سمیه قربانی مدیر پارکها، مراکز رشد و مراکز نوآوری جهاددانشگاهی در گفتوگو با ایسنا، با اشاره به چالشهای کارآفرینی جوانان در اکوسیستم نوآوری کشور گفت: یکی از مهمترین چالشهای امروز استارتآپها، مسئله نیروی انسانی کارآمد است؛ نیرویی که هم تخصص داشته باشد و هم تعهد.
وی با بیان اینکه در سالهای اخیر موج مهاجرت نخبگان آسیب جدی به تیمهای استارتآپی وارد کرده است، افزود: بسیاری از تیمهایی که من از نزدیک شاهد فعالیتشان بودهام، اعضای کلیدی خود را از دست دادهاند و در جایگزینی افراد متخصص با مشکل جدی مواجهاند.
نبود مدیریت دانش؛ چالشی پنهان اما تعیینکننده
قربانی با اشاره به اینکه نبود سیستم مدیریت دانش در شرکتها باعث تشدید مشکلات میشود، اظهار کرد: بسیاری از استارتآپها و حتی برخی شرکتهای بزرگ ساختار مدیریت دانش ندارند؛ یعنی جایی که فرآیندها را مستندسازی و پیادهسازی کند. وقتی فردی از مجموعه خارج میشود، دانش او هم با خودش میرود و شرکت ناچار است از نقطه آغاز دوبارهسازی کند که این فرآیند هزینه زمانی و از دست رفتن بازار را در پی دارد.
وی تأکید کرد: امروز چالش نیروی انسانی مهمترین مسئله استارتآپهاست. شاید اگر دو یا سه سال پیش از من سؤال میپرسیدید، میگفتم تأمین مالی مهمترین مشکل است. اما اکنون صندوقها، سازمانها و نهادهای متعدد وجود دارند که از نظر مالی قابل اتکا هستند؛ مسئله اصلی نیروی توانمند است که در دسترس نیست.
تجربههای موفق منتورینگ در پارکهای علم و فناوری
این مقام مسئول درباره موفقترین نمونههای منتورینگ در پارک علم و فناوری گفت: در طول دو دهه فعالیت در اکوسیستم فناوری و نوآوری، در کنار نمونههای ناموفق، تجربههای موفق بسیاری وجود داشته که استارتآپها با کمک منتورینگ و تسهیلگری توانستهاند مسیر رشد را طی کنند.
وی ادامه داد: بخش بزرگی از مشکلات استارتآپهای حوزه سلامت مربوط به فرآیندهای اخذ مجوز از سازمانهای تخصصی مانند اداره کل تجهیزات پزشکی یا سازمان غذا و داروست. تدوین اسناد فنی باید از روز اول آغاز شود؛ اما بسیاری از تیمها بدون آگاهی وارد کار میشوند، ماهها جلو میروند و سپس متوجه میشوند که مدارک و مستندات باید از ابتدا در قالبهای مشخص تهیه میشد.
ضرورت همراهی منتورها در مسیر اداری اخذ مجوزها
قربانی با اشاره به نقش منتورها در کاهش ریسک فعالیت شرکتهای نوپا تصریح کرد: یکی از مهمترین کمکهایی که توانستهام به برخی استارتآپها ارائه کنم، همراهی در تدوین اسناد و آمادهسازی مسیر اخذ مجوز از ابتدای کار بوده است. این مسئله تنها مختص حوزه سلامت نیست؛ هر محصول یا خدمتی برای ورود به بازار نیازمند اخذ مجوزهای لازم از سازمانهای مختلف است.
وی افزود: وظیفه منتورها، کارگزاران منتورینگ و پارکها و مراکز رشد این است که این فرآیندهای اداری و اجرایی را از ابتدا برای تیمهای نوپا توضیح دهند تا ریسک کسبوکار کاهش یابد و مسیر توسعه برای آنها هموار شود.
اهمیت منتورینگ در رشد اکوسیستم فناوری
قربانی با تأکید بر اینکه توسعه اکوسیستم فناوری بدون وجود منتورهای توانمند عملاً امکانپذیر نیست، گفت: منتورینگ در دنیای امروز یک ابزار تکمیلی نیست، بلکه یک ضرورت است. هیچ تیم نوپایی نمیتواند صرفاً با تکیه بر دانش فنی خود مسیر رشد را طی کند، زیرا چالشهای اکوسیستم فناوری گسترده و چندلایه است؛ از مسائل حقوقی و مالکیت فکری گرفته تا ورود به بازار، توسعه محصول، مدیریت منابع انسانی و حتی ساختار مالی. در چنین شرایطی، حضور منتور بهعنوان فردی با تجربه عملیاتی، نگاه راهبردی و شناخت دقیق از مسیرهای پرریسک، میتواند نقش تعیینکنندهای در سرنوشت یک کسبوکار داشته باشد.
