مرند–چشمهثریا برگ برنده ایران برای عبور از سد وان
با وجود اتصال ریلی ایران به چین، انسداد مسیر غربی و گره دریاچه وان مانع تکمیل کریدور شرق–غرب شده؛ پروژه مرند–چشمهثریا میتواند این بنبست راهبردی را بشکند.
خلاصه خبر
گروه اقتصادی خبرگزاری فارس؛ کریدور ریلی شرق–غرب، یکی از مهمترین مسیرهای ترانزیتی جهان برای اتصال چین به اروپا، همچنان در بخش غربی ایران با یک گره مزمن مواجه است؛ گرهای که نام آن «دریاچه وان» است. اگرچه ایران طی سالهای اخیر موفق شده اتصال ریلی خود با چین را از مسیر آسیای میانه فعال نگه دارد، اما خروجی غربی کشور هنوز نتوانسته به یک مسیر پایدار، پرظرفیت و قابل اتکا به سمت اروپا تبدیل شود.کارشناسان حملونقل ریلی معتقدند که مسیر ترکیه، بهعنوان تنها خروجی فعال ریلی ایران به اروپا، با محدودیتهای جدی روبهروست. مهمترین چالش، قطع پیوستگی ریل در دریاچه وان است؛ جایی که واگنها ناچارند با شناور از دریاچه عبور داده شوند. این فرایند نهتنها زمانبر و پرهزینه است، بلکه امکان حمل بار انبوه در مقیاس ترانزیت بینالمللی را به شدت محدود میکند. ظرفیت فعلی این محور کمتر از یک میلیون تن در سال برآورد میشود؛ رقمی که با اهداف ترانزیتی ایران همخوانی ندارد.در کنار این مشکل ساختاری، مسیر جنوبی ترکیه نیز به دلیل قدیمی بودن زیرساخت و سرعت پایین قطارها، توان پاسخگویی به جریانهای بزرگ باری را ندارد. از سوی دیگر، مسیر جایگزین عراق هنوز به طور کامل فعال نشده و همین مسئله، وابستگی ایران به مسیر ترکیه را تشدید کرده است.
در چنین شرایطی، پروژه راهآهن مرند–چشمهثریا به عنوان یکی از گزینههای کلیدی برای دور زدن گره دریاچه وان مطرح شده است. این مسیر که شمالغرب ایران را به مرز ترکیه متصل میکند، امکان اتصال مستقیم به شبکه ریلی شرق ترکیه و در ادامه، به قارص و اروپا را فراهم میسازد. هدف اصلی این طرح، ایجاد یک مسیر زمینی پیوسته و کارآمد برای ترانزیت شرق–غرب و کاهش وابستگی به مسیرهای پرریسک دریایی است.تحلیلگران بینالمللی نیز به اهمیت این پروژه توجه نشان دادهاند. نشریه «کاسپین پست» در گزارشی تحلیلی، مسیر مرند–چشمهثریا را یکی از حلقههای مفقوده اتصال ایران به شبکه ترانزیتی اوراسیا توصیف کرده و آن را بخشی از کریدور بالقوه چین–اروپا دانسته است. بهزعم این نشریه، تکمیل این خط میتواند زمان ترانزیت را کاهش داده، تنوع مسیرهای لجستیکی منطقه را افزایش دهد و تابآوری زنجیرههای تأمین را تقویت کند.اهمیت این پروژه در شرایطی دوچندان شده که تنشهای ژئوپلیتیکی، تحریمها و افزایش ریسک مسیرهای دریایی، کشورها را به سمت مسیرهای زمینی امنتر سوق داده است. در این چارچوب، ایران با موقعیت جغرافیایی منحصربهفرد خود، میتواند به یکی از گرههای اصلی ترانزیت در اوراسیا تبدیل شود؛ اما تحقق این هدف نیازمند رفع موانع ساختاری و تصمیمگیریهای راهبردی است.از طرفی، کارشناسان هشدار میدهند که تکیه بر یک مسیر واحد، خطای راهبردی در حکمرانی کریدوری محسوب میشود. در کنار مرند–چشمهثریا، فعالسازی محور جلفا برای ارتباط با قفقاز، تکمیل مسیر ریلی عراق به سمت سوریه و مدیترانه، و توسعه مسیرهای ارمنستان و بنادر دریای سیاه باید بهصورت همزمان دنبال شود تا ایران از قفلشدگی ژئوپلیتیکی رها شود.
در این میان، مسئله تأمین مالی پروژه نیز به عنوان یک چالش اساسی مطرح است. برخی تحلیلها نقش احتمالی چین را برجسته میکنند؛ کشوری که در صورت مشارکت، میتواند این مسیر را در چارچوب ابتکار «کمربند و جاده» تعریف کرده و به تأمین مالی پایدار آن کمک کند.در مجموع، گره دریاچه وان همچنان مانع اصلی اتصال پایدار ریلی ایران به اروپا باقی مانده است. پروژه مرند–چشمهثریا، اگر با اراده سیاسی، هماهنگی نهادی و تأمین مالی مطمئن همراه شود، میتواند برگ برنده ایران برای تکمیل کریدور شرق–غرب و ارتقای جایگاه ترانزیتی کشور در معادلات منطقهای و جهانی باشد.#ترانزیت_ریلی#ترکیه#راهآهن_مرند_چشمهثریا#راهآهن_تبریز_رازی#راهآهن_جلفا_نخجوان
22:50 - 9 دی 1404
نظرات کاربران
