یک مقام ارشد سازمان ملل به یورونیوز گفت که افغانستان ظرفیت جذب پناهجویان بازگشتی در جوامع محلی خود را ندارد؛ این در حالی است که کشورهای عضو اتحادیه اروپا به دنبال راه‌هایی برای بازگرداندن آنها هستند.
بر اساس گزارش «برنامه توسعه سازمان ملل متحد»، حدود ۴.۵ میلیون افغان ساکن خارج در حال بازگشت به کشورشان هستند.
با این وجود شرایط وخیم کشور از جمله عدم دسترسی به کمک‌های بین‌المللی، ادغام مجدد افغان‌هایی را که به خانه بازمی‌گردند دشوار کرده است.
از جمله مشکلاتی که این کشور با آن روبروست می‌توان به فقر عمیق، شرایط سخت اقلیمی، خسارات ناشی از زلزله‌های اخیر و محدودیت‌های شدید طالبان بر حقوق بشر، که به ویژه زنان و دختران را تحت تأثیر قرار می‌دهد، اشاره کرد.
این فقدان ظرفیت برای جذب بازگشت‌کنندگان، مشکلی جدی برای تلاش‌های اروپا جهت اخراج افغان‌هایی است که به صورت غیرقانونی در تعدادی از کشورهای عضو اتحادیه اروپا اقامت دارند.
کانی ویگناراجا، مدیر بخش آسیا و اقیانوسیه برنامه توسعه سازمان ملل، به یورونیوز گفت که واقعیت‌های موجود در محل، ایده اخراج یا بازگرداندن دسته‌جمعی را غیرقابل دفاع می‌سازد.
او گفت: «بین درخواست‌های جهانی برای بازگشت مردم به افغانستان و توانایی جوامع افغان برای جذب کسانی که بازمی‌گردند، گسست وجود دارد.»
با این وجود، به دنبال فشار ۲۰ کشور اروپایی برای بازگرداندن پناهجویان افغان ردشده، بروکسل گفتگوهای مقدماتی را با طالبان آغاز کرده است؛ رژیمی که اتحادیه اروپا آن را به رسمیت نمی‌شناسد.
بر اساس آخرین داده‌های آژانس پناهندگی اتحادیه اروپا بین ژوئن و اوت ۲۰۲۵، ۶۳ درصد از پناهجویان افغان در کشورهای اتحادیه اروپا و انجمن تجارت آزاد اروپا به عنوان پناهنده به رسمیت شناخته شدند. هرچند این نرخ‌ها در کشورهای مختلف تفاوت زیادی داشت.
در میان فقیرترین کشورها
افغانستان با جمعیتی حدود ۴۴ میلیون نفر، در میان فقیرترین کشورهای جهان قرار دارد: بر اساس آخرین داده‌های «شاخص تعدیل‌شده فقر چندبعدی»، حدود دو سوم جمعیت زیر خط فقر زندگی می‌کنند.
خانم ویگناراجا به یورونیوز گفت اتباع افغانی که در حال حاضر به خانه بازمی‌گردند عمدتا از ایران و پاکستان می‌آیند، چه به اجبار و چه به اختیار.
وی با بیان این که نزدیک به ۱۰ درصد جمعیت افغان‌ها در حال بازگشت هستند، گفت: «آنها می‌آیند بدون اینکه سرمایه‌ای با خود بیاورند. در واقع این افراد تقریبا هیچ چیز با خود نمی‌آورند. آنچه آنها با خود حمل می‌کنند، غیر از لباس‌های تنشان، بدهی است.»
به کانال تلگرام یورونیوز فارسی بپیوندید
وی افزود: «به عنوان مثال پیدا کردن کار برای بازگشت‌کنندگان بسیار دشوار است. وقتی آنها می‌رسند، خانه و خدمات اولیه بهداشتی و آموزشی ندارند و مهم‌تر از همه، زنان و دختران نمی‌توانند پس از کلاس ششم به مدرسه بروند و زنان نمی‌توانند کار پیدا کنند.»
علاوه بر چالش‌های تامین نیازهای اولیه، کمک‌های بین‌المللی پس از ورود بازگشت‌کنندگان به جوامع افغانستان، به ندرت به دست آنها می‌رسد.
به گفته کانی ویگناراجا: «وقتی از جوامع محلی که بازگشت‌کنندگان به آنجا می‌روند می‌پرسید که آیا کمک‌های بین‌المللی دیده‌اند، حدود ۷۶ درصد به سازمان گفتند که چیزی ندیده‌اند.»
درخواست شرایط بهتر برای زنان
از زمان بازگشت طالبان به قدرت در سال ۲۰۲۱، زنان و دختران افغان از حقوق خود محروم شده‌اند. آنها از تمام سطوح تحصیلی به جز آموزش ابتدایی و تقریبا از همه مشاغل منع و رفت‌وآمد و مشارکت‌شان در زندگی عمومی به شدت محدود شده است.
کانی ویگناراجا گفت که اتحادیه اروپا در حالی که به دنبال گفتگو با طالبان است، باید «آزادی و حقوق زنان و دختران را به عنوان یکی از نکات اصلی مذاکره برای بازگشت افغان‌ها» قرار دهد.
مدیر برنامه توسعه سازمان ملل افزود: «همه، مردان و زنان، دختران و پسران، باید هنگام بازگشت توانایی داشتن یک زندگی اولیه باکرامت و رفاه را داشته باشند. اما مهم‌تر از همه، دختران و زنان افغان باید از حقوق خود برای تحصیل و کار برخوردار باشند.»
