هند رییس بریکس پلاس شد

به گزارش گروه رسانه‌ای شرق،

بر اساس رویه‌های چرخشی و اجماع اتخاذشده در برزیل، هند ریاست بریکس‌پلاس را برای سال ۲۰۲۶ (۱۴۰۵ خورشیدی) بر عهده دارد. این تحول بر نقش بنیانگذارانه هند و فرصت آن برای تقویت این نهاد بین‌دولتی به‌عنوان یک نیروی ژئوپلیتیکی مهم در جنوب جهانی تأکید دارد.

ریاست بریکس به‌صورت چرخشی است و اجلاس رهبران سالانه برگزار می‌شود. این گروه نه دبیرخانه دائمی و نه مقر ثابت دارد. در عوض، نشست‌های وزارتی متعددی از جمله نشست وزیران امور خارجه، دارایی، تجارت، انرژی و رؤسای بانک‌های مرکزی در کشور رئیس برگزار می‌شود.

«مدرن دیپلماسی» در تحلیل دیدگاه دهلی‌نو عنوان داشت که «نارندرا مودی» نخست‌وزیر هند، در سخنرانی خود در اجلاس بریکس در سال ۲۰۱۴ (۱۳۹۳) با قاطعیت گفت «اصلاح نهادهای حکمرانی جهانی … از آغاز در دستور کار بریکس بوده است.» در هفدهمین اجلاس بریکس در ژوئیه ۲۰۲۵ (تیر ۱۴۰۴) در ریودوژانیرو هم نخست‌وزیر مودی اعلام کرد که هند در دوران ریاست خود در سال ۲۰۲۶ «شکلی جدید» به گروه بریکس خواهد داد.

مودی پیشنهاد کرد که بریکس به‌عنوان «تاب‌آوری و نوآوری برای همکاری و پایداری» بازتعریف شود و بر رویکرد مردم‌محور تأکید کرد؛ رویکردی که با ریاست هند بر گروه ۲۰ قابل مقایسه است. نخست‌وزیر مودی تاکید دارد که هند بریکس را با تمرکز بر «اولویت انسانیت» پیش خواهد برد و بر ضرورت تلاش‌های مشترک جهانی برای مقابله با چالش‌های مشترکی چون همه‌گیری‌ها و تغییرات اقلیمی تأکید کرد.

نخست‌وزیر مودی همچنین خواستار اصلاح فوری نهادهای جهانی برای بازتاب واقعیت‌های قرن بیست‌ویکم شد و بر نمایندگی بیشتر برای جنوب جهانی تأکید کرد و ساختارهای منسوخی مانند شورای امنیت سازمان ملل متحد و سازمان تجارت جهانی را مورد انتقاد قرار داد.

طبق این گزارش، وزارت امور خارجه روسیه هم در اکتبر ۲۰۲۴ (مهر ۱۴۰۳) اعلام کرد که چارچوب بریکس غیرتقابلی و سازنده است و اعضا می‌توانند با همه کشورها، از جمله ایالات متحده و اروپا، روابط دوستانه داشته باشند. «ولادیمیر پوتین» نیز با نقل قول از نخست‌وزیر هند تأکید کرد که بریکس ضدغربی نیست. در همین حال، تحلیل‌هایی مانند دیدگاه «جوزف نای» در ژانویه ۲۰۲۵ به نقش بریکس برای کشورهایی مانند روسیه و ایران اشاره کرده و هم‌زمان به چالش رقابت‌های درون‌سازمانی پرداخته‌اند.

از نظر مالی، بریکس‌پلاس تحت سلطه چین است که حدود ۷۰ درصد تولید ناخالص داخلی گروه را در اختیار دارد. معماری مالی بریکس شامل بانک توسعه جدید (NDB) و سازوکار ذخیره مشروط (CRA) است که در سال ۲۰۱۴ ایجاد و از ۲۰۱۵ فعال شدند. بانک توسعه جدید با سرمایه اولیه ۵۰ میلیارد دلار آغاز به کار کرد و ظرفیت آن به ۱۰۰ میلیارد دلار افزایش یافت. این بانک تا سال ۲۰۲۴ بیش از ۳۲ میلیارد دلار برای ۹۶ پروژه تصویب کرد و کشورهایی مانند بنگلادش، مصر، امارات متحده عربی و اروگوئه نیز به آن پیوسته‌اند.

