اقلام خوراکی صرف میکنند. طبق اعلام مرکز آمار ایران ضریب اهمیت کالاهای خوراکی برای سه دهک نخست درآمدی، بیش از ۴۰درصد است.
بر اساس مطالعات اقتصادی، در دورههایی که تورم فزاینده وجود داشته باشد، خانوارهایی که در دهکهای پایین درآمدی قرار دارند بیش از سایر اقشار جامعه متحمل فشارهای تورمی هستند. این موضوع به روشنی در آمارهای تورم آذر ماه نمود یافته است. بر اساس اطلاعات منتشر شده توسط مرکز آمار ایران، در آخرین ماه پاییز، اقلام خوراکی رشد شاخص قیمت بالاتری نسبت به سایر اقلام ثبت کردهاند. به طوری که در میان تمامی گروههای کالایی، بالاترین تورم نقطه به نقطه آذر ماه، ۷۲.۳ درصد مربوط به گروه خوراکیها و آشامیدنیها بوده است. در این ماه، تورم نقطهای خوراکیهای تازه ۶۳.۳ و تورم نقطهای سایر خوراکیها ۸۵.۳ درصد اعلام شده است. در میان اقلام خوراکی، تورم نقطهای برای کل گروه نان و غلات ۱۱۲.۷ درصد و برای گروه میوه و خشکبار ۱۱۳.۳ درصد ثبت شده است. سه رکورددار تورم نقطهای آذر ماه به ترتیب، لیموترش(۲۸۰.۴ درصد)، لوبیا چیتی (۲۳۶.۹ درصد) و برنج خارجی درجه یک (۱۷۳ درصد) بودهاند.
همچنین در آذر ماه، برای تورم ماهانه اقلام خوراکی نیز رقمهای بالایی ثبت شده است. در این ماه، برنج خارجی درجه یک با ثبت ۲۶.۷ درصد تورم ماهانه با اختلاف از سایر کالاهای خوراکی رکورددار بوده است. در رتبه بعدی تخممرغ ماشینی(۱۸.۳ درصد) قرار دارد و در رتبههای بعد میوهها قرار دارند که در میان آنها برخی مربوط به آیین یلدا دیده میشود(هندوانه ۱۶.۳درصد، خیار ۱۵.۷درصد، انار ۱۴.۶درصد و گوجهفرنگی ۱۲.۹ درصد).
تورم بیشتر خوراکیها از تورم کل بالاتر بود
به طور کلی مرکز آمار جزئیات تورم 52 قلم خوراکی را به صورت ماهانه منتشر میکند که در آذر ماه 42 مورد از آنها تورمی بالاتر از تورم نقطهای کلی گزارش شده توسط این مرکز (52.6 درصد) قرار داشتهاند. همچنین بیش از نیمی از این کالاهای خوراکی از تورم ماهانه اعلام شده برای اقتصاد ایران در آذر ماه تورم بالاتری را تجربه کردهاند. در شرایط حال حاضر اقتصاد ایران، قیمت کالاهای خوراکی بیش از پیش مورد توجه هر دو طرف مصرفکنندگان و عرضهکنندگان این کالاها قرار دارد و هر روزه در خبرها در خصوص این اقلام شنیده میشود. به تازگی از کمبود روغن مایع خبرهایی منتشر شده است. بررسیهای میدانی دنیایاقتصاد نشان میدهد که طی هفتههای اخیر عرضه روغن در فروشگاهها کاهش یافته و افراد برای خرید این کالا با مشکل مواجه شدهاند. مرغ و ماهی نیز دو قلمی هستند که در هفتههای اخیر نوسانات قیمت زیادی را تجربه کردهاند.
