خون «بدون اِرهاش» (Rh-null)، که اصطلاحا «خون طلایی» نامیده می‌شود، نادرترین گروه خونی بشر به شمار می‌آید که فقط در رگ‌های کمتر از ۵۰ نفر در جهان جریان دارد. به گزارش نیویورک‌پست، این گروه خونی به دلیل ارزش حیاتی آن در انتقال خون که می‌تواند آینده درمان بیماران دارای گروه خونی‌های نادر را دگرگون کند، پژوهشگران را بر آن داشته است تا برای ساخت آن در آزمایشگاه تلاش کنند.
یک گروه خونی زمانی نادر محسوب می‌شود که کمتر از یک نفر از هر هزار نفر، آن را داشته باشند، اما خون بدون ارهاش که نرخ دارندگان آن تقریبا یک در هر شش میلیون نفر است، نادرترین همه آن‌ها به شمار می‌رود.
برای درک اینکه چرا این گروه خون تا این اندازه خارق‌العاده است، ابتدا باید بدانیم گروه خونی‌ها چگونه طبقه‌بندی می‌شوند.
گروه خونی‌ها با آنتی‌ژن‌ها تعیین می‌شوند؛ یعنی پروتئین‌ها و قندهایی که روی گلبول‌های قرمز قرار دارند و به سیستم ایمنی نشان می‌دهند کدام خون متعلق به بدن است و کدام خون بیگانه محسوب می‌شود. اگر خون اهدایی حاوی آنتی‌ژن‌هایی باشد که با آنتی‌ژن‌های خون دریافت‌کننده متفاوت‌اند، بدن علیه آن خون آنتی‌بادی تولید و به آن حمله می‌کند و اگر چنین فردی بار دیگر خون ناسازگار دریافت کند، این واکنش می‌تواند مرگبار باشد.
دو سیستم گروه خونی که قوی‌ترین واکنش ایمنی را ایجاد می‌کنند، سیستم آ.ب.او (ABO) و سیستم ارهاش (Rh) هستند. در سیستم آ.ب.او، مشخص می‌شود که فرد آنتی‌ژن آ (A)، آنتی‌ژن ب (B)، هر دو یا هیچ‌کدام را روی گلبول‌های قرمزش دارد. در سیستم ارهاش، نیز وجود یا نبود پروتئین ار‌هاش‌دی (RhD) بررسی می‌شود. ترکیب این دو سیستم هشت گروه خونی اصلی A+، A-، B+، B-، AB+، AB-، O+ و O- را می‌سازد.
گروه خونی او منفی (O-) معمولا «اهداکننده جهانی» نامیده می‌شود، زیرا فاقد آنتی‌ژن‌های آ، ب و ار‌هاش‌دی است و بنابراین برای بیشتر انتقال خون‌ها ایمن محسوب می‌شود، اما سیستم ارهاش تنها آنتی‌ژن دی (D) ندارد و در واقع حاوی بیش از ۵۰ آنتی‌ژن مختلف است. به همین دلیل است که متخصصان فقط ارهاش را آزمایش می‌کنند، زیرا بیشترین احتمال را برای ایجاد واکنش ایمنی دارد.
افراد دارای گروه خونی بدون ارهاش (Rh-null) هیچ‌یک از این آنتی‌ژن‌ها را ندارند. بنابراین حتی تزریق خون او منفی نیز می‌تواند برای آن‌ها خطرناک باشد و واکنش ایمنی شدید ایجاد کند. در نتیجه، این افراد تنها می‌توانند خون بدون ارهاش دریافت کنند و همین موضوع دایره اهداکنندگانشان را بسیار محدود می‌کند.
دانشمندان خون بدون ارهاش را بسیار ارزشمند می‌دانند، زیرا آن را می‌توان با خیال راحت به کسانی که ارهاش‌های نادر دارند، از جمله افراد با اختلالات خونی خاص، تزریق کرد. به همین دلیل این گروه خونی «خون طلایی» لقب گرفته است.
از آنجا که تعداد بسیار کمی از انسان‌ها به‌طور طبیعی خون بدون ارهاش دارند، دانشمندان تلاش می‌کنند آن را در آزمایشگاه بسازند تا ذخیره آن برای انتقال خون افزایش یابد.
پروفسور اش توی و تیمش در سال ۲۰۱۸، توانستند با استفاده از روش ویرایش ژن کریسپر‌ــ‌کاس۹ (CRISPR-Cas9) این گروه خونی نادر را بازسازی کنند. با این حال، به دلیل محدودیت‌ها و حساسیت‌های قانونی این فناوری، احتمالا سال‌ها طول می‌کشد تا خون بدون ارهاش آزمایشگاهی برای انسان‌ها قابل‌استفاده شود.
پروفسور توی همچنین یکی از هدایت‌کنندگان آزمایش ریستور (RESTORE) است؛ نخستین مطالعه‌ای که سلول‌های قرمز خون رشد‌یافته در آزمایشگاه راــ که از سلول‌های بنیادی اهداکنندگان تولید شده‌اندــ هنگام تزریق به انسان‌ها آزمایش می‌کند.
او می‌گوید: «در حال حاضر، خون گرفتن از بازوی یک فرد بسیار کارآمدتر و مقرون‌به‌صرفه‌تر است. بنابراین ما تا آینده‌ای نه‌چندان نزدیک، همچنان به اهداکنندگان خون نیاز خواهیم داشت، اما اگر بتوانیم برای افرادی که گروه خونی نادر دارند و تعداد اهداکنندگانشان بسیار کم است، خون بیشتری تولید کنیم، واقعا فوق‌العاده خواهد بود.»
