به گزارش همشهری آنلاین، 9 آبان امسال بود که نخستین قطار گردشگری گیلان از ایستگاه راه‌آهن رشت به مقصد لوشان حرکت کرد تا تجربه‌ای نو از سفر در دل طبیعت سرسبز شمال برای گردشگران و علاقه‌مندان به سفرهای ریلی رقم بزند. این قطار البته اولین قطار گردشگری نبود که امسال راه افتاد و پیش از آن نیز قطارهایی به مقصد همدان، مثلث طلایی (شیراز، اصفهان، یزد)، سرخس، شیرگاه و کاشان حرکت کرده بودند. سید مصطفی فاطمی، مدیرکل توسعه گردشگری داخلی وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی به همین بهانه مهمان تلویزیون اینترنتی همشهری بود.
تفاوت گردشگری ریل‌پایه و قطار گردشگری
مدیرکل توسعه گردشگری داخلی وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی در ابتدای برنامه تلویزیون اینترنتی همشهری با عنوان «سفر با قطار گردشگری» درباره تفاوت قطارهای گردشگری و گردشگری ریلی گفت: قطارهای گردشگری برای تور گردشگری آماده شده‌اند، اما در گردشگری ریل‌پایه از قطار برای فعالیت‌های گردشگری استفاده می‌شود. معمولا به سفرهای ریلی که با هدف گردشگری اتفاق می‌افتد گردشگری ریلی یا ریل‌پایه گفته می‌شود، اما قطار گردشگری شامل تور گردشگری است.
سید مصطفی فاطمی با بیان اینکه هر دو این موارد یعنی هم قطار گردشگری و هم گردشگری ریل‌پایه به رونق گردشگری کمک می‌کند، افزود: گردشگری ریل‌پایه یا گردشگری ریلی لازمه سفرهای ریلی است، اما قطارهای گردشگری یکی از جذابیت‌هایی است که به مدل گردشگری اضافه شده و هدف آن لذت از مسیر است. واقعیت این است که در کشور ما و بسیاری از کشورها قطار به عنوان یک سفر مقرون به صرفه مورد توجه قرار گرفته است و از سوی دیگر به دلیل اینکه این نوع سفر خستگی ندارد، می‌تواند در ترغیب افراد به سفر موثر باشد.
او ادامه داد: در بسیاری از کشورها شرکت‌های ریلی با یک بلیت، سفر به مقاصد مختلف را می‌فروشند، این اتفاق در کشور ما هنوز نیافتاده است. در این کشورها می‌توانید یک بلیت تهیه کنید و با همان بلیت در مقاصد مختلف از قطار پیاده شوید و با همان بلیت به سفر خود ادامه دهید. در کشور ما اما گردشگری ریلی یا قطار گردشگری هر دو از مبدا به مقصد اتفاق می‌افتد.
توجه به گردشگری ریلی در دولت چهاردهم
رویکرد دولت چهاردهم به گردشگری ریلی افزایش پیدا کرده است. مدیرکل توسعه گردشگری داخلی وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی با بیان اینکه قطارهای گردشگری در نیمه دهه 1390 با قطار گردشگری غرب کشور و بعد شیرگاه مورد توجه قرار گرفت، گفت: این قطارهای گردشگری بعد از مدتی متوقف شدند. دلیل توقف این بود که صرفه اقتصادی نداشتند و توجه بیشتر به کارکرد حمل بار و جابه‌جایی مسافر با قطار بود. موضوع تحریم‌ها هم بر توقف قطارهای گردشگری بی‌تاثیر نبود. در تهیه لوکوموتیو و واگن و همچنین زیرساخت‌ها با مشکلات مواجه بودیم. الان گرچه تحریم‌ها هنوز وجود دارد، اما تغییر رویکرد اتفاق افتاده و شرکت راه‌آهن جمهوری اسلامی ایران با نگاه مثبت به قطار گردشگری با مدیریت زمان و استفاده حداکثری از لوکوموتیوها به این عرصه ورود کرده است. در حال حاضر 5 شرکت ریلی در این حوزه فعالیت می‌کنند و این خود نشان می‌دهد که توجه به گردشگری ریلی و استقبال مردم بیشتر شده است.
