به گزارش خبرنگار مهر، حجتالاسلام والمسلمین علیرضا تکیهای عصر شنبه در جمع خبرنگاران و اصحاب رسانه استان قم اظهار کرد: فناوریهای نرم انقلاب اسلامی در مقایسه با دستاوردهای سختافزاری و ساختاری آن، کمتر مورد توجه قرار گرفتهاند، در حالی که برخی از جلوههای عمیق و اثرگذار انقلاب در همین عرصه قابل مشاهده است.
وی با بیان اینکه اعتکاف از جمله پدیدههای پرشتاب و پرتراکم فرهنگی و دینی کشور به شمار میرود، افزود: امروز از شمالیترین تا جنوبیترین نقاط ایران و در شهرها و مناطق مختلف، برنامههای اعتکاف با استقبال گسترده مردم برگزار میشود و بهسختی میتوان منطقهای را یافت که نسبت به این آئین معنوی بیخبر باشد.
رئیس ستاد مرکزی اعتکاف ادامه داد: اعتکاف در شرایط کنونی به یک جریان فراگیر تبدیل شده و از حالت محدود و منطقهای خارج شده است، جریانی که ریشه در باورهای دینی مردم دارد و بهصورت خودجوش در بستر اجتماعی کشور گسترش یافته است.
وی با مرور سابقه تاریخی این مراسم پیش از انقلاب اسلامی گفت: در سالهای قبل از پیروزی انقلاب، اعتکاف عمدتاً محدود به جمع اندکی از روحانیون بود و شرکتکنندگان آن نیز اغلب از سنین بالا بودند، بهگونهای که برای انجام این فریضه معنوی، متدینین ناچار به مهاجرت به شهر قم میشدند.
تکیهای افزود: پس از پیروزی انقلاب اسلامی، این وضعیت بهطور اساسی دگرگون شد و اعتکاف با رشدی قابل توجه در سراسر کشور مواجه گردید، بهطوری که در مدت کوتاهی، مساجد متعددی برای برگزاری این مراسم اعلام آمادگی کردند و علاوه بر مساجد بزرگ و شاخصی همچون مسجد اعظم، مسجد جامع و مسجد جمکران، دیگر مساجد کشور نیز به این جریان پیوستند.
وی با اشاره به افزایش کمّی و تنوع مشارکتکنندگان تصریح کرد: در مقطعی، تعداد معتکفان به حدود ۱۶ هزار و ۵۰۰ نفر رسید و اقشار مختلف جامعه، از گروههای سنی و اجتماعی متفاوت، در این برنامه معنوی حضور فعال داشتند که این امر نشاندهنده عمق نفوذ فرهنگی اعتکاف در جامعه است.
رئیس ستاد مرکزی اعتکاف در ادامه به نقش راهبردی رهبری معظم انقلاب در توسعه این آئین اشاره کرد و گفت: در سال ۱۳۷۳، ستاد اعتکاف قم طی نامهای موضوع اعتکاف را مطرح کرد که رهبر معظم انقلاب در پاسخ، بر اهمیت بهرهگیری از این فرصت معنوی تأکید فرمودند و این نامه دستنویس ما در کمتر از یک هفته به جریان عملیاتی تبدیل شد.
وی افزود: در پی این تأکید، ائمه جمعه سراسر کشور مأمور شدند تا موضوع اعتکاف را بهصورت جدی دنبال کنند و همچنین از رسانه ملی درخواست شد تا با پوشش مناسب، این جریان معنوی را در سطح جامعه رسانهای کند؛ اقدامی که نقش بسزایی در تثبیت و گسترش اعتکاف در کشور داشت.
تکیهای خاطرنشان کرد: آنچه امروز در قالب اعتکاف مشاهده میشود، حاصل یک روند مستمر فرهنگی و دینی است که با پشتوانه مردمی و هدایت هوشمندانه، به یکی از شاخصترین نمودهای هویت دینی و انقلابی جامعه ایران اسلامی تبدیل شده است.
تکیهای اظهار کرد: در سالهای ابتدایی احیای اعتکاف، این جریان بیشتر بهصورت تدریجی و از طریق تبلیغ در خطبههای نماز جمعه و انعکاس محدود رسانهای دنبال میشد، اما نقطه عطف این حرکت، تأیید عملی و میدانی رهبر معظم انقلاب بود که تأثیری ماندگار بر آینده اعتکاف گذاشت.
وی افزود: پس از مکاتبه ستاد اعتکاف قم در سال ۱۳۷۳ و تأکید رهبر معظم انقلاب بر اهمیت بهرهگیری از فرصت اعتکاف، این موضوع بهصورت جدی در دستور کار ائمه جمعه و رسانه ملی قرار گرفت و فضای جدیدی برای توسعه این آئین معنوی در کشور ایجاد شد.
