پیش از این استاندار گیلان از تعطیلی دو روزه و غیرحضوری شدن مدارس و دانشگاه‌ها و تاخیر در آغاز به کار ادارات رشت به مناسبت برگزاری این اجلاس خبر داده بود. اجلاس استانداران استان‌های ساحلی دریای خزر در شرایطی به ابتکار ایران در رشت برگزار شده است که دریای خزر حال خوشی ندارد و به گفته کارشناسان، بحران زیست‌محیطی در بزرگ‌ترین دریاچه جهان به مرز هشدار رسیده است. کاهش شدید آب دریای خزر و نگرانی از عقب‌نشینی این پهنه آبی و به خطر‌افتادن محیط‌زیست، کشورهای حاشیه خزر را به تکاپو برای حل این مشکل زیست‌محیطی در کنار افزایش همکاری‌های منطقه‌ای انداخته است. در همین حال آلودگی شدید دریای خزر و حفاظت از منابع و تنوع زیستی خزر یکی دیگر از نکات مهمی است که قرار است در پنل‌های این اجلاس مورد بررسی قرار بگیرد. کاهش ذخایر ماهیان خاویاری به دلیل صید بی‌رویه، مرگ فک‌های خزری به عنوان یکی از گونه‌های جانوری در خطر انقراض و تبعات تاثیر کاهش آب خزر بر منابع طبیعی کشورهای همجوار از دیگر نکاتی است که در این اجلاس باید به بحث گذاشته شود.
کدام استان‌ها در اجلاس حضور دارند؟
در نخستین اجلاس استانداران استان‌های ساحلی دریای خزر، استان‌های گیلان، مازندران، گلستان، هرمزگان و سیستان و بلوچستان از ایران، استان‌های آستراخان، جمهوری داغستان و کالمیکیا از فدراسیون روسیه، استان‌های لنکران و نفت چاله از جمهوری آذربایجان، استان مانگیستایو از جمهوری قزاقستان و استان بالکان از جمهوری ترکمنستان حضور دارند. به گزارش ایسنا، همچنین سفرای کشورهای روسیه، جمهوری آذربایجان، ترکمنستان و قزاقستان در تهران و سفرای ایران در کشورهای حاشیه خزر مهمانان ویژه این اجلاس هستند. اولین روز نشست عمومی اجلاس دو روزه استانداران استان‌های ساحلی دریای خزر، دیروز با محوریت سه پنل «خزر، پل دوستی و توسعه منطقه‌ای»، «ترانزیت، لجستیک و توسعه کریدور شمال و جنوب» و «محیط‌زیست، شیلات و احیای زیست‌بوم» در دو نوبت صبح و عصر برگزار شد.
اهمیت خزر از نگاه عراقچی
عباس عراقچی، وزیر امور خارجه، سخنران ویژه آیین افتتاحیه بود که در سخنانی با بیان اینکه همسایگان ما، اولویت ما در سیاست خارجی هستند، گفت: به همان میزانی که خلیج‌فارس و حوزه پیرامونی آن برای ما اهمیت دارد، حوزه دریای خزر هم اهمیت دارد. به گزارش ایرنا، عراقچی افزود: کشورهای ساحلی دریای خزر با درک اهمیت این منطقه و منافع مشترکی که دارند و بعضا نگرانی‌های مشترکی که وجود دارد، سال‌هاست همکاری‌های مشترک را شروع کرده‌اند. وزیر خارجه در ادامه به سفرهای پیشین رئیس‌جمهوری به روسیه و آذربایجان اشاره کرد و گفت: فکر می‌کنم ظرف یک ماه آینده رئیس‌جمهور به قزاقستان و ترکمنستان سفر خواهند داشت. عراقچی سپس با بیان اینکه ما در چند ماه گذشته، دیپلماسی استانی را در داخل کشور شروع کرده‌ایم، گفت: استان‌های ما در روابط بین‌المللی خودشان به‌تدریج فعال می‌شوند و این اولین جلسه‌ای است که دیپلماسی استانی را با استان‌های کشورهای همجوار به‌صورت مشترک برگزار می‌کنیم و به زودی جلسات مشترک استانداران مرزی، استانداران استان‌های همجوار مرز را با همتایان خود در کشورهای همجوار در بقیه حوزه همسایگی ایران هم تکرار خواهیم کرد.
ایجاد مسیری جدید برای همکاری
کاظم غریب‌آبادی، معاون حقوقی و بین‌المللی وزارت خارجه ایران نیز روز گذشته در سخنانی در این اجلاس گفت: با تعریف پروژه‌های مشترک میان استان‌های ساحلی و ایجاد زمینه‌های سرمایه‌گذاری متقابل، می‌توانیم این ظرفیت را به گونه‌ای توسعه دهیم که به رفاه همه مردم منطقه منجر شود. غریب‌آبادی تاکید کرد: تصمیمات این نشست می‌تواند مسیر جدیدی برای همکاری میان استان‌های ساحلی پنج کشور ایجاد کند و دریای خزر را به الگویی از صلح، همکاری سازنده و توسعه متوازن تبدیل کند.
