بنیامین نتانیاهو، نخستوزیر اسرائیل و گیدئون سعار، وزیر خارجه این کشور، روز جمعه ۲۶ دسامبر ۲۰۲۵ (پنجم دیماه ۱۴۰۴) بیانیهای در به رسمیت شناختن جمهوری سومالیلند به عنوان یک کشور مستقل صادر کردند و بدین ترتیب اسرائیل به نخستین کشوری تبدیل شد که از زمان اعلام استقلال سومالیلند در سال ۱۹۹۱ میلادی، آن را رسما به رسمیت میشناسد.
این توافق متقابل که پس از گفتوگوی تلفنی عبدالرحمان محمد عبداللهی، رئیسجمهوری سومالیلند با نتانیاهو امضا شد، روابط دیپلماتیک کامل میان آن دو را برقرار کرد که شامل تبادل سفارتخانهها و سفرای رسمی خواهد بود.
این توافق تحت چارچوب پیمانهای ابراهیم شکل گرفته است و وعده همکاری در زمینههای کشاورزی، اقتصادی و توسعه اجتماعی را میدهد.
این اقدام در شرایط تشدید تنشها در دریای سرخ انجام شد و نتانیاهو این همکاری را «مهم و تاریخی» توصیف و رئیسجمهوری سومالیلند را برای یک سفر رسمی به اسرائیل دعوت کرد. نتانیاهو وعده داد تا برای ورود سومالیلند به پیمانهای ابراهیم با دونالد ترامپ، رئیسجمهوی آمریکا رایزنی کند.
جمهوری سومالیلند، نام منطقه خودمختار متشکل از پنج استان شمالی سومالی است. سومالیاند حدود شش میلیون نفر جمعیت دارد و پایتخت آن «هرجیستا» است که پس از «موگادیشو» دومین شهر مهم سومالی محسوب میشود.
با اینکه هیچ کشور دیگری از سال ۱۹۹۱ تاکنون سومالیلند را رسما به رسمیت نشناخته، چند کشور از جمله بریتانیا، اتیوپی، ترکیه، امارات، دانمارک، کنیا و تایوان دفاتر رابط دایر کردهاند.
در سالهای گذشته، اقتصاد سومالیلند با سرمایهگذاریهای کلان امارات عربی متحده در بندر بربره، زیرساختهای جادهای و فرودگاه هرجیسه تقویت شده است. امارات در همکاری با سومالیلند و اتیوپی در حال ساخت یک خط ریلی از بندر بربره به اتیوپی است.
برای سومالیلند به ویژه به عنوان یک کشور مسلمان سنی در شاخ آفریقا، این به رسمیت شناختن، گامی بزرگ به سوی مشروعیت جهانی پس از دههها انزوا است.
آیا موضوع مهار حوثیها مطرح است؟
اما چرا اسرائیل تصمیم گرفت نخستین کشوری باشد که سومالیلند را به عنوان یک کشور مستقل به رسمیت بشناسد؟
کارشناسان میگویند دلایل سیاسی، امنیتی و اقتصادی پشت این تصمیم تلآویو است و این حرکت، فراتر از ظاهر آن، پیامدهای ژئوپلیتیک قابل توجهی دارد.
به رسمیت شناختن سومالیلند توسط اسرائیل میتواند حضور آن در نزدیکی قلب خاورمیانه، بهویژه در نزدیکی یکی از اصلیترین دشمنان اسرائیل، یعنی حوثیهای تحت حمایت ایران را تثبیت کند.
به فیسبوک یورونیوز فارسی بپیوندید
دیوید ماکوفسکی، مدیر پروژه صلح خاورمیانه در مؤسسه «سیاستگذاری خاور نزدیک در واشنگتن انستیتو»، در یادداشتی نوشت: «سوالی که نمیتوان از آن گذشت این است که آیا به رسمیت شناختن سومالیلند توسط اسرائیل، امکان دسترسی رسمی یا غیررسمی، به تأسیسات نظامی در این کشور را فراهم میکند تا بتوان تهدید پهپادها و موشکهای حوثیها از یمن و خلیج عدن را مهار کرد؟»
مارک دوبویتز، مدیرعامل اندیشکده آمریکایی «بنیاد دفاع از دموکراسیها» نیز در فرستهای در شبکه اجتماعی ایکس نوشت: «خطاب به کسانی که با تمسخر میپرسند چرا اسرائیل با سومالیلند وارد تعامل شده است: به نقشه نگاه کنید.»
