همشهری آنلاین – گروه سیاسی: نشست ۳ روزه شورای‌حکام (۲۸ تا ۳۰ آبان‌ماه) در شرایطی در وین درحال برگزاری است که بررسی توافق‌نامه پادمان آژانس با ایران، آن‌هم پس از جنگ ۱۲ روزه و ماجرای اسنپ‌بک ازسوی تروئیکای اروپایی بر حساسیت این نشست افزوده و ایران و غرب را بر سر دوراهی «دیپلماسی» یا «تشدید تنش‌ها» قرار داده‌است.
این درحالی است که رویکردهای متناقض طرف‌های غربی در قبال ایران طی ماه‌های اخیر بر پیچیدگی تحولات افزوده و چشم‌انداز پیش رو را در هاله‌ای از ابهام قرار داده‌است. طرف‌های غربی در حالی بر «دیپلماسی» و «لزوم مذاکره» سخن به میان می‌آورند که گام‌های عملی آنان بیش از هر چیز نشان‌دهنده رویکرد «افزایش فشارها بر ایران» است؛ راهبردی که یکی از نمودهای آن در روزهای اخیر ارائه پیش‌نویس قطعنامه‌ای ضد ایرانی به شورای‌حکام آژانس بوده‌است.
از بلوف‌های سیاسی تا واقعیت‌های میدانی
یکی از نکات محوری در تحولات جاری، واکاوی راهبردهای متناقض طرف مقابل است؛ محور غربی براین گمان بود که افزایش فشارها بر ایران، می‌تواند زمینه‌ساز تغییر رویکردها ازسوی تهران شود؛ گمانه‌ای که اعلام مواضع مقام‌های ارشد ایرانی در روزهای اخیر بر «اشتباه» بودن آن صحه گذاشت.
- محاسبه غلط اسنپ‌بک: ۷ مهرماه گذشته تروئیکای اروپایی کوشیدند با بهره‌گیری نامشروع از اهرم «اسنپ بک»، ضمن افزایش فشارها بر تهران و کلید زدن روند «امنیتی‌سازی» دوباره پرونده هسته‌ای ایران، جمهوری‌اسلامی را وادار به تغییر مسیر و تن دادن به خواسته‌های غربی کنند، اما مواضع اخیر مقام‌های بی‌تاثیر بودن فشارها بر ایران را به اثبات رسانده‌است.
- حذف از دیپلماسی با ایران: رویکردهای طرف اروپایی نه تنها بر گشودن گره‌های مذاکراتی تاثیرگذار نبوده، بلکه عملا زمینه‌ساز حذف عملی آنان از چرخه دیپلماسی با ایران شده‌است؛ نکته‌ای که در روزهای اخیر ازسوی کاظم غریب‌آبادی، معاون وزیر امورخارجه ایران نیز مورد تاکید قرار گرفت.
- امتحان دوباره یک گزینه شکست خورده: یکی از نکات مهم در راهبردهای غربی در مواجهه با فعالیت‌های هسته‌ای ایران، گام برداشتن آمریکا و تروئیکای اروپایی در مسیر تجربه شده «امنیتی‌سازی» پرونده هسته‌ای ایران است؛ رویکردی که طی سال‌های گذشته ازسوی غربی‌ها مورد آزمون قرار گرفته، اما نتیجه مطلوب‌شان را به‌همراه نداشته‌است.
- تلاش برای جبران شکست: کارشناسان معتقدند یکی از مهم‌ترین اهداف ارائه پیش‌نویس قطعنامه ضدایرانی به شورای‌حکام ازسوی آمریکا و تروئیکای اروپایی، تلاش آنها برای جبران شکستی است که در ماجرای «اسنپ‌بک» متحمل شدند.
اعتراف به شکست
تلاش محور آمریکا – تروئیکای اروپایی برای افزایش فشارها بر ایران از راه تصویب قطعنامه ضدایرانی در شورای‌حکام در شرایطی است که امروز کارشناسان سیاسی معتقدند طرف غربی در تجربه گذشته، یعنی در ماجرای «اسنپ‌بک» نه تنها توفیقی نداشته، بلکه اکنون باید درصدد بازسازی مناسبات تخریب شده با ایران باشد.
۱
دعوت از تجار ایران
«پی‌یر کوشار»، سفیر فرانسه در تهران روز چهارشنبه در اتاق بازرگانی ایران، ضمن «استقبال از همکاری با ایران»، به نکته جالب توجهی اشاره کرد؛ او گفت که پاریس آماده صدور ویزای تجاری برای فعالان اقتصادی ایران است. کوشار در حالی از تجارت ایران و فرانسه صحبت به میان آورده است که کشور مطبوع او، یکی از اصلاع مثلث فعال‌سازی «اسنپ بک» علیه ایران و بازگرداندن قطعنامه‌های تحریمی شورای امنیت علیه جمهوری‌اسلامی بوده‌است.