وی با اشاره به اینکه منتورها تجربه شکست و موفقیت را با خود حمل میکنند، توضیح داد: منتور کسی است که مسیر را قبلاً رفته و شکست خورده، دوباره بلند شده، اصلاح کرده و دوباره امتحان کرده است. این تجربه زیسته، همان چیزی است که هیچ کتاب یا دوره آموزشی نمیتواند منتقل کند. به همین دلیل حضور منتورها در کنار کارآفرینان جوان باعث کاهش خطا، کاهش هزینه و کاهش زمان رسیدن به محصول نهایی میشود.
تفاوت منتورینگ با کوچینگ
این مقام مسئول با اشاره به اینکه «منتور» و «کوچ» دو نقش متفاوت اما مکمل هستند، افزود: در اکوسیستم نوآوری گاهی این دو مفهوم به اشتباه هممعنا گرفته میشوند، در حالی که هرکدام کارکرد خاص خود را دارند. منتور فردی باتجربه در یک حوزه مشخص است که دانش، شبکه ارتباطی و تجربه عملی خود را در اختیار کارآفرین قرار میدهد. منتور راه را نشان میدهد، هشدار میدهد، بخشی از مسیر را روشن میکند و در برخی مواقع حتی در تصمیمگیریهای تخصصی همراه تیم میشود.
قربانی ادامه داد: کوچ الزاماً تجربه تخصصی در حوزه کاری شما ندارد. او فردی است که با مهارت پرسشگری، تحلیل رفتار، تقویت ذهنیت و کمک به افزایش آگاهی فردی، کارآفرین را در مسیر تصمیمگیری بهتر هدایت میکند. کوچ راهحل ارائه نمیدهد، بلکه کمک میکند کارآفرین خودش راهحل را پیدا کند. این یک تفاوت بنیادی است.
منتور، شریک مسیر استارتآپ
وی با بیان اینکه منتورینگ ترکیبی از تجربه، شبکه ارتباطی و توان راهبری است، تأکید کرد: منتور در بسیاری از مواقع مانند یک شریک فکری کنار تیم قرار میگیرد. او بهعنوان کسی که چالشهای مشابه را تجربه کرده، میتواند نقاط کور مسیر را مشخص کند و از تکرار خطاهای پرهزینه جلوگیری کند. در اکوسیستم فناوری ایران، که بهدلیل محدودیتهای اقتصادی و ساختاری هر اشتباه میتواند منجر به توقف کامل یک تیم نوپا شود، ارزش منتورینگ دوچندان است.
قربانی ادامه داد: در دنیای رقابتی امروز، تیمهایی موفقترند که یک منتور آگاه، باتجربه و مسئولیتپذیر در کنار خود داشته باشند. منتور نهتنها به توسعه محصول کمک میکند، بلکه در ایجاد فرهنگ سازمانی، مدیریت بحران، تعیین استراتژی ورود به بازار و حتی ارتباطات تجاری نقش کلیدی دارد.
منتورینگ؛ زیرساخت دیدهنشده توسعه نوآوری
این مقام مسئول تأکید کرد: شاید زیرساختهای فناورانه، آزمایشگاهها، شتابدهندهها و مراکز رشد بیشتر دیده شوند، اما واقعیت این است که زیرساخت اصلی توسعه نوآوری، «دانش و تجربه منتقلشده از منتورها»ست. اگر شبکهای منسجم از منتورهای حرفهای، آموزشدیده و متعهد شکل بگیرد، سرعت رشد اکوسیستم نوآوری چند برابر خواهد شد.
وی افزود: منتورها صرفاً مشاور نیستند؛ آنها «سرمایه دانشی» اکوسیستم هستند و تشکیل شبکه ملی منتورینگ میتواند این سرمایه پراکنده را به یک جریان قدرتمند تبدیل کند.
