بازار همه چیز را درمان نمیکند؛ دولت مدیریت کند
دولت در شرایطی ادامه به کار میدهد که ایده اصلی اقتصادی آن در شرایط فعلی سبب شده است هزینهها افزایش یابد.
خلاصه خبر
گرانیهای اخیر ریشه در مجموعهای از تصمیمات و تحولات اقتصادی ماههای گذشته دارد. رویکرد فعلی دولت مبتنی بر آزادسازی قیمتها و پرهیز از کنترل دستوری بازار است؛ با این هدف که در نهایت، سازوکار بازار خود به تعادل برسد. برخی کارشناسان حامی این سیاست معتقدند این روند احتمالاً تا اردیبهشتماه سال آینده ادامه خواهد داشت و پس از آن، شاید دولت بتواند از فضای موسوم به جراحی اقتصادی عبور کند.با این حال، آزادسازی قیمتها و عدم ورود دولت به کنترل نرخ ارز ـ چه از سر اجبار (یعنی محدودیت واقعی توان دولت در مدیریت بازار ارز) و چه از سر اختیار و تصمیم برای تکنرخیسازی و اداره بازارمحور اقتصاد ـ برای کشوری مانند ایران اقدامی بسیار دشوار و درد آور است که بار عمده آن به دوش مردم خواهد بود. علت عمده هم این است که ایران در شرایط عادی اقتصادی به سر نمیبرد که بتوان نسخههای کلاسیک اقتصادی را بدون ملاحظات خاص اجرا کرد. کشور همچنان در وضعیت پساجنگ قرار دارد و تحریمهای سنگین اقتصادی، شرایطی متفاوت و پیچیده را رقم زدهاند.
تجربه سالهای گذشته نیز این واقعیت را تأیید میکند. در دورههایی، از جمله در زمان ریاستجمهوری شهید رئیسی، با وجود تأمین ارز بیش از نیاز کشور و حتی عدم فروش بخش قابل توجهی از ارز دولتی در بازار، شاهد بودیم که مداخله منفی و برهم زننده از سمت برخی بازارهای همسایه، عملیات روانی برخی کانالهای تلگرامی یا پروژههای رسانهای، جنگ روانی آمریکا و حتی مداخله آمریکایی ها از طریق بازارهای ارزی خارجی موثر بر بازار ارز ایران، سبب می شد که نرخ ارز دچار نوسان شود. این تجربه نشان میدهد که بازار ارز ایران بیش از آنکه تابع عرضه و تقاضای واقعی باشد، به شدت در معرض شوکهای روانی و غیرواقعی قرار دارد.
دولت و مجلس چه میکنند؟به نظر میرسد مجلس آمادگی لازم برای تغییر چند وزیر کلیدی اقتصادی را دارد و در صورت طرح استیضاح وزرای مهم، احتمال کنار رفتن آنان از وزارتخانهها بالا است. با این حال، طبق شنیدهها، تفاهماتی در پشت صحنه شکل گرفته تا دولت بتواند بدون تنش و حاشیه، فرآیند ترمیم کابینه را پیش ببرد. تذکر علنی رئیس مجلس به دولت نیز مؤید همین رویکرد است. از منظر عقلانی نیز بهترین مسیر آن است که این موضوع در فضایی آرام و بدون تنش توسط خود دولت مدیریت شود و کابینه بصورت جدی برای مدیریت شرایط سخت کنونی ترمیم یابد.با وجود این، دولت تاکنون استقبال جدی از این مسیر نشان نداده است. در حال حاضر، تغییر برخی مسئولان ارزی از جمله رئیس بانک مرکزی محتمل به نظر میرسد، اما گزینههای مطرحشده برای جایگزینی نیز عمدتاً در چارچوب همان نگاه اقتصادی فعلی تعریف میشوند. چه با ریاست افرادی مانند محمدحسین رحمتی، کامل نواب یا پورمحمدی و چه با تداوم حضور فرزین، به نظر میرسد مسیر آزادسازی قیمتها همچنان ادامه خواهد یافت.