سومالیلند یک کشور خودخوانده مستقل در شاخ آفریقا است، که در ساحل خلیج عدن واقع شده و با سومالی و جیبوتی هممرز است.
وی افزود: «سومالیلند در خلیج عدن قرار دارد، درست کنار بابالمندب، که برای تجارت و انرژی جهانی یک گلوگاه حیاتی محسوب میشود. در آن سوی آب، حوثیهای تحت حمایت ایران به اسرائیل و کشتیها حمله میکنند. سومالیلند ثبات، بنادر، دسترسی به اطلاعات و سکویی غیرایرانی در دریای سرخ ارائه میدهد. به همین دلیل است که ایالات متحده نیز پایگاه نظامی در جیبوتی دارد.»
علاوه بر این، شهر بندری بربره در سومالیلند میتواند دسترسی اسرائیل به دریای سرخ را فراهم کند، مسیری حیاتی برای حملونقل تجاری که بر تنگه بابالمندب، به عنوان گلوگاهی در تجارت جهانی، مشرف است.
حوثیها و اسرائیل در سال ۲۰۲۵ میلادی بارها یکدیگر را هدف حمله قرار دادند. حوثیها به کشتیها در دریای سرخ نیز حمله کرده و اعلام کردند که این اقدامات اعتراض به ادامه «تهاجم اسرائیل» در غزه است.
اسرائیل نیز مناطق تحت کنترل حوثیها مانند صنعا و حدیده را هدف حمله قرار داد و شماری از مقامات حوثیها را کشت.
هرچند در حال حاضر تنش میان حوثیها و اسرائیل نسبتا کاهش یافته، اما تحلیلگران گمانهزنی میکنند که شاید این آرامش نسبی یکی از عوامل اصلی تصمیم اسرائیل برای نزدیکی به سومالیلند بوده باشد.
به اینستاگرام یورونیوز فارسی بپیوندید
سفرهای مخفیانه به اسرائیل
شبکه ۱۲ اسرائیل گزارش داد که رئیسجمهوری سومالیلند، عبدالرحمان محمد عبداللهی، در ماههای اخیر از جمله در ماه اکتبر، چندین سفر مخفیانه به اسرائیل انجام داده و با بنیامین نتانیاهو، اسرائیل کاتس، وزیر دفاع و دیوید بارنئا، رئیس موساد دیدار داشته است.
سومالی و اتحادیه آفریقا از جمله نخستین نهادهایی بودند که به این اقدام انتقاد کردند و پس از آن کشورها و نهادهای عربی مانند مصر و فلسطین به این انتقادها پیوستند. پیشتر نیز نام سومالیلند در جریان مذاکرات مرتبط با کوچاندن اجباری فلسطینیها از غزه مطرح شده بود.
مقامات سومالیلند به دلیل پیچیدگیهای حقوقی و حساسیت اخلاقی موضوع کوچاندن اجباری فلسطینیها، در آن مقطع به آسوشیتدپرس اعلام کردند که از هیچ گونه تماس یا مذاکرهای از سوی مقامات آمریکایی یا اسرائیلی در این باره مطلع نبودهاند.
سومالیلند در سال ۲۰۲۴ میلادی، توافقی برای اجاره ۲۰ کیلومتر از ساحل خود به همسایهاش اتیوپی (که متحد نزدیک و منبع نیروی کار برای اسرائیل است) امضا کرد. این امر باعث شد تا سومالی سفیر اتیوپی را احضار کند، چرا که موگادیشو، پایتخت سومالی این منطقه جداییطلب را به رسمیت نمیشناسد.
چه از منظر سیاسی، اقتصادی یا امنیتی، اسرائیل با به رسمیت شناختن سومالیلند قدمی تاریخی برداشته است؛ حرکتی که هنوز تمام پیامدها و منافع آن به وضوح مشخص نشده است.