تورم آذر از نظر بانک مرکزی به 50 درصد نرسید
همچنین به تازگی بانک مرکزی گزارش خود از تورم آذر ماه را منتشر کرده است. طبق اعلام بانک مرکزی شاخص قیمتها در مناطق شهری کل کشور در آذر ماه نسبت به ماه قبل، 3.3 درصد و نسبت به ماه مشابه سال قبل 49.9 درصد رشد داشته است. این ارقام، یعنی تورم ماهانه و تورم نقطهای آذر ماه توسط مرکز آمار ایران که مرجع اصلی گزارش تورم است، به ترتیب 4.2 و 52.6 درصد گزارش شده بود. بر این اساس اختلاف آماری بین این دو نهاد برای تورم ماهانه آذر ماه به 0.9 واحد درصد و برای تورم نقطهای به 2.7 واحد درصد رسیده است. اختلاف آماری بین این دو نهاد(چه در تورم ماهانه و چه در تورم نقطهای) بالاترین مقدار اختلاف آماری در سال جاری است. تورم مناطق روستایی میتواند توضیح دهنده اختلاف آماری میان بانک مرکزی و مرکز آمار باشد؛ چرا که مرکز آمار گزارش کننده تورم کل کشور اعم از مناطق روستایی و شهری است ولی بانک مرکزی تنها تورم در مناطق شهری را گزارش میکند.
بررسی دادههای منتشرشده توسط مرکز آمار ایران نشان میدهد، تورم در مناطق روستایی کشور در آذر ماه، با اختلافی زیاد، بالاتر از مناطق شهری قرار داشته است. درحالیکه در آذر ماه، تورم نقطهای مناطق شهری توسط مرکز آمار ایران 51.4 درصد ثبت شده، این رقم برای مناطق روستایی، 58.9 درصد گزارش شده است. در تورم ماهانه نیز این موضوع صادق است. مرکز آمار ایران تورم ماهانه مناطق شهری را 4.1 درصد اعلام کرده ولی این رقم برای مناطق روستایی کل کشور، 5 درصد ثبت شده است. آمار تورمی اعلامی توسط بانک مرکزی تنها مربوط به مناطق شهری کشور است و مناطق روستایی را شامل نمیشود. قدمت اعلام آمارهای تورم در بانک مرکزی از مرکز آمار بیشتر است.
با این حال با توسعه مرکز آمار ایران، در حال حاضر مرجع اصلی دادههای تورمی مرکز آمار ایران است. مرکز آمار ایران هم از نظر نمونهگیری هم از نظر شمول سراسری و هم از نظر تعداد گزارشها از بانک مرکزی گزارش دهی بالاتری از متغیرهای تورمی دارد. بسیاری از صاحبنظران اقتصادی معتقدند با توجه به این که یکی از ماموریتهای اصلی(و مهمترین اولویت) بانک مرکزی کنترل تورم است پس شایسته است که نهاد دیگری غیر از بانک مرکزی متولی گزارشدهی از روند تورم باشد. با این وجود همواره لازم است نهادهای مختلف برای شفافیت در اطلاعات و آمارها اهتمام بورزند. از این منظر بررسی گزارش متولی تورم از وضعیت تورم دارای اهمیت است.
روایت متولی تورم از تورم آذر ماه
طبق اعلام بانک مرکزی شاخص قیمت کالاها و خدمات مصرفی در مناطق شهری کشور، در آذر ماه سال جاری به 486.9 درصد رسیده است. این شاخص نسبت به آبان ماه معادل 3.3 درصد و نسبت به ماه مشابه سال قبل معادل 49.9 درصد افزایش یافته است. طبق این اطلاعات، شاخص قیمت «کالاها» در آذر ماه نسبت به ماه قبل 4.9درصد رشد داشته است. این رشد برای «خدمات»، 1.6 درصد ثبت شده است. براساس اعلام بانک مرکزی، در آذرماه بهترتیب رکوردداران تورم ماهانه گروه تحصیل با ثبت 10.6درصد، گروه خوراکی و آشامیدنی با 5.2درصد و گروه حملونقل با ثبت 4.5درصد تورم ماهانه قرار دارند. (بانک مرکزی وضعیت تورم نقطهای را به تفکیک گروهی اعلام نمیکند.)
