حضانت فرزند؛ آنچه والدین باید از قانون بدانند
حضانت فرزندان یکی از مهمترین مسائل حقوقی خانوادهها است. قانون مدنی ایران چارچوب روشنی برای حضانت تعیین کرده، اما اختلافات و توجه به مصلحت واقعی کودک همچنان چالشی برای والدین و دادگاههاست.
خلاصه خبر
گروه قضائی خبرگزاری فارس: در کشوقوس اختلافات خانوادگی، حضانت فرزندان یکی از مهمترین و پرچالشترین مسائل حقوقی برای خانوادهها به شمار میرود. هرچند قوانین مدنی چارچوب مشخصی برای حضانت تعیین کردهاند، اما در عمل، این قوانین گاه موجب ابهام و حساسیت در دادگاهها و زندگی روزمره والدین میشوند؛ بهویژه زمانی که مصلحت کودک با قواعد حقوقی در تعارض قرار میگیرد.
حضانت چیست و قانون چه میگوید؟بر اساس مواد ۱۱۶۸ تا ۱۱۷۴ قانون مدنی، حضانت یعنی نگهداری، مراقبت و تربیت کودک که هم حق و هم تکلیف والدین است. ماده ۱۱۶۸ تصریح میکند که والدین موظف به حضانت کودک هستند و در صورت فقدان صلاحیت، دادگاه میتواند این حق را از آنان سلب کند.حضانت با ولایت تفاوت دارد؛ حضانت بیشتر به امور روزمره و تربیتی کودک مربوط میشود، در حالی که ولایت بر امور مالی و حقوقی کودک تمرکز دارد.مطابق ماده ۱۱۶۹، مادر تا سن ۷ سالگی مسئول حضانت فرزند است و پس از آن، حضانت معمولاً به پدر منتقل میشود. در صورت اختلاف درباره حضانت پس از این سن، دادگاه باید با رعایت مصلحت کودک تصمیمگیری کند.ماده ۱۱۷۰ و ۱۱۷۱ بیان میکنند که اگر مادر در دوره حضانت دیوانه شود یا ازدواج مجدد کند، یا اگر یکی از والدین فوت کند، حضانت به والد دیگر منتقل خواهد شد.ماده ۱۱۷۲ تأکید میکند که والدین نمیتوانند از نگهداری و تربیت کودک خودداری کنند و در صورت تخلف، دادگاه میتواند حضانت را بر عهده دیگری قرار دهد.ماده ۱۱۷۳ نیز پیشبینی کرده که در صورت خطر برای سلامت جسمی یا تربیت اخلاقی کودک، دادگاه میتواند تصمیم مناسب برای حضانت اتخاذ کند و ماده ۱۱۷۴ حق ملاقات والدین غیرحضانتدار را تعیین کرده است.
بر اساس قانون مدنی، حضانت یعنی نگهداری، مراقبت و تربیت کودک، که هم حق و هم تکلیف والدین است. در صورت نبود صلاحیت والدین، دادگاه میتواند این حق را از آنان سلب کند.حضانت با ولایت تفاوت دارد؛ حضانت عمدتاً به امور روزمره و تربیتی کودک مربوط میشود، در حالی که ولایت بر تصمیمات کلی و امور مالی و اجتماعی کودک تمرکز دارد.مطابق قوانین جاری، مادر تا سن ۷ سالگی مسئول حضانت فرزند است و پس از آن، معمولاً حضانت به پدر منتقل میشود. در صورتی که اختلافی درباره حضانت پس از این سن ایجاد شود، دادگاه موظف است با در نظر گرفتن «مصلحت کودک» تصمیمگیری کند.شرایط تغییر حضانتدر برخی موارد، حضانت ممکن است تغییر کند. عواملی مانند اعتیاد، سوء رفتار، عدم صلاحیت اخلاقی، بیماری جسمی یا روانی و ناتوانی مالی والدین میتواند موجب تغییر حضانت شود. در این شرایط، والد معترض میتواند با ارائه مدارک مستند به مراجع قضایی درخواست خود را پیگیری کند.مراجع رسیدگی و مراحل قانونیبرای پیگیری حضانت فرزند، والدین میتوانند به دادگاه خانواده یا دفاتر خدمات الکترونیک قضایی مراجعه کنند. در موارد توافقی، شورای حل اختلاف نیز میتواند ثبت توافق حضانت را انجام دهد. روند قانونی شامل ثبت دادخواست، ارجاع پرونده به دادگاه، بررسی مدارک توسط قاضی و صدور رأی است. در صورت نیاز به اجرا، رأی دادگاه از طریق اجرای احکام قابل اجرا خواهد بود.
مدارک و شرایط لازم برای حضانتثبت حضانت مستلزم ارائه مدارکی مانند شناسنامه والدین و فرزند، کارت ملی، رأی قطعی طلاق، مدارک مستند برای اثبات عدم صلاحیت والد دیگر و مدارک نشاندهنده توانایی مالی و مراقبتی والد متقاضی است. دادگاه بر اساس مصلحت کودک و مستندات ارائه شده، تصمیم نهایی را اتخاذ میکند.
این سنین همچنین با سن بلوغ شرعی مرتبط هستند: دختران پس از ۹ سال و پسران پس از ۱۵ سال میتوانند در تصمیمات مربوط به زندگی خود نقش مؤثرتری داشته باشند.مصلحت کودک در دادگاههادادگاهها موظف هستند که حتی پس از سن ۷ سالگی، حضانت را بر اساس وضعیت واقعی خانواده و شرایط کودک تعیین کنند، بهگونهای که امنیت، سلامت و تربیت کودک در اولویت قرار گیرد.برخی حقوقدانان معتقدند که قانون باید به گونهای بازنگری شود که حضانت تا رشد کامل کودک بر اساس مصلحت واقعی او تعیین شود، نه صرفاً بر اساس سن قانونی مشخص.موضوع حضانت فرزندان یکی از مسائل پیچیده و در حال تحول حقوقی است. اگرچه قانون مدنی سنین مشخصی برای حضانت تعیین کرده، اما دادگاهها موظفند در هر پرونده بهصورت موردی به مصلحت کودک توجه کنند. تغییرات پیشنهادی در قوانین خانواده نشان میدهد که این حوزه در حال بازنگری و تحول است تا عدالت و نیازهای کودکان در پروندههای خانوادگی بهتر تأمین شود.
14:19 - 10 دی 1404
نظرات کاربران
سردار وحیدی به جانشینی فرمانده کل سپاه منصوب شد
احمد وحیدی، متهم بمبگذاری در مرکز یهودیان، جانشین فرمانده کل سپاه شد
فوری| جانشین فرمانده کل سپاه تغییر کرد؛ سردار وحیدی جانشین سردار فدوی شد + سوابق
سردار احمد وحیدی جانشین فرمانده کل سپاه شد- انتصاب سردار فدوی به ریاست گروه مشاورین فرمانده کل سپاه
سردار وحیدی جانشین فرمانده کل سپاه شد
منابع دیگر