رئیس ستاد مرکزی اعتکاف ادامه داد: در سال بعد، همزمان با ایام اعتکاف، رهبر معظم انقلاب به قم سفر کردند و با حضور در مسجد مقدس جمکران، تا نماز صبح در جمع معتکفان ماندند و نماز صبح را به امامت خود اقامه کردند؛ اقدامی که در حقیقت مهر تأیید عملی بر این جریان معنوی بود و روح تازهای به پیکره اعتکاف دمید.
وی با بیان اینکه این حمایت، سیر اعتکاف را وارد مرحلهای جدید کرد، تصریح کرد: سال ۱۳۷۳ تعداد معتکفان در کشور حدود ۱۶ هزار و ۵۰۰ نفر بود، اما پس از لبیک عملی رهبر معظم انقلاب، در یک بازه ۱۰ ساله، جمعیت معتکفان به حدود ۳۰۰ هزار نفر افزایش یافت که نشاندهنده یک جهش کمنظیر فرهنگی است.
تکیهای افزود: این روند صعودی متوقف نشد و در ۱۰ سال بعد، یعنی تا سال ۱۳۹۳، شمار معتکفان به حدود ۶۰۰ هزار نفر رسید؛ آماری که از نهادینه شدن اعتکاف در میان اقشار مختلف جامعه حکایت دارد.
وی با اشاره به تداوم این مسیر علیرغم چالشهای اجتماعی و رسانهای گفت: با وجود همه شرایط دشوار از جمله شیوع کرونا، حوادث و ناآرامیها، فشارهای اجتماعی و تهاجم سنگین و بیسابقه رسانههای مجازی، اعتکاف نهتنها تضعیف نشد بلکه در سال ۱۴۰۳ جمعیت معتکفان به حدود یک میلیون و ۲۵۰ هزار نفر رسید.
رئیس ستاد مرکزی اعتکاف تأکید کرد: این سیر صعودی، اتفاقی یا صرفاً تبلیغاتی نیست، بلکه ریشه در فطرت خداجوی انسان دارد؛ فطرتی که اگر بهدرستی آبیاری شود، آمادگی پذیرش مفاهیم عمیق معنوی را دارد و هدایت و دمیدن روح حیات در این چشمه، نیازمند دست پرقدرت الهی و رهبری الهامبخش است.
وی خاطرنشان کرد: آنچه امروز در گستره ملی اعتکاف شاهد هستیم، نتیجه پیوند میان فطرتهای پاک مردمی و هدایت حکیمانه رهبر معظم انقلاب است؛ پیوندی که توانسته یکی از عمیقترین جلوههای معنویت جمعی را در جامعه معاصر ایران زنده و پویا نگه دارد.
تکیهای اظهار کرد: برای نخستین بار، کرسی نظریهپردازی با محور تثبیت و ثبات ابزارهای معنوی در بستر حوزه و دانشگاه طراحی و اجرا شد که حاصل شش ماه تلاش مستمر و منسجم بود و در قالب دهمین کنگره ملی اعتکاف به ثمر نشست.
وی افزود: این کنگره ملی از شانزدهم تا هجدهم مهرماه در مشهد مقدس برگزار شد و در آن ۷۲۰ نفر از فعالان و مسئولان حوزه اعتکاف دعوت شدند که ۶۵۰ نفر بهصورت مؤثر در برنامهها حضور داشتند؛ حضوری که شامل اعضای شوراهای راهبری استانها، مسئولان مساجد شاخص سراسر کشور و مدیران ارشد دستگاههای فرهنگی بود.
رئیس ستاد مرکزی اعتکاف ادامه داد: افتتاحیه و اختتامیه این رویداد با برنامهریزی دقیق و فضایی معنوی برگزار شد، اما تمرکز اصلی کنگره بر کارگاههای تخصصی بود؛ بهگونهای که طی سه روز، هشت کارگاه کاملاً کاربردی بدون وقفه و با مشارکت کامل حاضران برگزار شد.
وی با اشاره به ساختار تخصصی این کنگره تصریح کرد: کمیسیونهای تخصصی متعددی از جمله شورای راهبری استانها، فرهنگی، جوان و نوجوان، رسانه و فضای مجازی، بینالملل، بانوان، خیران و دیگر کارگروههای تخصصی تشکیل شد که همگی در تعامل با یکدیگر به تولید محتوای عملیاتی و راهبردی پرداختند.
