همزمان با آنکه دانشمندان هرچه بیشتر به هوش مصنوعی تکیه میکنند برای نگارش، کدنویسی و حتی ایدهپردازی، یک پژوهش تازه بررسی میکند که این فناوری چگونه پژوهش آکادمیک را دگرگون میکند.
آنچه زمانی شبیه حرفهای حاشیهای دانشگاهی به نظر میرسید، اکنون خبر از تغییری واقعی و قابل اندازهگیری در نشر علمی میدهد.
پژوهشگران دانشگاه کرنل در ایالات متحده دریافتهاند که مدلهای زبانی بزرگ (LLM) مانند ChatGPT تولید مقاله را افزایش دادهاند، بهویژه برای پژوهشگرانی که انگلیسی زبان مادریشان نیست.
با این حال این مطالعه هشدار میدهد که رشد شمار مقالات با کمک هوش مصنوعی کار داوران، حامیان مالی و سیاستگذاران را برای تمایز دادن دستاوردهای علمی معنادار از کارهای کمکیفیت دشوارتر کردهاست.
یان یین، نویسنده مسئول این پژوهش و استادیار علوم اطلاعات در کالج محاسبات و علوم اطلاعات آن اس باورز دانشگاه کرنل، گفت: «این الگو بسیار فراگیر است و رشتههای مختلف علوم را دربر میگیرد؛ از فیزیک و علوم رایانه تا علوم زیستی و اجتماعی.»
ین افزود: «در زیستبوم کنونی ما یک جابهجایی بزرگ در جریان است که مستلزم نگاهی بسیار جدی است، بهویژه برای کسانی که درباره اینکه کدام علم را باید حمایت و تامین مالی کنیم تصمیم میگیرند.»
پژوهشگران ظهور مقالات با کمک هوش مصنوعی را چگونه بررسی کردند؟
این پژوهش که در نشریه ساینس منتشر شده، بیش از دو میلیون مقاله پژوهشی را که بین سالهای 2018 تا 2024 در سه سامانه بزرگ پیشچاپ آنلاین منتشر شدهاند، تحلیل کردهاست.
این پلتفرمها نسخههای اولیه مقالات علمی را پیش از داوری رسمی منتشر میکنند و تصویری از نحوه کار پژوهشگران بهصورت در لحظه ارائه میکنند.
برای سنجش تاثیر هوش مصنوعی بر نگارش علمی، پژوهشگران یک سامانه هوش مصنوعی را آموزش دادند تا متنهایی را که احتمالا توسط مدلهای زبانی بزرگ تولید شدهاند تشخیص دهد. آنان مقالات نوشتهشده پیش از سال 2023، زمانی که ابزارهایی مانند ChatGPT بهطور گسترده رواج یافتند، را با مقالات بعدی که نشانههای آشکار کمکگیری از هوش مصنوعی داشتند مقایسه کردند.
با این رویکرد، تیم پژوهشگران افرادی را که احتمالا از ابزارهای هوش مصنوعی استفاده میکردند شناسایی کرد، سنجید که خروجی انتشاراتشان چگونه تغییر کردهاست و پیگیری کرد که آیا آن مقالات بعدتر برای انتشار در مجلههای علمی پذیرفته شدند یا نه.
کمک هوش مصنوعی به جهش بهرهوری انجامید
تحلیل آنان از جهشی چشمگیر در بهرهوری به کمک هوش مصنوعی حکایت داشت.
دانشمندانی که به نظر میرسید از ابزارهای هوش مصنوعی استفاده میکنند، بسیار بیشتر از دیگران مقاله منتشر کردند.
در یکی از سامانههای بزرگ پیشچاپ که بر فیزیک و علوم رایانه متمرکز است، کاربران هوش مصنوعی حدود یکسوم مقاله بیشتری تولید کردند. در زیستشناسی و علوم اجتماعی این افزایش حتی بیش از 50 درصد بود.
بیشترین رشد در میان پژوهشگرانی دیده شد که زبان مادریشان انگلیسی نیست.
در برخی موسسات آسیایی، بسته به رشته، دانشمندان پس از بهکارگیری ابزارهای نگارش مبتنی بر هوش مصنوعی بین 40 تا نزدیک به 90 درصد مقاله بیشتری منتشر کردند.
ابزارهای هوش مصنوعی ظاهرا به پژوهشگران در یافتن منابع بهتر نیز کمک میکنند. این مطالعه نشان داد ابزارهای جستوجوی مبتنی بر هوش مصنوعی بیشتر احتمال دارد مقالات پژوهشی جدیدتر و کتابهای مرتبط را به دست دهند، نه مطالعههای قدیمی و پرارجاعی که روشهای جستوجوی سنتی ترجیحشان میدهد.
کیگو کسومگی، نویسنده اول این پژوهش و دانشجوی دکتری در دپارتمان علوم اطلاعات دانشگاه کرنل، گفت: «کسانی که از مدلهای زبانی بزرگ استفاده میکنند به طیف متنوعتری از دانش متصل میشوند؛ چیزی که میتواند محرک ایدههای خلاقانهتر باشد.»
نگرانیها درباره کیفیت مقالات نوشتهشده با هوش مصنوعی
اما این جهش بهرهوری یک روی منفی هم دارد. بسیاری از مقالاتی که با کمک هوش مصنوعی نوشته شدهاند در ظاهر چشمگیرند، اما احتمال کمتری دارد از داوری همتا عبور کنند.
در هر سه سایت پیشچاپ، مقالاتی که احتمالا توسط انسان نوشته شدهاند و در آزمون پیچیدگی نگارش نمره بالایی گرفته بودند، بیشترین شانس پذیرش در مجلههای علمی را داشتند.
اما مقالاتی که به احتمال زیاد توسط مدلهای زبانی بزرگ نوشته شده و نمره بالایی گرفته بودند، کمتر پذیرفته شدند؛ نکتهای که نشان میدهد با وجود زبان اقناعکننده، داوران بسیاری از این مقالات را از نظر علمی کمارزش تشخیص دادهاند.
پژوهشگران این مطالعه معتقدند اثرات اتکای فزاینده به هوش مصنوعی احتمالا گستردهتر خواهد شد و سیاستگذاران باید برای سامان دادن به چشمانداز فناوری که بهسرعت در حال تغییر است قواعد تازهای وضع کنند.
ین گفت: «همین حالا هم پرسش این نیست که "آیا از هوش مصنوعی استفاده کردهاید؟" پرسش این است که "دقیقا چگونه از هوش مصنوعی استفاده کردهاید و آیا مفید بوده است یا نه؟"»
