همشهری آنلاین - یکتا فراهانی: تصور کنید مشتی شن روی میز ریخته‌اید و ناگهان شروع به حرکت هماهنگ می‌کنند؛ می‌خزند، می‌چرخند و از زیر اشیا عبور می‌کنند. این دیگر داستان نیست؛ بلکه فناوری امروز است.
رفتارهای هوشمندانه مواد
سال‌هاست دانشمندان به دنبال ساخت موادی هستند که نه‌تنها پایدار و مقاوم باشند، بلکه بتوانند رفتارهای هوشمندانه نشان دهند. اکنون یک تیم تحقیقاتی آمریکایی موفق شده با ترکیب رباتیک نرم، نانوفناوری و کنترل مغناطیسی، نوعی ذرات فوق‌ریز بسازد که ظاهری ساده و بی‌جان مانند دانه‌های شن دارند؛ اما وقتی کنار هم قرار می‌گیرند، همچون یک موجود زنده حرکت می‌کنند.
این ذرات می‌توانند مسیر مشخصی را طی کنند، شکل خود را تغییر دهند و حتی بارهای کوچک جابه‌جا کنند؛ اختراعی که فصل تازه‌ای در فناوری‌های پزشکی، صنعتی و فضایی باز می‌کند.
بیشتر بخوانید:
تولد شن‌های هوشمند
این ذرات کوچک از مواد انعطاف‌پذیر و حساس به میدان مغناطیسی ساخته شده‌اند. زمانی که میدان مغناطیسی روی آنها اعمال می‌شود، رفتار گروهی و هماهنگ پیدا می‌کنند؛ رفتاری شبیه به دسته‌ای از موجودات ریز.
برخلاف ربات‌های فلزی، این ذرات نرم‌اند؛ یعنی می‌توانند از شکاف‌ها عبور کنند، به سطح اشیا بچسبند یا جمع شوند و یک ساختار جدید بسازند.
حرکت شگفت‌انگیز، بدون موتور
هیچ‌کدام از این ذرات موتور، باتری یا حسگر ندارند. بلکه هوشمندی آنها از تعامل ساده با میدان مغناطیسی به وجود می‌آید و همین، برتری بزرگشان است: وزن فوق‌العاده کم، امکان تولید انبوه و امکان استفاده در محیط‌های حساس (مثل بدن انسان)
آنها مانند سلول‌هایی می‌مانند که کنار هم یک «بدن» مصنوعی می‌سازند.
روبات‌های میکروسکوپی درمانگر
مهم‌ترین کاربرد احتمالی این فناوری در پزشکی است. دانشمندان می‌گویند این ذرات می‌توانند در آینده: دارو را دقیقاً به محل بیماری برسانند خونریزی داخلی را کنترل کنند در جراحی‌های کم تهاجمی به پزشکان کمک کنند درون رگ‌ها حرکت کنند. در واقع، این شن‌های زنده می‌توانند تبدیل شوند به نسل تازه‌ای از روبات‌های میکروسکوپی درمانگر.
کاربردهای صنعتی و فضایی
فناوری شن‌های خودگردان، در صنایع دیگر هم آینده‌ساز است از جمله: تعمیر لوله‌ها و کانال‌های زیرزمینی بدون نیاز به حفاری، ورود به نقاطی که دست انسان و ربات‌های معمولی نمی‌رسد، جمع‌آوری اشیای کوچک، کمک به ساخت‌وساز در فضا یا محیط‌های غیرقابل‌سکونت.
مرز میان ماده بی‌جان و ربات‌های زنده
شن‌های هوشمند آغاز یک تحول بزرگ‌اند؛ تحولی که مرز میان ماده بی‌جان و ربات‌های زنده مانند را کم‌رنگ می‌کند. با این فناوری، علم یک‌قدم دیگر به آینده‌ای نزدیک شده که در آن مواد رفتار می‌کنند، تصمیم می‌گیرند و کار انجام میدهند. این نوآوری نه‌تنها جذاب است، بلکه می‌تواند زندگی انسان را در پزشکی، صنعت و حتی سفرهای فضایی دگرگون کند.