تکیهای افزود: از جمله اتفاقات شاخص این کنگره، برگزاری کرسی علمی نظریه مدیریت تثبیت و ثبات معنویت و همچنین همایش تجربهنگاری اعتکافهای موفق بود که در نهایت به تدوین دستورالعملهای کاربردی برای اجرا در سطح کشور انجامید.
وی با بیان اینکه این دستاوردها صرفاً در سطح اسناد باقی نمانده است، گفت: در دو ماه اخیر، سفرهای استانی متعددی برای انتقال تجربیات انجام شده و تقریباً نیمی از استانهای کشور مورد بازدید قرار گرفتهاند؛ بهطوری که در بسیاری از مناطق، شور و تحرک ویژهای در میان شوراهای راهبری، ائمه جماعات، امنای مساجد، مدارس، جریانهای دانشآموزی، بسیج، دانشگاهیان، حوزویان و بانوان شکل گرفته است.
رئیس ستاد مرکزی اعتکاف خاطرنشان کرد: در برخی مناطق مانند کاشان، با وجود اینکه یک استان مستقل محسوب نمیشود، اجلاسهای منطقهای با حضور حدود ۵۰۰ نفر از مسئولان مساجد برگزار شده که این امر نشاندهنده ظرفیت بالای اعتکاف در ایجاد همافزایی فرهنگی و اجتماعی است.
وی افزود: در این کنگره، نشستهای تخصصی متعددی از جمله نشست اجتماعی، نشست هوش مصنوعی و مدیریت فرهنگی در اعتکاف و همچنین جلسات کمیسیون بینالملل با حضور مهمانانی از ۲۰ کشور جهان از چهار قاره برگزار شد و در مجموع، ۴۶ ساعت کار فشرده و هدفمند در قالب این رویداد ملی به انجام رسید.
تکیهای با اشاره به تولید محتوای مکتوب گفت: در سال گذشته ۱۰ عنوان کتاب تخصصی و کاربردی در حوزه اعتکاف تدوین و منتشر شده که از جمله آنها میتوان به کتاب «قرار بندگی» ویژه مدیران و مربیان فرهنگی، «راه و رسم عاشقی» برای مدیریت اعتکاف جوانان و نوجوانان، «سه روز رو به آسمان» در حوزه مدیریت فردی معتکف، «رستاخیز شهر» با محور نکات تبیینی و پاسخ به شبهات، و کتاب سیاستهای رسانهای پوشش آئین اعتکاف اشاره کرد.
وی ادامه داد: این آثار بهصورت هدفمند در سراسر کشور در حال توزیع است و در کنار آن، پرتال جامع اعتکاف با بیش از ۱۲ هزار محتوای تخصصی و بانک اطلاعاتی جامع، بهعنوان یکی از دستاوردهای مهم این جریان معنوی در دسترس فعالان و عموم مردم قرار گرفته است.
رئیس ستاد مرکزی اعتکاف تأکید کرد: آنچه امروز در گستره کشور مشاهده میشود، نتیجه برکت ذاتی اعتکاف است؛ جریانی که فراتر از تلاشهای فردی، توانسته گنجینهای از معنویت، تجربه و دانش کاربردی را در اختیار جامعه فرهنگی و دینی کشور قرار دهد.
تکیهای اظهار کرد: اعتکاف بهعنوان مردمیترین کنش معنوی کشور، بهطور کامل با همت و مشارکت مردم شکل میگیرد و این موضوع از افتخارات بزرگ جامعه متدین ایران اسلامی است و حدود ۸۶ درصد از هزینههای اعتکاف توسط خود مردم تأمین میشود و سهم خیرین و کمکهای نهادی، مجموعاً کمتر از ۱۵ درصد است.
وی افزود: این آمار بهروشنی نشان میدهد که مردم برای دینداری و معنویت خود آمادگی هزینهکرد دارند و اعتکاف محصول همین باور و اراده جمعی است؛ جریانی که نه متکی به بودجههای دولتی، بلکه بر مدار مسجد، مردم، امنای مساجد و ائمه جماعات حرکت میکند.
رئیس ستاد مرکزی اعتکاف با اشاره به نقش راهبردی شعار اعتکاف ادامه داد: شعار اعتکاف صرفاً یک عبارت تبلیغاتی نیست، بلکه کارکردی انسانساز و هدایتگر دارد و خروجی آن، تقویت معنویت جمعی است و معنویت جمعی بهصورت طبیعی منجر به شکلگیری اتحاد مقدس میشود و این اتحاد، ضامن استقامت همهجانبه جامعه خواهد بود.