هدف‌گذاری جذب ۱۵میلیون گردشگر
رضا صالحی‌امیری، وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی نیز در این اجلاس با بیان اینکه اجلاس استانداران استان‌های ساحلی کشورهای حاشیه دریای خزر، توسعه چندجانبه است، گفت: رویکرد رئیس‌جمهور بر توسعه گردشگری دریایی است. وی در سخنانش تصریح کرد: دریای خزر با ۶ هزار و ۵۰۰ کیلومتر ساحل که ۶۵۷ کیلومتر آن در نوار ساحلی شمال ایران است، یکی از ظرفیت‌های بزرگ برای توسعه گردشگری میان مردمان این دیار و همسایگان است. به گزارش ایرنا، صالحی‌امیری گفت: پارسال یک‌میلیون و ۲۰۰ هزار گردشگر سلامت حدود دو میلیارد دلار در ایران هزینه کردند؛ در برنامه پنج ساله رسیدن به ۱۵میلیون گردشگر، ۲میلیون گردشگری سلامت و ۶میلیارد دلار درآمد برای گردشگری سلامت و ۱۵میلیارد دلار برای گردشگری میان کشورهای همسایه و جهان هدف‌گذاری شده است.
تاسیس دانشکده بین‌المللی اقتصادی در مازندران
مهدی یونسی، استاندار مازندران نیز اجلاس استانداران ساحلی حاشیه دریای خزر را فصل تازه‌ای از همگرایی فراساحلی دانست. وی از تاسیس دانشکده بین‌المللی اقتصادی در مازندران با محوریت استفاده از ظرفیت‌های اقتصادی دریا خبر داد و اظهار کرد: ایجاد پارک نوآوری دریایی خزر برای پیوند دانشگاه‌ها و شرکت‌های دانش‌بنیان و طراحی سامانه هوشمند ترانزیت بین بنادر شمال و جنوب و ایجاد خطوط منظم رو-رو و راه‌اندازی مسیر گردشگری فرهنگی بین بنادر دریای خزر با محوریت صلح و تمدن دریایی و راه‌اندازی دبیرخانه گردشگری سلامت در مازندران در دستور کار است.
هشدار بحران زیست‌محیطی خزر
در سخنانی دیگر در این اجلاس، رضا لاهیجان‌زاده، معاون محیط‌زیست دریایی و تالاب‌های سازمان حفاظت محیط‌زیست با اشاره به کاهش شدید سطح آب و تهدیدهای زیست‌محیطی خزر گفت: بحران زیست‌محیطی در خزر به مرز هشدار رسیده است. وی در پنل تخصصی زیست‌محیطی اجلاسیه افزود: تنها در پنج سال گذشته، حدود یک متر از تراز آب خزر کاهش یافته است که تبعات آن شامل خشک‌شدن تالاب‌ها، نابودی زیستگاه‌ها، کاهش ذخایر آبزی، ایجاد گرد و غبار ساحلی، محدود شدن فعالیت بنادر و آسیب به گردشگری است. به گزارش مهر، لاهیجان‌زاده با اشاره به کاهش ذخایر ماهیان خاویاری، صید بی‌رویه، تخریب زیستگاه‌های رودخانه‌ای و گسترش گونه‌های مهاجم بیان کرد: در برابر چنین چالش‌های گسترده‌ای، تنها راه‌حل، همکاری واقعی و برنامه‌ریزی مشترک میان کشورهای ساحلی است.
اولویت داغستان در خزر چیست؟
از میان مهمان‌های خارجی این اجلاس، عبدالمسلم عبدالمسلم‌اف، نخست‌وزیر داغستان در سخنانی ادامه توسعه همکاری متقابل و سودمند با کشورهای حاشیه خزر را یک اولویت راهبردی دانست. به گزارش ایسنا، وی یکی از اولویت‌های داغستان را کریدور حمل‌ونقل شمال-جنوب دانست که به ایران و آذربایجان و روسیه متصل می‌شود و تاکید کرد: موقعیت راهبردی داغستان موجب نقش‌آفرینی مهم بندر ماخاچ‌قلعه در منطقه خزر شده و همکاری تنگاتنگی با بنادر ایران دارد، بنابراین به دنبال سازماندهی خطوط کشتیرانی منظم و توسعه فهرست کالاهای قابل جابه‌جایی هستیم تا حجم تبادلات را افزایش دهیم.