نقش نوآوری باز در توانمندسازی صنایع سنتی
مدیر پارکها، مراکز رشد و مراکز نوآوری جهاددانشگاهی با اشاره به ضرورت بهرهگیری از نوآوری در بخشهای سنتی اقتصاد گفت: بخش عمده صنعت ما همچنان سنتی است و شرکتهای دانشبنیان سهم محدودی از اقتصاد را تشکیل میدهند. اما ارزش واقعی این شرکتها زمانی نمایان میشود که صنایع سنتی با چالش مواجه میشوند و برای حل آن نیازمند تحقیق و توسعه هستند؛ فرآیندی که پرهزینه و زمانبر است.
وی با بیان اینکه حرکت به سمت پارادایم نوآوری باز میتواند این مسیر را تسهیل کند، ادامه داد: اگر صنایع سنتی مسائل و چالشهای خود را در حوزه فرآیندها یا فناوریهای تولید با واحدهای فناور مطرح کنند و این فرآیند تحت نظارت و راهبری منتورهای کسبوکار انجام شود، نتیجه هم کاهش هزینه برای صنعت است و هم ایجاد فرصت ارائه خدمت و محصول برای شرکتهای نوپا.
کاهش هزینه توسعه محصول با همراهی منتورها
این مقام مسئول افزود: یکی از کارکردهای مهم شبکه منتورینگ این است که به کاهش هزینه دستیابی شرکتهای نوپا به محصول و توسعه کسبوکار کمک کند. منتورها با هدایت صحیح تیمها، زمان و هزینه رسیدن به بازار را برای آنان کاهش میدهند.
شبکهسازی بین منتورها؛ هدف اصلی نخستین رویداد ملی
قربانی درباره انتظارات از نخستین رویداد توانمندسازی شبکه منتورینگ ملی گفت: نخستین توقع ما از این رویداد، شبکهسازی بین منتورهای کسبوکار در سراسر کشور است. در این رویداد منتورها از ۲۴ استان حضور داشتند. استانهایی با سطوح متفاوت فناوری، صنعت و اقتصاد که بهتبع آن تجربههای گوناگونی نیز دارند.
وی با تأکید بر اهمیت تبادل تجربه میان منتورها افزود: امیدواریم در این رویداد تعامل منتورها افزایش یابد. هر منتور مسیرهای نوآورانه خاص خود را دارد و اشتراکگذاری این مسیرها میتواند به شکلگیری همکاریهای تازه و در نهایت به توسعه اکوسیستم نوآوری منجر شود.
ایجاد شبکهای از منتورهای توانمند و تأثیرگذار
قربانی تصریح کرد: انتظار داریم این رویداد بستری برای همافزایی و شبکهسازی باشد؛ بستری برای ایجاد و تقویت شبکهای از منتورهای توانمند، حرفهای و اثرگذار در توسعه اکوسیستم فناوری و نوآوری.
توصیه به کارآفرینان برای حضور در بازارهای جهانی
وی با اشاره به تغییرات جهانی در حوزه نوآوری و ضرورت نگاه بینالمللی برای رقابت گفت: امروز مرزهای جغرافیایی در دنیای نوآوری برداشته شده است. توصیه من به کارآفرینان جوان این است که مرزها را از ذهن خود پاک کنند و فراتر از چارچوبهای ذهنی کار کنند. هیچ تفاوتی میان جوانان ایران و سایر کشورها وجود ندارد.
این مقام مسئول افزود: نمیخواهم بگویم ما بهترین یا باهوشترین هستیم، اما معتقدم با وجود تمام محدودیتها، مشکلات اقتصادی و تحریمها، هیچیک از این موانع نمیتواند جلوی رشد کسبوکارهای نوپا در ایران را بگیرد. اگر فردی در هر نقطهای از دنیا توانسته مسیری را طی کند و موفق شود، ما نیز میتوانیم.
نقش منتورها در عبور از موانع
قربانی با تأکید بر اهمیت اعتمادبهنفس و توکل در مسیر کارآفرینی گفت: کارآفرینان باید به توانمندیهای خود باور داشته باشند. منتورهایی که امروز در کنار جوانان هستند، اغلب با دلسوزی و از سر مسئولیت اجتماعی فعالیت میکنند و حضور آنان میتواند مسیر رشد را هموارتر کند.
وی خاطرنشان کرد: با همراهی منتورها و باور کارآفرینان جوان، هیچ مانعی وجود ندارد که نتوان از آن عبور کرد.
انتهای پیام