سید مصطفی فاطمی افزود: در حال حاضر قطارهای گردشگری را به مقاصد مختلف داریم و به ویژه بعد از نوروز امسال، قطارها به مقصد همدان، مثلث طلایی (شیراز، اصفهان، یزد)، همدان، سرخس، شیرگاه راه افتاده است و در حال برنامه‌ریزی برای راه‌اندازی قطار شیراز و گرگان هم هستیم. قطار شیرگاه به دلیل استقبال زیاد ثابت شده است و هر هفته پنجشنبه و جمعه قطار گردشگری از سوی دو شرکت ریلی به سمت شیرگاه حرکت می‌کند. تورهای قطار گردشگری مانند تورهای هوایی که مدل و نرخ‌های متفاوت دارد، با خدمات و نرخ‌های متفاوت برگزار می‌شود و شما حق انتخاب دارید. در مسیر رشت هم استقبال خوب بوده است و این قطار هم به زودی ثابت می‌شود. امیدواریم برای قطارهای گرگان و شیراز هم که در آینده راه‌اندازی می‌شود، این استقبال وجود داشته باشد.
آن‌طور که او توضیح داد پیشنهاد مسیر قطار گردشگری با بخش خصوصی و بر اساس رویکرد آژانس‌های برگزارکننده تور و شرکت‌های ریلی است و وزارتخانه در این میان نقش هماهنگ‌کننده را دارد. فاطمی اظهار کرد: ما نقش بینابینی بین شرکت‌های ریلی، آژانس‌های برگزارکننده تور و راه‌آهن داریم و سعی می‌کنیم این‌ها را به هم پیوند دهیم. در سال‌های قبل بین این نهادها جلسه برگزار می‌شد، اما همکاری لازم شکل نمی‌گرفت، اما امروز همکاری خوبی شکل گرفته است و رجا هم همراهی بسیار خوبی دارد.
گردشگری پایدار با قطار
از نگاه مصرف‌کننده و گردشگر قطار یکی از ایمن‌ترین وسایل حمل و نقل است و در کنار آن، قیمت مناسب و جاذبه مسیر را هم دارد. این موضوع، مهم‌ترین امتیاز قطارهای گردشگری است که مدیرکل توسعه گردشگری داخلی وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی به آن اشاره کرد و گفت: تفاوت مهم این نوع گردشگری این است که مبدا و مقصد مهم نیست و مسیر بخشی از سفر است در حالی که در دیگر سفرها ما همیشه نگاهمان به مقصد است، اما در قطار گردشگری خود مسیر جاذبه است.
سید مصطفی فاطمی اما بر گردشگری پایدار در این نوع سفر هم تاکید داشت و گفت: شما با یک قطار گردشگری حجم قابل توجهی از مسافر را جابه‌جا می‌کنید بدون ترافیک و مصرف سوخت. اگر همین تعداد در یک سفر با خودرو بروند چند خوردونیاز است؟ از سوی دیگر سفر ریلی آسیب کمتری نسبت به سفر جاده‌ای به مسیر می‌زند.
او همچنین به تقویت اقتصاد جامعه محلی اشاره کرد و افزود: همه این موارد در گردشگری پایدار نقش کلیدی دارد. در برخی از مسیرها بازارچه محلی هم برپا می‌شود، اما منتظر ثبات مسیرها هستیم تا برنامه‌ریزی بیشتری در این باره داشته باشیم. از استان‌ها خواستیم در این باره برنامه‌ریزی کنند.
