همشهری آنلاین – گروه سیاسی: ترامپ و بن‌سلمان در حالی در کاخ‌سفید درباره موضوع‌های مختلف گفت‌وگو کردند که طرح موضوع ایران در این رایزنی‌ها مورد توجه رسانه‌ها قرار گرفت و گمانه‌زنی‌های متنوعی را به‌دنبال داشت.
گذشته از ادعای ترامپ مبنی بر اینکه «درحال مذاکره با ایران هستیم»، این جمله ولیعهد سعودی مبنی بر اینکه «برای توافق ایران و آمریکا همه تلاش خود را می‌کنیم»، گمانه‌زنی‌های مختلفی را به‌دنبال داشت.
اظهارنظرهای مذاکراتی درباره ایران در واشنگتن، سبب شد رسانه‌ها با کنارهم قرار دادن برخی گزاره‌ها، برای تکمیل پازلی تلاش کنند که ریاض را به عنوان «میانجی جدید» تهران و واشنگتن معرفی می‌کرد. براین اساس برخی منابع با اشاره به ارسال نامه رئیس‌جمهور ایران برای ولیعهد سعودی در روزهای اخیر، این گمانه را مطرح کردند که «مذاکره ایران و آمریکا» یکی از محورهای نامه بوده‌است.
دراین میان اما، سخنگوی وزارت امورخارجه روز چهارشنبه با اشاره به اینکه «پیام رئیس‌جمهور به ولیعهد عربستان محتوای کاملا دوجانبه داشته است»، تاکید کرد که با توجه به رویکردهای طرف آمریکایی، اساسا در شرایط کنونی موضوع مذاکره «توجیه منطقی» ندارد.
کانال جدید برای «مذاکره»
یکی دیگر از گمانه‌هایی که برخی منابع به طرح آن پرداختند، مبنی بر این بود که پس از کانال‌های قطر و عمان، اکنون ریاض نقش‌آفرینی تازه‌ای را برای میانجی‌گری میان تهران و واشنگتن آغاز کرده‌است. این ادعا در حالی مطرح شد که در گذشته نیز موضوع نقش‌آفرینی عربستان در مذاکره میان ایران و آمریکا مطرح شده بود.
در آخرین روزهای بهمن‌ماه ۱۴۰۳ شبکه آمریکایی «سی. ان. ان» در گزارشی مدعی شده بود که عربستان آماده میانجی‌گری میان دولت ترامپ و ایران باهدف دستیابی به توافقی برای محدود کردن برنامه هسته‌ای ایران است، چراکه اساسا ریاض افزایش تنش‌ها میان تهران و واشنگتن را به نفع روابط منطقه‌ای خود و همچنین ثبات امنیتی غرب‌آسیا نمی‌داند.
با این وجود اما، برخی منابع داخلی تاکید دارند قرار نیست ریاض نقش «کانال ارتباطی جدید» را ایفا کند و دوحه و مسقط همچنان به نقش‌آفرینی دراین زمینه ادامه خواهند داد.
اهمیت «توافق» برای ریاض
«دنی سیترینوویچ»، پژوهشگر اندیشکده آمریکایی «شورای آتلانتیک» طی گزارشی دراین باره، تاکید کرد که دیدار ترامپ و بن سلمان باید بر موضوع هسته‌ای ایران متمرکز باشد.
وی با اشاره به موضوع‌های مطرح در جریان سفر ولیعهد سعودی به آمریکا، تاکید کرد که نیاز به دستیابی به یک توافق هسته‌ای با ایران باید محور اصلی دیدار دو رهبر باشد.
این پژوهشگر حوزه مطالعات امنیت‌ملی معتقد است: «بن سلمان انگیزه بسیار قوی دارد که در دیدار با ترامپ، لزوم ازسرگیری مذاکرات توافق هسته‌ای با ایران را مطرح کند؛ زیرا در صورت ازسرگیری درگیری میان اسرائیل و ایران، پیامدهای منفی بسیارسنگینی برای منطقه، به‌ویژه برای عربستان، به‌دنبال خواهد داشت».
سیترینوویچ تصریح کرده‌است که «بهترین راه برای جلوگیری از یک جنگ منطقه‌ای در آینده، دستیابی به توافق هسته‌ای میان ایران و ایالات‌متحده است که نخست، «تضمین کند تهران نمی‌تواند سلاح هسته‌ای تولید کند» و مهم‌تر از آن «از وقوع جنگ در منطقه خلیج‌فارس جلوگیری کند».
چرا عربستان نگران است؟
در گزارش شورای آتلانتیک با اشاره یه اینکه ایران پس از جنگ ۱۲ روزه خود را برای رویارویی بعدی با تل‌آویو آماده کرده، تاکید شده‌است: «احتمال بروز جنگ بعدی میان ایران و اسرائیل باید کشورهای خلیج‌فارس، ازجمله عربستان را نگران کند، به‌ویژه اینکه استفاده ایران از گزینه‌های نظامی چندگانه‌اش، ممکن است کشورهای خلیج‌فارس را نیز تحت تاثیر قرار دهد».
در ادامه این گزارش به دلایل این نگرانی‌ها نیز اشاره شده است:
- ایران تهدید کرده در جنگ بعدی از نیروی دریایی و سایر تسلیحات خود استفاده خواهد کرد.
- بحث‌های علنی در ایران درباره احتمال بستن تنگه هرمز
- در صورتی که ایران احتمال دهد آمریکا نیز وارد جنگ خواهد شد، احتمالاً پایگاه‌های آمریکایی در سراسر خاورمیانه ازجمله در منطقه خلیج‌فارس را هدف قرار خواهد داد.
سیترینوویچ در جمع‌بندی این گزارش تاکید کرده است که «با توجه به احتمال رو به افزایش جنگ مجدد در خلیج فارس، نادیده گرفتن موضوع ایران در گفت‌وگوی ترامپ و ولیعهد سعودی می‌تواند به منافع عربستان آسیب جدی بزند».
او اضافه کرده است که «محمد بن سلمان باید همه تلاش خود را برای پر کردن شکاف میان ایران و ایالات‌متحده به کار گیرد؛ درغیر این‌صورت، ممکن است هزینه یک جنگ آینده را خودش بپردازد».
