در این بازه زمانی، ایران به یکی از محورهای اصلی پوشش خبری خبرگزاریها و رسانههای بینالمللی تبدیل شده است. بخش قابلتوجهی از این توجه، به اعتراضات اجتماعی در داخل کشور و واکنش دولت مسعود پزشکیان اختصاص دارد.
همزمان، اتحادیه اروپا با صدور بیانیهای رسمی، نسبت به «بازداشتهای خودسرانه فعالان مدنی» در ایران ابراز نگرانی شدید کرد و خواستار آزادی تمامی افرادی شد که به دلیل استفاده مسالمتآمیز از حقوق بنیادین خود از جمله «آزادی بیان و تجمع» بازداشت شدهاند.
در عرصه تحولات بینالمللی و امنیتی نیز تنشها میان تهران و واشنگتن بار دیگر برجسته شده است. اظهارات دونالد ترامپ، رئیس جمهوری آمریکا درباره احتمال اقدام نظامی در صورت بازسازی برنامههای هستهای یا موشکی ایران، با واکنش تند مقامهای ایرانی مواجه شد و رئیسجمهوری ایران نسبت به هرگونه «تجاوز» هشدار داد.
در مقابل، عباس عراقچی، وزیر امور خارجه یک روز پس از دیدار ترامپ و بنیامین نتانیاهو تاکید کرد که ایران آماده مذاکرهای مبتنی بر احترام متقابل است.
همزمان، ایالات متحده از اعمال تحریمهای جدید علیه افراد و نهادهای مرتبط با برنامههای موشکی و پهپادی ایران خبر داد. در واکنش به تشدید لحنها، روسیه نیز با ابراز نگرانی نسبت به افزایش تنشها، خواستار خویشتنداری طرفها شد.
علاوه بر این، اقدامات متقابل ایران در خصوص «تروریستی» اعلام کردن نیروی دریایی سلطنتی کانادا، در رسانههای خارجی از جمله کانادا مورد توجه قرار گرفت.
در ادامه، چهار تحلیل و گزارش منتخب در رسانهها و اندیشکدههای بینالمللی را بررسی خواهیم کرد.
تایمز اسرائیل: ناآرامیها در ایران و تاثیر آن بر توازن منطقهای خاورمیانه
اعتراضات اخیر در ایران نشاندهنده یک ضعف داخلی عمیق در جمهوری اسلامی است؛ ضعفی که تحلیلگر تایمز اسرائیل میگوید بر انتخابهای استراتژیک تهران و توازن منطقهای اثرگذار است، اما به معنای فروپاشی قریبالوقوع نظام حاکمیتی آن نیست.
گیل توبول، تحلیلگر مسايل ژئوپلیتیک در مقاله خود نوشت که تعطیلی بازارها، که به لحاظ تاریخی و سنتی نماد وفاداری به نظام بوده، اکنون یک سیگنال سیاسی بسیار قوی محسوب میشود و نشان میدهد نارضایتی به قلب اقتصادی کشور رسیده است؛ اما حاکمیت روحانیون در چندین نوبت ثابت کرده که «گرچه از نظر ایدئولوژیک سختگیر است، اما در تصمیمات راهبردی خود منطقی و حسابشده عمل میکند و در نتیجه اولویت اصلی آن همچنان تضمین بقا و ثبات نظام است و نه اقدام شتابزده و بیپروای نظامی».
برای ایران، جنگ مستقیم با اسرائیل امروز یک ریسک وجودی خواهد بود؛ چراکه موجب تشدید بحران اقتصادی، آسیبپذیری جغرافیایی ایران در برابر حملات و احتمال تبدیل اعتراضات اجتماعی به مخالفت سیاسی گسترده خواهد شد.
این تحلیلگر بر این نکته تاکید میکند که برای خاورمیانه، ضعف داخلی ایران به معنای پایان یا فروپاشی حاکمیت آن نیست، بلکه باعث تغییر رفتار تهران در منطقه میشود. ایران تحت فشار تلاش میکند همچنان نقش یک بازیگر مرکزی را حفظ کند، اما از عبور از خطوط قرمز که میتواند واکنشهای غیرقابل کنترل ایجاد کند، اجتناب میکند.
به نوشته کارشناسان، این وضعیت باعث شده که تهران به جای اقدامات مستقیم، از استراتژیهای غیرمستقیم مانند اعمال فشار نامتقارن، فعالسازی شبکههای متحد، ارسال سیگنالهای نظامی سنجیده یا نمایشهای نمادین قدرت استفاده کند. چنین رویکردی به ایران امکان میدهد موضع مقاومت خود را با حداقل هزینه سیاسی حفظ کند.
