همشهری آنلاین - یکتا فراهانی: ژاپن، سرزمین رباتها و قطارهای سریعالسیر برای جابهجاکردن یک درخت قدیمی، هزینهای بیشتر از ساخت یک آپارتمان صرف میکند. چرا حفظ یک سایه قدیمی برای پیشرفتهترین کشور جهان تا این حد حیاتی است؟
دانش کهن و فناوریهای نوین
درحالیکه توسعه شهری در قرن ۲۱ معمولاً با تخریب و جایگزینی شناخته میشود، ژاپن باتکیهبر دانشی کهن و فناوریهای نوین، پارادایم جدیدی را معرفی کرده است. در این کشور، درختان صرفاً «مانع» نیستند، بلکه بخشی از شناسنامه و هویت محلهها محسوب میشوند. جابهجایی درختان غولپیکر که گاهی وزن آنها به همراه خاک ریشه به بیش از ۵۰ تن میرسد، یک جراحی دقیق و مهندسیشده است که نگاه تمام معماران جهان را به خود خیره کرده است. اما پشت این جابهجاییهای گرانقیمت و پیچیده، چه فلسفهای نهفته است و تکنولوژی چگونه به کمک سنتهای باستانی آمده تا ریههای شهر را از مرگ نجات دهد؟
بیشتر بخوانید:
نبرد مهندسی با تقدس ریشهها
در ژاپن، درختان فراتر از گیاه هستند؛ آنها را حامل ارواح طبیعت و نگهبانان تاریخ میدانند. وقتی قرار است جادهای ساخته یا مجتمعی بنا شود، تیمهای متخصص موسوم به «جراحان درخت» وارد عمل میشوند. آنها هفتهها وقت صرف میکنند تا سیستم ریشه را مطالعه کنند. برخلاف روشهای سنتی که درخت را بهسرعت از خاک بیرون میکشند، در فناوری ژاپنی، ریشهها بادقت میلیمتری و با استفاده از جتهای آبی مخصوص از خاک جدا میشوند تا کمترین شوک به گیاه وارد شود.
تکنولوژی در خدمت جراحی سبز
آنچه در تصاویر جابهجایی درختان ژاپنی میبینیم، تنها نوک کوه یخ است. مهندسان این کشور از سیستمهای هیدرولیک پیشرفته و صفحات فولادی لغزنده استفاده میکنند تا درخت را بدون آنکه از حالت عمودی خارج شود، کیلومترها جابهجا کنند. این فرآیند که گاهی ماهها به طول میانجامد، شامل مرحلهای به نام «پیش تیمار» است؛ در این مرحله، ریشههای اصلی درخت را در سالهای قبل از جابهجایی بهتدریج قطع میکنند تا درخت به رشد ریشههای فرعی در نزدیکی تنه عادت کند و پس از انتقال، بلافاصله در جای جدید جان بگیرد.
توجه به اکوسیستم محلی و آرامش روانی شهروندان
شاید بپرسید چرا بهجای اینهمه هزینه، درختان جدیدی نمیکارند؟ پاسخ ژاپنیها در کلمه «زمان» نهفته است. یک درخت صدساله، صدسال زمان برده تا به آن شکوه برسد و سایهای ایجاد کند که خاطرات چندین نسل را در خود جایداده است. ژاپنیها معتقدند با قطع یک درخت کهنسال، روح و هویت آن منطقه زخم میخورد. به همین دلیل، هزینههای سرسامآور جابهجایی را به جان میخرند تا اکوسیستم محلی و آرامش روانی شهروندان دستنخورده باقی بماند.
ارتباط تکنولوژی با تضاد با طبیعت
امروز در شهرهای بزرگ دنیا، «جزیرههای حرارتی» به یک بحران تبدیل شدهاند. ژاپن با حفظ درختان بالغ در جایجای پروژههای عمرانی، از این بحران پیشگیری میکند. درختان کهنسال چندین برابر درختان جوان توانایی تصفیه هوا و خنکسازی محیط را دارند. این رویکرد نشان میدهد پیشرفت و تکنولوژی لزوماً در تضاد با طبیعت نیست، بلکه میتواند ابزاری باشد برای حفاظت از میراثی که با هیچ پولی قابلخریدن نیست.
فراتر از یک نمایش مهندسی
جابهجایی درختان در ژاپن صرفاً یک نمایش مهندسی نیست؛ بلکه یادآوری این نکته است که توسعه پایدار بدون احترام به گذشته ممکن نیست. این کشور به جهان ثابت کرده است که میتوان مدرنترین زیرساختها را داشت بدون آنکه تیشهای به ریشه طبیعت زد. در نهایت، درختی که در توکیو «راه میرود»، نمادی از پیوند عمیق میان عقلانیت مدرن و معنویت باستانی است؛ پیوندی که باعث میشود زندگی، حتی در قلب سیمان و آهن، همچنان جاری بماند.