آینده بریکس‌پلاس با ریاست دهلی‌نو

مدرن دیپلماسی پیش‌بینی کرد که ریاست هند، نویدبخش سالی جامع و سرشار از رویدادهای امیدبخش برای بریکس باشد. هند چارچوب اولویت‌های خود را، همان‌گونه که چند سال پیش در دوران ریاست گروه ۲۰ انجام داد، ترسیم کرده است. هند باید در هماهنگی نزدیک با اعضا و کشورهای شریک در چارچوب انجمن بریکس، توازن منافع چندوجهی را تضمین کند و اعتماد متقابل را در نظام جهانی چندقطبی تضمین یا برقرار سازد. هدف تبدیل‌شدن به یک سازمان بین‌المللی کامل باید فراتر از رسیدگی به چالش‌های ژئوپلیتیکی کنونی و ضرورت توسعه راه‌های مؤثر مشارکت در توسعه جهانی برای بازتاب چندقطبی‌بودن باشد.

بریکس از زمان تأسیس دچار تحول شده و چندین مرحله از تغییر کیفی را پشت سر گذاشته است. برگزارکنندگان همچنان گسترش را به‌عنوان بخشی از برنامه‌ای برای ساخت یک نظم جهانی چندقطبی رقیب تبلیغ می‌کنند که از کشورهای جنوب جهانی برای به چالش کشیدن و رقابت با نظم جهانی تحت سلطه غرب استفاده می‌کند.

طبق گزارش اکونومیست، اندازه مجموع اقتصادهای بریکس‌پلاس تا سال ۲۰۴۵ (۱۴۲۴ خورشیدی) از گروه هفت پیشی خواهد گرفت. امروزه، بریکس در مجموع بیش از یک‌چهارم اقتصاد جهانی و نزدیک به نیمی از جمعیت جهان را دربر می‌گیرد.

ریشه ها و روند تکامل بریکس

مدرن دیپلماسی آورده است که ریشه‌ تشکیل بریکس به سال ۱۹۹۸ (۱۳۷۷ خورشیدی) و دوره «یوگنی پریماکوف» وزیر امور خارجه وقت روسیه باز می گردد. این ایده در قالب مجامع غیررسمی مانند RIC (روسیه، هند و چین) و IBSA (هند، برزیل و آفریقای جنوبی) پیگیری شد. هم‌زمان، اصطلاح BRIC در سال ۲۰۰۱ توسط جیم اونیل، اقتصاددان بریتانیایی، ابداع و توسط گلدمن ساکس برای اشاره به گروهی از بازارهای نوظهور ترویج شد. نخستین اجلاس رسمی بریکس در سال ۲۰۰۹ (۱۳۸۸ خورشیدی) در یکاترینبورگ با حضور برزیل، روسیه، هند و چین برگزار شد و این کشورها یک باشگاه دیپلماتیک غیررسمی برای هماهنگی سیاست‌های چندجانبه ایجاد کردند.

در سال ۲۰۱۰ (۱۳۸۹ خورشیدی)، آفریقای جنوبی پس از دعوت رسمی و حمایت چین و پشتیبانی کامل هند و روسیه به این گروه پیوست و نام آن به BRICS تغییر یافت. آفریقای جنوبی در سال ۲۰۱۱ (۱۳۹۰ خورشیدی) به‌عنوان عضو کامل در سومین اجلاس شرکت کرد. بزرگ‌ترین مرحله گسترش در سال ۲۰۲۴ رخ داد، زمانی که ایران، مصر، اتیوپی و امارات متحده عربی در اجلاس قازان در جمهوری خودمختار تاتارستان به‌عنوان اعضای جدید حضور یافتند. اندونزی نیز در اوایل سال ۲۰۲۵ به‌طور رسمی به بریکس پیوست و نخستین عضو جنوب‌شرق آسیا شد. از آن زمان، عنوان BRICS+ یا بریکس‌پلاس برای اشاره به ساختار گسترده‌تر این گروه به کار می‌رود.

۱۵ ماه قبل ۱۳ کشور دیگر شامل الجزایر، بلاروس، بولیوی، کوبا، اندونزی، قزاقستان، مالزی، نیجریه، تایلند، ترکیه، اوگاندا، ازبکستان و ویتنام به‌عنوان «کشورهای شریک» دعوت شدند. این وضعیت به آن‌ها امکان می‌دهد با ابتکارات بریکس تعامل داشته باشند و از آن بهره‌مند شوند، هرچند هنوز مشخص نیست که این کشورها دعوت رسمی برای عضویت کامل دریافت کرده‌اند یا خیر.

آخرین اخبار جهان را از طریق این لینک پیگیری کنید.