تجربه جهانی در قطار گردشگری
در تجربه‌های جهانی قطارهای گردشگری قطارها لوکس هستند. سوئیس، روسیه، هند، آفریقای جنوبی و... در این زمینه پیشتاز هستند و قطار مشخصی برای گردشگری دارند، اما عمدتا نگاهشان لوکس است برعکس ما که جوری برنامه‌ریزی می‌کنیم که سفر با قطار ارزان باشد. در کشور ما جا افتاده که قطار ارزان است و ما هم این نگاه را تقویت می‌کنیم.
این، توضیحاتی است که مدیرکل توسعه گردشگری داخلی وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی داد و گفت: قطار گردشگری به عنوان یک ظرفیت نوظهور نیاز به تبلیغ و اطلاع‌رسانی دارد. وقتی که گردشگران داخلی و خارجی آشنا بشوند حتما از آن استقبال خواهند کرد. اگر تعداد قطارها افزایش یابد می‌توانیم هر تعداد تور بگذاریم. برای مثال، شیرگاه تا سه هفته آینده پر است. این حجم استقبال از گردشگری ریلی قابل توجه است که نشان می‌دهد ظرفیت در این زمینه وجود داشت و مردم خواستار بودند.
سید مصطفی فاطمی افزود: در دهه 1390 که قطارهای گردشگری شکل گرفت قطار عقاب طلایی با عنوان مسیر الماس‌های پارسی از بوداپست مجارستان تا ترکیه می‌آمد و از آنجا وارد ایران می‌شد و از تبریز، قزوین، کاشان، اصفهان، شیراز، یزد و ... عبور می‌کرد. تورهای خارجی زیادی به کشور آمدند. قطار لوکس و با همه امکانات اما با هزینه بالا هم بود. در حال حاضر هم برخی گردشگران خارجی از قطارهای گردشگری استفاده می‌کنند که عمدتا از کشورهای عربی هستند. این زیرساخت در کشور در حال شکل‌گیری است و قطعا تورهای گردشگری خارجی هم می‌توانند از این زیرساخت استفاده کنند.
او ادامه داد: برنامه‌ریزی برای برگزاری قطار گردشگری در مسیرهای کمتر شناخته شده هم داریم، اما در کنار آن باید به اقتصاد گردشگری ریلی هم توجه کنیم یعنی جذابیت مسیر آن‌قدر بالا باشد که ظرفیت تکمیل شود و توجیه اقتصادی داشته باشد. رایزنی‌هایی در این باره بر اساس فصل و ظرفیت‌ها انجام شده است و امیدواریم با ادامه این روند تا سال آینده قطار گردشگری شرایط خوبی داشته باشد.
فاطمی با تاکید بر اینکه کشور ما وسیع است و تنوع فرهنگی و اقلیمی زیادی دارد، گفت: برای مثال، اگر مسیر شمال کشور از گرگان تا آستارا را بروید، از هر جایی عبور کنید زبان و گویش و خوراک و پوشش گیاهی تغییر می‌کند. به جای سفر هوایی اما قطار می‌تواند جاذبه‌های گردشگری این مسیر طولانی را معرفی کند. به نظرم ایران بیش از هر کشور دیگری به قطار گردشگری نیاز داشت و امروز که این قطارها راه افتاده یا در حال راه‌اندازی است، هر گردشگری می‌تواند با کمترین زمان تنوع را ببیند و از جاذبه‌های متنوع ایران بازدید کند.
او در پایان تاکید کرد: راه‌آهن یک ظرفیت بی‌بدیل است. بخشی از مسیر ریلی در فهرست آثار جهانی به ثبت رسیده است و علاوه بر آن، پل‌ها، تونل‌ها و جاذبه‌های مسیر هم در این رویکرد باید مورد توجه قرار گیرد. به زودی امیدواریم موزه قطار در تهران هم راه‌اندازی شود.
برای تماشای برنامه تلویزیون اینترنتی همشهری کلیک کنید.