وی تصریح کرد: در همین چارچوب، برگزاری گسترده یادواره شهدای مقاومت و اقتدار همزمان با هفته مقاومت و سالروز شهادت سردار دلها، حاج قاسم سلیمانی، در دستور کار قرار گرفته و این برنامهها بهصورت ملی و فراگیر برگزار خواهد شد؛ رویکردی که با ولادت مولای متقیان امیرالمؤمنین علی علیهالسلام پیوند خورده و تلفیقی معنادار از ولایت و مجاهدت را به نمایش میگذارد.
تکیهای با اشاره به مشاهدات میدانی خود در سفرهای استانی گفت: در این سفرها، اشتیاق چشمگیر مردم، بهویژه نسل جوان، کاملاً ملموس است و بسیاری از مسئولان محلی از افزایش تقاضا و محدودیت ظرفیتها سخن میگویند و این شرایط نشاندهنده جهش جدی حضور جوانان در اعتکاف است؛ بهگونهای که میتوان از انفجار جمعیت جوان در اعتکاف سال ۱۴۰۴ سخن گفت.
وی در ادامه از همکاری نهادهای مختلف قدردانی کرد و افزود: وزارت آموزش و پرورش با نگاه مسئولانه و ورود جدی مدیران و معاونتها، ظرفیت گستردهای از مربیان و مدارس را پای کار آورده که این اقدام شایسته تقدیر است، همچنین سازمان تبلیغات اسلامی، ائمه جمعه، حوزههای علمیه، نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاهها، بسیج مستضعفان و رسانه ملی از همافزایان اصلی این جریان معنوی هستند.
رئیس ستاد مرکزی اعتکاف با تأکید بر نقش رسانهها خاطرنشان کرد: نقش خبرنگاران در تبیین، روایت و انتقال این حرکت مردمی بسیار ویژه است و انتظار میرود با نگاهی کلان و راهبردی، ابعاد این پدیده معنوی بهدرستی برای جامعه ترسیم شود.
وی ادامه داد: اعتکاف نقش مهمی در ارتقای مسئولیتپذیری، معنویتخواهی و خودسازی نسل جوان دارد و در دیدارها و خطبههای نماز جمعه استانهای مختلف، بارها تأکید کردهام که خانوادهها میتوانند با اطمینان، فرزندان خود را به اعتکاف بسپارند و خروجی این مسیر، جوانانی وارسته، متعهد و مسئول خواهند بود.
تکیهای با اشاره به روند ثبتنام اعتکاف گفت: فرآیند ثبتنام از بیستم آذرماه در شهرهایی مانند قم، شهرری، شیراز، یزد و دیگر مناطق آغاز شد و استقبال بهگونهای بود که در همان روزهای ابتدایی، ظرفیت بسیاری از کلانشهرها تکمیل شد و این استقبال کمنظیر موجب شد حتی در برخی مناطق، قرعهکشی برای پذیرش معتکفان انجام شود.
وی افزود: برآوردهای اولیه، که همچنان در حال تکمیل است، از افزایش بیش از ۳۰ درصدی جمعیت معتکفان نسبت به سال گذشته حکایت دارد و با توجه به تداوم ثبتنام در شهرها و روستاها، احتمال افزایش بیشتر نیز وجود دارد.
رئیس ستاد مرکزی اعتکاف با اشاره به چالش کمبود مساجد مناسب بیان کرد: با وجود تعداد بالای مساجد در کشور، مساجدی که از نظر زیرساختهایی مانند آب، تهویه، بهداشت، ایمنی و ظرفیت لازم برای اعتکاف برخوردار باشند، محدود است و در همین راستا، قرارگاه مسجد با محوریت شورای سیاستگذاری ائمه جمعه و با هماهنگی دولت، طرح ارتقای ۱۰ هزار مسجد مناسب اعتکاف را آغاز کرده که بهتدریج آثار آن نمایان خواهد شد.
وی تأکید کرد: اعتکاف نمونه موفقی از همافزایی دستگاههای فرهنگی و جریانهای مردمی است؛ جریانی که در آن، نهادهای رسمی نقش تسهیلگر دارند و تصدیگری به مردم سپرده شده است و تجربه مدیریتی من نشان میدهد که کمتر عرصهای مانند اعتکاف وجود دارد که همه دستگاهها با اشتیاق، داوطلبانه و حتی با مطالبه سهم بیشتر در آن مشارکت کنند.
تکیهای گفت: همانگونه که در حرکت عظیم اربعین شاهد هستیم، اعتکاف نیز نهادی مردمی دارد و سرمایه اصلی آن، اعتماد، مشارکت و ایمان مردم است؛ سرمایهای که آیندهای روشن و پرامید را برای این آئین معنوی رقم زده است.