بررسی بودجه پیشنهادی دولت نیز نشان میدهد که دولت نسبت به سختیهای سال آینده آگاه است؛ اما ایده محوری همچنان کاهش هزینههای دولت است و نشانه روشنی از ابتکارات جدید برای افزایش درآمدها در بودجه دیده نمیشود. حتی پیشبینی درآمد حاصل از فروش نفت نیز تا حدود ۷۰ درصد کاهش یافته است. این رویکرد اگرچه در ظاهر از منظر کاهش وابستگی به نفت جذاب به نظر می رسید، اما در شرایط فعلی کشور، دست دولت را برای تأمین منابع مالی تا حد زیادی میبندد در حالی که کشور به طور جدی نیازمند منابع مالی است.
الگوهای موفق گذشته چه میگویند؟وضعیت کنونی کشور جدای از تجربههای گذشته نیست و میتوان از الگوهای موفق پیشین بار دیگر بهره گرفت. یکی از موفقترین سیاستهای اقتصادی سالهای اخیر، تمرکز بر تولید بوده است. احیای کارخانههای راکد و حمایت از واحدهای تولیدی که در شرایط دشوار فعالیت میکنند، مؤثرترین راهکار برای بهبود پایدار وضعیت اقتصادی کشور است.در حوزه فروش نفت نیز نباید دچار غفلت شد. هرچند در مقطع کنونی، به دلیل تخفیفهایی که برخی تولیدکنندگان بزرگ نفت به خریداران ارائه دادهاند، تعادل بازار جهانی بر هم خورده است، اما انتظار میرود این شرایط موقتی باشد. کشورهایی مانند چین که همچنان مشتری مهم نفت ایران است را باید با نگاه راهبردی مورد توجه قرار داد. بازسازی روابط دیپلماتیک و اقتصادی با این دولت و سایر مشتریان نفتی ایران اهمیت قابل توجهی دارد. دولت پزشکیان در مقاطعی توانست رکوردهای فروش نفت را جابهجا کند و این سابقه، ظرفیت مهمی برای اتکا محسوب میشود. تمرکززدایی افراطی از درآمدهای نفتی در شرایط فعلی لزوماً به نفع کشور نیست و لازم است دولت با استفاده از تجربه نهادهای متخصص در حوزه دور زدن تحریمها، بار دیگر فروش نفت را در اولویت قرار دهد.
با تمام این اوصاف دولت باید هوشیار باشد که اگر نتواند شرایط را تحت کنترل خود داشته باشد سریعا مسیر اقتصادی خود را از وضعیت « رها شدن قیمت ها تا کنترل توسط بازار» به مدیریت متمرکز تغییر و سیاست های تولیدی را در اولویت قرار دهد. باید توجه کرد شرایط معیشتی کشور اجازه جراحی های عمیق با خونریزی های بالا را نمیدهد.
16:12 - 7 دی 1404
نظرات کاربران
اتفاق بسیار مهم در تاریخ کشور از امروز / مردم آماده باشند 
جلالی: ایران ۷ ماهواره خود را با همکاری روسیه پرتاب کرده است
ایران ۳ ماهواره به فضا پرتاب میکند+ جزئیات- ملاقات «لئو» و ۳ ماهواره ایرانی به وقت ۱۶ و ۴۸
خودنمایی ماهواره های ایرانی در پایگاه فضایی روسیه + ویدئو | نخستین تصاویر از سکوی پرتاب ۳ ماهواره ایرانی- کوثر، پایا و ظفر به مدار لئو پرتاب شدند
- پیشرفتهترین ماهوارههای ایرانی به فضا پرتاب شدند + فیلم
۳ ماهواره ایرانی از پایگاه وستوچنی روسیه به فضا پرتاب شد + ویدیو- پرتاب هم زمان ۳ ماهواره ایرانی به فضا+ عکس
شلیک ۳ ماهواره به فضا از خاک روسیه؛ ماموریت فضایی ایران چیست؟ +ویدیو
منابع دیگر