۲
مانع‌سازی ناکام
در آخرین روزهای مهرماه ۱۴۰۴ بود که روزنامه آمریکایی «واشنگتن‌تایمز» در گزارشی، به شکست حربه غربی در بازگردانی تحریم‌ها و قطعنامه‌های سازمان علیه ایران اعتراف کرد و نوشت که این اقدام نتوانسته مانعی در مسیر صادرات نفت ایران ایجاد کند.
۳
اعتراف معمار تحریم‌ها
ریچارد نفیو، از مقام‌های پیشین آمریکایی، که از او به عنوان «معمار تحریم‌های ایران» یاد می‌شود، اخیرا با انتشار مقاله‌ای، تصریح کرد که در شرایط کنونی اجرای مکانیسم ماشه با موانع جدی مواجه است. او تاکید کرد غربی‌ها به‌راحتی نمی‌توانند روی مشارکت دیگران در تنگ‌تر کردن حلقه تحریمی به دور ایران حساب باز کنند.
۴
لطمه‌ای که اروپا به خود زد
در نخستین روزهای آبان‌ماه جاری مؤسسه بین‌المللی «مطالعات راهبردی»، به عنوان یک اندیشکده برجسته اروپایی تحلیل جالبی از شکست اسنپ‌بکی اروپایی‌ها منتشر کرد و در گزارشی نوشت: «روسیه و چین تحریم‌های جدید را اجرا نمی‌کنند و اروپا در اجرای اسنپ‌بک تنها مانده‌است. اروپا با اجرای مکانیسم ماشه، به همه فرصت‌های احتمالی خود در برابر ایران لطمه زد و از این پس برنامه هسته‌ای و موشکی ایران بدون هیچ محدودیتی پیش خواهد رفت».
گروسی چه گفت؟
گزارش و نشست‌خبری رافائل گروسی، مدیرکل آژانس درباره ایران در نخستین روز نشست فصلی شورای‌حکام حاوی نکات مهمی بود که مهم‌ترین محورهای آن را در ادامه می‌خوانید:
- بازرسان ما به ایران بازگشته‌اند و در تأسیسات تحت‌تأثیر قرار نگرفته از حملات ماه ژوئن بازرسی انجام داده‌اند.
- برای بازگرداندن کامل روند بازرسی‌ها، تعامل بیشتری لازم است.
- همچنان در تماس منظم با تهران هستیم و تلاش خود را برای بازگشت کامل به فعالیت‌های عادی راستی‌آزمایی ادامه می‌دهیم.
- تاسیسات نطنز، فردو و اصفهان آسیب جدی دید، اما افزایش سطح تشعشعات خارجی در آن گزارش نشد.
- از ایران می‌خواهم دسترسی آژانس به تاسیسات آسیب‌دیده را تسهیل کند.
- آژانس هنوز گزارش مربوط به تاسیسات آسیب‌دیده و مواد هسته‌ای مرتبط را دریافت نکرده‌است.
- تعامل سازنده بیشتری مورد نیاز است.
- تعیین وضعیت اورانیوم غنی‌شده ایران نیازمند رسیدگی فوری است.
- آژانس اطلاعات برنامه هسته‌ای ایران را به کسی نمی‌دهد.
- کشورهای اروپایی و آمریکا درباره ارائه این پیش‌نویس با من مشورت نکرده‌اند.
نکات راهبردی پیش‌نویس ضدایرانی
قطعنامه ضدایرانی پیشنهادی آمریکا و تروئیکای اروپایی علیه ایران دارای نکات مهمی است که در ادامه به برخی از آنها اشاره می‌شود.
- تلاش برای احیای تعهدهای برجامی منقضی شده ایران درباره برنامه هسته‌ای
- پیگیری راهبرد توقف غنی‌سازی، فرآوری، کار با آب‌سنگین و حتی تحقیق و توسعه
- طرح مطالباتی از ایران، حتی فراتر از مقطع برجام
- تلاش برای بازتعریف یک‌جانبه «چارچوب تعهدهای ایران» ازسوی محور غربی
- قرار دادن دوباره پرونده ایران در مسیر امنیتی‌سازی
- طرح مستمر موضوع ایران در نشست‌های فصلی شورای حکام با هدف فضاسازی پیوسته درباره آن
- افزایش فشارها بر ایران با به‌کارگیری ابزار تهدید «ارسال پرونده ایران به شورای‌امنیت»
- باز نگه داشتن پرونده ایران در شورای‌حکام با هدف سوء‌استفاده از آن برای پیشبرد پروژه‌های سیاسی چندوجهی