آقای توبول معتقد است که این وضعیت باعث نگرانی بازیگران منطقهای شده است. اسرائیل با احتیاط ایران را رصد میکند، چراکه حاکمیت ضعیف شده در ایران ممکن است غیرقابل پیشبینی شود، اما لزوما درگیری مستقیم نمیطلبد. این تحلیل تأکید میکند که کشاندن ایران به یک جنگ مستقیم میتواند به تهران مشروعیت داخلی بدهد که در شرایط کنونی از آن برخوردار نیست.
بر همین اساس، راهبرد اسرائیل بر تقویت بازدارندگی، افزایش فشارهای حسابشده و مهار شبکهها و بازوهای منطقهای ایران استوار است و همزمان تلاش میکند از تشدید تنشهایی که ممکن است یک بحران داخلی در ایران را به یک مسئله ملی و فراگیر تبدیل کند، جلوگیری کند.
به کانال تلگرام یورونیوز فارسی بپیوندید
کشورهای خلیج فارس هم با عدم قطعیت مواجه هستند؛ زیرا ایران تحت فشار میتواند ضعف خود را با اقدامات غیرمستقیم، به ویژه در حوزههای دریایی و انرژی جبران کند.
از نگاه واشنگتن، نگرانی اصلی فروپاشی ناگهانی و بیسامان ایران است که میتواند صحنه داخلی را متلاطم و سایتهای حساس از جمله برنامه هستهای را در معرض خطر قرار دهد. بنابراین مدیریت شکنندگی ایران اولویت دارد و هدف فشار اقتصادی و دیپلماتیک، تضعیف نظام بدون سوق دادن آن به اقدامات نظامی خطرناک است.
در نهایت، این تحلیل اینگونه جمعبندی میکند که شکنندگی داخلی ایران به معنای فروپاشی یا جنگ فوری نیست، بلکه نشاندهنده منطقهای است که تهران با حداقل ریسک موجود، حداکثر نفوذ نامتقارن خود را حفظ میکند. این سناریو، سناریوی صلح نیست بلکه تنش مستمر به عنوان مدرنترین شکل بیثباتی را نمایش میدهد.
نیوزمکس: ترامپ برای اینکه به عنوان «رئیس جمهور صلح» شناخته شود باید برای «تغییر رژیم» در ایران تلاش کند
الن درشویتس، وکیل مشهور آمریکایی معتقد است که اگر آقای ترامپ بخواهد به عنوان «رئیسجمهور صلح» شناخته شود، باید از تغییر نظام در ایران حمایت کند.
آقای درشویتس در مصاحبهای با شبکه نیوزمکس، ایران را «بزرگترین مانع برای صلح و ثبات بلندمدت در خاورمیانه» معرفی کرد و گفت که اقدام قاطع علیه تهران، از جمله «دادن چراغ سبز به اسرائیل برای حمله به تاسیسات هستهای ایران»، میتواند در نهایت موجب کاهش تنشها شود، نه تشدید آن.
وی تاکید کرد که سقوط رهبری ایران میتواند راه را برای توافقهای منطقهای گسترده، از جمله عادیسازی روابط با عربستان و سایر کشورهای عربی هموار کند.
او افزود که آمریکا لازم نیست مستقیما عملیات نظامی انجام دهد و نتانیاهو فقط چراغ سبز آمریکا را نیاز دارد.
واینتنیوز اسرائیل: چراغ سبزی که اسرائیل برای اقدام علیه ایران منتظرش بود
وبسایت اسرائیلی «واینتنیوز» در یادداشتی تحلیلی مدعی شد که اظهارات اخیر دونالد ترامپ، رئیسجمهوری آمریکا، عملا بهمنزله چراغ سبزی است که تلآویو مدتها برای اقدام علیه ایران در انتظار آن بوده است.
بهنوشته این رسانه، حتی پیش از آنکه بنیامین نتانیاهو، نخستوزیر اسرائیل اطلاعات جدید جمعآوریشده درباره فعالیتهای هستهای و بهویژه بازسازی برنامه موشکهای بالستیک ایران را به تیم امنیتی آمریکا ارائه دهد، آقای ترامپ با مواضع صریح خود، حمایتش از اقدام اسرائیل را بیان کرد.
واینتنیوز مینویسد رئیسجمهور آمریکا حتی بهصورت علنی، با یک عملیات برنامهریزیشده اسرائیل برای تضعیف توانمندیهای ایران موافقت کرده است.
