خبرگزاری مهر، گروه استان‌ها- کوروش دیباج: سمنوپزی در محلات تاریخی اصفهان، آئینی کهن و زنده، بیش از یک رسم غذایی است. دیگ‌های بزرگ سمنو با حرارت و مهارت بانوان محله جوشیده و عطری شیرین فضا را پر می‌کند، نمادی از صبر، ایثار و همبستگی اجتماعی که یاد و نام حضرت زهرا (س) را در دل‌ها زنده نگه می‌دارد. هر مرحله از پخت، از آماده‌سازی جوانه گندم تا همزدن دیگ‌ها، ترکیبی است از مهارت‌های سنتی، دقت هنری و پیام‌های فرهنگی و مذهبی که نسل‌ها را با میراث آئینی شهر آشنا می‌کند.
این آئین، فرصتی است برای بازنمایی تعامل محله‌ها با سنت‌های فرهنگی و اجتماعی و یادآوری هویت تاریخی اصفهان. حضور بانوان و جوانان در کنار دیگ‌های جوشان، حس تعلق و همبستگی محله‌ای را تقویت می‌کند و میراث معنوی و هنری شهر را از نسلی به نسل دیگر منتقل می‌سازد. سمنوپزی در ایام شهادت حضرت زهرا، تجربه‌ای چندوجهی است که آئین، هنر، فرهنگ و معنویت را همزمان در دل کوچه‌های کهن شهر زنده نگه می‌دارد.
آئینی که از نسلی به نسل دیگر منتقل شد
خانم زهرا (س) قربانی، یکی از بانوان قدیمی محله‌های اصفهان، در این‌باره به خبرنگار مهر گفت: پخت سمنو برای ما تنها یک آئین غذایی نیست. این سنت، فرصتی است برای گردهم آمدن بانوان محله و یادآوری ارزش‌های فرهنگی و مذهبی. هر سال در این ایام، بانوان از صبح زود در کنار دیگ‌های بزرگ جمع می‌شوند تا جوانه گندم را با دقت هم بزنند و مراحل پخت را انجام دهند.
وی ادامه داد: در هر مرحله، ما نه تنها به طعم و کیفیت سمنو فکر می‌کنیم، بلکه به یاد حضرت زهرا (س) نیز هستیم. دیگ‌های سمنو به نمادی از صبر و مقاومت زنان تبدیل شده است. وقتی جوانه گندم را می‌پزیم، با هر همزدن، یاد مصائب و تلاش‌های حضرت زهرا (س) در ذهنمان تازه می‌شود.
قربانی افزود: نسل‌های جوان نیز در این سنت مشارکت می‌کنند. پخت سمنو فرصتی است تا دانش و مهارت بانوان قدیمی به نسل‌های جدید منتقل شود. آنها با دقت مشاهده می‌کنند و یاد می‌گیرند که چگونه هر مرحله را با احترام و صبر انجام دهند. این انتقال تجربه برای ما بسیار ارزشمند است و حس تعلق محله را تقویت می‌کند.
نماد صبر و همبستگی در دیگ‌های جوشان
سمنو، بیش از یک خوراکی شیرین، نمادی از برکت، صبر و همبستگی محله‌ای است. دیگ‌های بزرگ در حیاط خانه‌ها و تکایای قدیمی روشن می‌شوند و بانوان محله با همیاری یکدیگر، مراحل پخت را طی می‌کنند.
لیلا سروری، پژوهشگر هنرهای سنتی اصفهان، در این باره به خبرنگار مهر اظهار کرد: سمنوپزی در اصفهان دارای پیشینه‌ای طولانی است. این سنت، ترکیبی از هنر، فرهنگ و آئین‌های مذهبی است. بانوان با هر مرحله از پخت، نمادهایی از صبر و پایمردی را زنده نگه می‌دارند. این آئین در ایام شهادت حضرت زهرا (س) اهمیت بیشتری پیدا می‌کند، زیرا یادآور نقش زنان در تاریخ و ارزش‌های انسانی است.
وی ادامه داد: در بسیاری از محلات، سمنوپزی به یک آئین اجتماعی تبدیل شده است. بانوان محله دور یکدیگر جمع می‌شوند، هر یک مسئولیت مشخصی برعهده دارد و همه با هم تلاش می‌کنند تا دیگ‌ها به بهترین شکل آماده شود. این همبستگی، حس تعلق به محله و میراث فرهنگی را تقویت می‌کند و نسل جوان را با گذشته خود آشنا می‌سازد.
