حسن ساری‌خانی در گفت‌وگو با ایسنا در توضیح وضعیت مصرف آب در سیستم‌های هیدروپونیک، اظهار کرد: در کشت هیدروپونیک مصرف آب کاهش پیدا نمی‌کند و حتی در بسیاری از موارد افزایش هم می‌یابد و تنها اتفاق مثبت این کشت افزایش عملکرد محصول است و به همین دلیل بازده مصرف آب کمی بهتر می‌شود، اما این تغییر آن‌قدر چشمگیر نیست که بتوان آن را معجزه دانست.
وی با اشاره به اجرای نادرست این روش در بسیاری از کشورها از جمله ایران، افزود: وقتی سیستم‌ها کامل و استاندارد نباشند و محلول غذایی اضافه به طبیعت تخلیه شود، مصرف آب عملا بیشتر می‌شود بنابراین برخلاف تصور عمومی، کاهش مصرف آب چندان رخ نمی‌دهد.
ساری‌خانی عملکرد کشت‌های گلخانه‌ای را در مقایسه با مزارع روباز مطلوب‌تر دانست و بیان کرد: بازده مصرف آب در گلخانه‌ها بهتر است و گلخانه‌های مدرن دنیا برای تولید یک کیلو محصول تنها پنج تا ۱۰ لیتر آب مصرف می‌کنند و این رقم در گلخانه‌های معمولی ایران حدود ۷۰ تا ۸۰ لیتر و در گلخانه‌های دارای نقص فنی ۱۰۰ تا ۱۵۰ لیتر است، در حالی که مزارع روباز بیش از ۲۰۰ لیتر آب برای تولید همین مقدار محصول مصرف می‌کنند.
وی تصریح کرد: هیدروپونیک فقط زمانی می‌تواند بازده مصرف آب را بهبود دهد که دقیق و با تجهیزات کامل اجرا شود و سیستم به‌صورت بسته عمل کند اما اغلب به دلیل نقص تجهیزات و اجرای ناتمام، این روش به نتیجه مطلوب نمی‌رسد و مصرف آب همچنان بالا می‌ماند.
عضو هیئت علمی گروه باغبانی دانشگاه بوعلی‌سینا با تاکید بر ضرورت بازنگری در الگوی کشت و سیاست‌های صادرات محصول در شرایط کم‌آبی کشور، اضافه کرد: صادرات محصولات کشاورزی باید از مناطقی انجام شود که آب کافی و ارزان در دسترس است و در مناطقی که با کمبود آب مواجه هستیم، صادرات محصولاتی مانند پیاز یا گوجه‌فرنگی که آب‌بر هستند، منطقی نیست و در حالی‌که عملا آب را مصرف می‌کنیم و محصول را بدون دریافت هزینه آب به کشورهای دیگر می‌فرستیم.
وی مهم‌ترین راهکار مدیریت آب در کشاورزی را انتخاب گیاهان مقاوم به خشکی و محصولات با دوره رشد کوتاه دانست و افزود: وقتی آب نداریم، باید به‌سراغ محصولاتی برویم که سریع‌تر به بار می‌نشینند. برای مثال، سیب‌زمینی ۷۰ روزه داریم که عملکرد آن مشابه نمونه‌های ۱۶۰ روزه است و طبیعی است در شرایط کم‌آبی انتخاب رقم کم‌دوره منطقی‌تر است.
ساری‌خانی با بیان اینکه از دیگر اصول مهم، محدود کردن کشت‌های آب‌بر و پرهیز از کشت دوم در مناطق کم‌آب است، تصریح کرد: برخی محصولات به‌طور ذاتی آب‌بر هستند و باید سطح زیرکشت آن‌ها کاهش یابد و در مناطق کم‌آب نباید اجازه کشت دوم داده شود.
عضو هیئت علمی دانشگاه بوعلی‌سینا با اشاره به روش‌های افزایش مقاومت گیاهان به خشکی، گفت: ترکیباتی وجود دارد که با کاهش تعرق، مقاومت گیاه را بالا می‌برد و در عین حال برای انسان و محیط‌زیست بی‌خطر است و این مواد گاهی هنگام کاشت بذر و گاهی در مرحله رشد گیاه به‌صورت محلول‌پاشی استفاده می‌شوند و به کاهش هدررفت آب کمک می‌کنند.
وی افزود: گیاهان مقاوم به خشکی قابل کشت در بسیاری از مناطق هستند، اما انتخاب محصول باید با اقلیم منطقه و آمایش سرزمینی هماهنگ باشد به عنوان مثال سیب‌زمینی نیازمند آب‌وهوای خنک است و نمی‌توان آن را صرفا با کاهش تعرق در مناطق گرم کشت کرد.
ساری‌خانی با اشاره به الگوهای جایگزین مناسب در مناطق کم‌آب خاطرنشان کرد: محصولاتی مانند زعفران، گشنیز و بسیاری از گیاهان دارویی با آب کم قابل تولید هستند و در چنین مناطقی افزایش سطح زیرکشت محصولات پرآب‌بر خطاست و باید به سمت محصولاتی رفت که نیاز آبی پایین دارند و در چارچوب کشاورزی پایدار منطقه می‌گنجند.
به‌گزارش ایسنا، کشت هیدروپونیک یا کشت بدون خاک یکی از روش‌های نوین تولید محصولات کشاورزی است که در آن مواد غذایی موردنیاز گیاه مستقیما از طریق محلول مغذی در اختیار ریشه قرار می‌گیرد. این سیستم در صورت اجرای اصولی می‌تواند مزایایی همچون کنترل دقیق تغذیه، افزایش عملکرد، کاهش مصرف زمین و پایداری بیشتر تولید را به همراه داشته باشد. همچنین در سیستم‌های بسته و استاندارد، هدررفت آب به حداقل می‌رسد و امکان بازیافت و استفاده مجدد از محلول غذایی وجود دارد.
با این حال، اجرای هیدروپونیک نیازمند تجهیزات کامل، مدیریت دقیق، اتوماسیون مناسب و نگهداری مداوم است و مواردی که در بسیاری از کشورها، به‌ویژه ایران، رعایت نمی‌شود.
انتهای پیام