وانتنیوز در ادامه به واکنش علی شمخانی، مشاور ارشد رهبر جمهوری اسلامی اشاره میکند که در شبکه اجتماعی ایکس هشدار داده است «در دکترین دفاعی ایران، برخی پاسخها پیش از آنکه تهدید به مرحله اجرا برسد، تعیینتکلیف میشوند». نویسنده این یادداشت، این موضعگیری را نشانهای از آمادگی ایران برای واکنش پیشدستانه ارزیابی میکند.
این رسانه همچنین یادآور میشود که اسرائیل اوایل ماه جاری سطح آمادهباش خود را بخاطربرگزاری یک رزمایش موشکی در ایران افزایش داده است.
بهادعای واینتنیوز، نگرانی اصلی تلآویو این است که چنین رزمایشهایی میتواند بهسرعت از حالت تمرین به حمله واقعی تبدیل شود؛ سناریویی که گفته میشود پیش از جنگ ۱۲روزه ماه ژوئن نیز در محاسبات ایران مطرح بوده است.
بهتحلیل نویسنده، پرسش کلیدی در شرایط کنونی این است که «چه کسی شلیک اول را انجام میدهد. آیا اسرائیل دست به حمله پیشدستانه علیه پرتابگرهای موشکی خواهد زد یا ایران شلیک آغازین را بر عهده خواهد گرفت؟ واکنش اولیه در این میدان میتواند سرنوشت دور بعدی نبردها را رقم بزند».
در بخش دیگری از این گزارش، واینتنیوز به اعتراضات اخیر در تهران اشاره کرده و مینویسد که این تحولات بهمعنای فروپاشی قریبالوقوع نظام نیست. از نگاه این رسانه اسرائیلی، تغییر واقعی قدرت در ایران تنها در صورتی محتمل است که از درون ساختار نظامی [ارتش] رخ دهد؛ ساختاری که بهگفته نویسنده، نسبت به بدنه سیاسی ـ اقتصادی حاکم، حرفهایتر و کمتر ایدئولوژیک است.
یورونیوز فارسی را در ایکس دنبال کنید
در مقابل، سپاه پاسداران بهدلیل پیوندهای عمیق ایدئولوژیک و منافع اقتصادی گسترده، همچنان وفادارترین ستون بقای نظام بهشمار میرود و به همین دلیل، اعتراضات خیابانی بهتنهایی توان سرنگونی حکومت را ندارد.
رونامه کانادایی لو دووار: چرا ایران نیروی دریایی کانادا را تروریستی اعلام کرد؟
روزنامه کانادایی «لو دووار» ضمن پرداختن به اقدام ایران برای معرفی نیروی دریایی کانادا بهعنوان یک سازمان «تروریستی»، این تصمیم تهران را بیش از هر چیز «نمادین» توصیف و احتمال درگیری یا تنش مستقیم با کانادا را بسیار پایین ارزیابی کرد، چراکه دو کشور عملا از سال ۲۰۱۲ میلادی روابط دیپلماتیک ندارند.
ایران این اقدام را «عملی متقابل» در واکنش به تصمیم کانادا در سال ۲۰۲۴ برای ثبت سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در فهرست نهادهای «تروریستی» عنوان کرده است.
به تحلیل این رسانه، اقدام ایران بیشتر یک نمایش قدرت داخلی است تا اینکه تهدیدی واقعی برای کانادا باشد. این رسانه با پرداختن به اینکه چرا ایران این اقدام را با تاخیر ۱۸ ماهه پس از تصمیم کانادا انجام داده است، به نقل از حمید عنایت، تحلیلگر سیاسی و متخصص مسائل ایران مینویسد که «ایران در شرایطی به سر میبرد که شدیدا تضعیف شده است و نیاز دارد قدرت و تسلط خود را به نیروهای داخلی خودش ثابت کند».
لو دووار اشاره میکند که واکنش ایران مشابه رفتار گذشته این کشور در برابر اقدام آمریکا در سال ۲۰۱۹ است، زمانی که واشنگتن سپاه پاسداران را در فهرست «تروریستی» قرار داد و ایران در پاسخ تمام نیروهای آمریکایی در منطقه را «تروریست» اعلام کرد.
اگرچه استرالیا نیز اخیرا سپاه پاسداران را در فهرست «نهادهای حامی تروریسم» قرار داده، ایران هنوز واکنشی رسمی نسبت به این اقدام نشان نداده است.
این روزنامه یادآور میشود که قرار دادن سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در فهرست سازمانهای «تروریستی» موضوعی بود که برای سالها و بهویژه پس از سرنگونی پرواز اوکراینی در ژانویه ۲۰۲۰ در ایران، از سوی اعضای اپوزیسیون در اتاوا و جامعه ایرانیان مقیم کانادا پیگیری میشد.