این پژوهشگر هنرهای سنتی اصفهان افزود: با توجه به حضور نسل جوان در این آئین، ما شاهد انتقال ارزش‌ها، مهارت‌ها و آداب سنتی به آنان هستیم. بچه‌ها با دقت مراحل را مشاهده می‌کنند، از نحوه همزدن تا زمان مناسب پخت را یاد می‌گیرند و کم‌کم خودشان مسئولیت اجرای بخشی از آئین را برعهده می‌گیرند. این تجربه، برای آنان بسیار آموزنده است و به حفظ این سنت کمک می‌کند.
آئین سمنوپزی؛ از آماده‌سازی تا دیگ‌های جوشان
مراحل پخت سمنو در اصفهان، با دقت و نظم خاصی انجام می‌شود. جوانه گندم ابتدا شسته و پاک می‌شود، سپس در دیگ‌های بزرگ با حرارت ملایم پخته می‌شود. بانوان محله هر کدام وظایف مشخصی دارند؛ برخی مسئول همزدن سمنو هستند و برخی دیگر مواد اولیه را آماده می‌کنند.
خانم فاطمه ناصری، یکی از بانوان محله هارونیه، در این‌باره اظهار کرد: هر مرحله از پخت سمنو، آداب و رموز خاص خود را دارد. ما از صبح زود دیگ‌ها را روی آتش می‌گذاریم و با صبر و حوصله جوانه گندم را می‌پزیم. هیچ کاری بدون دقت انجام نمی‌شود، زیرا هر حرکت اهمیت خاصی دارد و بر کیفیت نهایی سمنو تأثیر مستقیم دارد.
وی ادامه داد: پخت سمنو فرصتی برای آموزش نسل جوان است. دختران محله مراحل را مشاهده می‌کنند و به مرور خودشان مسئولیت همزدن یا آماده‌سازی مواد را برعهده می‌گیرند. این تجربه باعث می‌شود سنت‌ها و مهارت‌ها از یک نسل به نسل بعد منتقل شود و یاد حضرت زهرا (س) نیز در ذهن آنان زنده بماند.
ناصری افزود: هنگام پخت، بسیاری از بانوان در حین همزدن دیگ‌ها یاد خاطرات گذشته را مرور می‌کنند. صحبت‌های پیرغلامان و مادران درباره اهمیت صبر و ایثار حضرت زهرا (س)، بخشی از لحظات معنوی این آئین است. این ارتباط معنوی باعث می‌شود پخت سمنو فراتر از یک رسم غذایی باشد و به یک آئین مذهبی و فرهنگی تبدیل شود.
سمنو، نماد صبر و برکت در ایام سوگواری
سمنو علاوه بر ارزش غذایی، نماد برکت، صبر و همبستگی اجتماعی است. دیگ‌های بزرگ در حیاط خانه‌ها و تکایای قدیمی روشن می‌شوند و بانوان با همکاری یکدیگر مراحل پخت را طی می‌کنند.
منصور قربانی، مدیر دفتر تخصصی هنرهای آئینی شهرداری اصفهان در این‌باره به خبرنگار مهر اظهار کرد: سمنوپزی نه تنها یک سنت فرهنگی است، بلکه نمادی از صبر و تلاش زنان محسوب می‌شود. در ایام شهادت حضرت زهرا (س) اهمیت بیشتری پیدا می‌کند، زیرا یادآور نقش زنان در تاریخ و تقویت ارزش‌های انسانی است. این آئین، نسل‌های مختلف را به هم پیوند می‌دهد و حس همبستگی محله‌ای را زنده نگه می‌دارد.
وی ادامه داد: در بسیاری از محلات، بانوان از صبح زود تا پایان مراسم کنار یکدیگر هستند و هر یک مسئولیت خاصی برعهده دارد. این مشارکت جمعی، نه تنها سنت را حفظ می‌کند، بلکه به ایجاد همبستگی اجتماعی کمک می‌کند و حضور نسل جوان را در سنت‌های فرهنگی و مذهبی تقویت می‌کند.
مدیر دفتر تخصصی هنرهای آئینی شهرداری اصفهان افزود: سمنوپزی فرصتی برای انتقال دانش، مهارت و ارزش‌های فرهنگی به نسل جدید است. جوانان با مشاهده مراحل پخت و شرکت در آئین، علاوه بر یادگیری تکنیک‌ها، با معنای عمیق صبر، ایثار و ارزش‌های انسانی آشنا می‌شوند. این امر موجب می‌شود سنت‌ها زنده باقی بمانند و هویت فرهنگی محلات حفظ شود.
سمنوپزی در محلات قدیمی؛ آئینی که هویت شهری را شکل می‌دهد
محلات تاریخی اصفهان، مانند هارونیه، شهشهان، دردشت، لنبان و … با برگزاری آئین سمنوپزی، هویت فرهنگی و مذهبی شهر را زنده نگه می‌دارند. حضور بانوان و جوانان محله در این مراسم، فرصتی برای حفظ ارزش‌ها و انتقال آن به نسل‌های جدید فراهم می‌کند.
فرزاد نوابخش، دکترای جامعه شناسی فرهنگی در این‌باره به خبرنگار مهر اظهار کرد: سمنوپزی در محلات قدیمی، بیش از یک سنت غذایی است. این آئین ترکیبی از فرهنگ، هنر و دین محسوب می‌شود. بانوان محله با هر حرکت خود، یاد حضرت زهرا (س) را زنده نگه می‌دارند و ارزش‌های اخلاقی و انسانی را به نسل‌های جدید منتقل می‌کنند.
وی ادامه داد: از نگاه اجتماعی، آئین سمنوپزی فرصت مناسبی برای ایجاد همبستگی و مشارکت جمعی است. بانوان و نوجوانان محله کنار یکدیگر جمع می‌شوند و تجربه‌های گذشته را مرور می‌کنند. این تعاملات باعث تقویت هویت محلی و حس تعلق به محله می‌شود.
این جامعه شناس افزود: سمنوپزی همچنین به نسل جوان امکان می‌دهد با هنرهای سنتی و آئینی آشنا شود. مشاهده و مشارکت در مراحل پخت، نه تنها مهارت‌های فنی را آموزش می‌دهد، بلکه ارزش‌های مذهبی و فرهنگی را نیز در ذهن آنان تثبیت می‌کند. این فرآیند باعث می‌شود سنت‌ها پایدار باقی بمانند و هویت شهر اصفهان تقویت شود.
شیرینی سمنو، طعم ایمان و همبستگی
سمنو، نمادی از شیرینی، برکت و همبستگی است. هر دیگ جوشان، بازتابی از تلاش جمعی بانوان و مردان محله است و یادآور ارزش‌های انسانی و مذهبی می‌باشد. آئین سمنوپزی با توجه به حضور نسل جوان و مشارکت فعال آنان، نه تنها میراث فرهنگی بلکه هویتی اجتماعی است که در کوچه‌های قدیمی اصفهان جریان دارد.
حجت الاسلام محمد عابدینی، استاد حوزه و دانشگاه، در این‌باره به خبرنگار مهر اظهار کرد: سمنوپزی در ایام شهادت حضرت زهرا (س) فرصتی است تا خانواده‌ها و محله‌ها به هم نزدیک شوند. این آئین، ارزش‌های اخلاقی، مذهبی و فرهنگی را منتقل می‌کند و حضور جوانان موجب می‌شود سنت‌ها پایدار باقی بمانند. هر حرکت در این آئین معنا و پیام خاص خود را دارد.
وی ادامه داد: آئین سمنوپزی با هنر و مهارت بانوان عجین شده است. آنها نه تنها جوانه گندم را می‌پزند بلکه با هر حرکت خود، ارزش‌های صبر، وفاداری و همبستگی را نیز آموزش می‌دهند. نسل جدید با مشاهده این روند، با مفاهیم عمیق انسانی و مذهبی آشنا می‌شود و علاقه‌مند به حفظ سنت‌ها می‌گردد.
این استاد حوزه و دانشگاه تصریح کرد: ثبت تصویری و مستندسازی این آئین اهمیت بسیاری دارد. عکس‌ها، ویدئوها و روایت‌های صوتی می‌توانند سمنوپزی را برای نسل‌های آینده حفظ کنند و مردم را با زیبایی‌ها و ارزش‌های فرهنگی و مذهبی آشنا سازند. این اقدام به تقویت هویت محله‌ها و فرهنگ شهری اصفهان کمک شایانی می‌کند.
سنتی زنده در دیگ‌های جوشان
سمنوپزی در اصفهان، آئینی کهن با ریشه‌های فرهنگی، مذهبی و اجتماعی، بیش از یک رسم غذایی است. این سنت، پلی میان گذشته و امروز ایجاد می‌کند و نسل‌های جوان را با میراث فرهنگی و معنوی شهر آشنا می‌سازد. دیگ‌های جوشان سمنو، نماد صبر، همبستگی و ایمان هستند و یاد حضرت زهرا (س) را زنده نگه می‌دارند.
آئین سمنوپزی نه تنها به حفظ مهارت‌های سنتی کمک می‌کند بلکه ارزش‌های انسانی، اخلاقی و مذهبی را نیز به نسل‌های جدید منتقل می‌سازد. حضور فعال بانوان و جوانان محله‌ها، ثبت تصویری و روایت‌های چندرسانه‌ای، و همدلی اجتماعی، همه دست به دست هم داده‌اند تا سنت سمنوپزی همچنان زنده و پویا باقی بماند.
