شرکت دولتی صنایع فضایی روسیه موسوم به روسکاسموس، ۳۰ دقیقه قبل از پرتاب، از فرایند آمادهسازی نهایی برای پرتاب این موشک ماهوارهبر خبر داده بود.
شرکت روسکاسموس دقایقی بعد از پرتاب اعلام کرد که موشک ماهوارهبر سایوز به روال عادی پرتاب شد و طبق برنامه پیشبینی شده، ماهوارهها را در مدارهای تعیین شده پرتاب خواهد کرد.
بنا بر اعلام معاون وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات و رئیس پژوهشگاه فضایی ایران، سه ماهواره سنجشی که امروز - هفتم دی- از پایگاه روسیه به فضا پرتاب شدند، توسط بخش خصوصی ساخته شدهاند.
وحید یزدانیان افزود: ماهوارههای سنجشی دادههای تصویری را با قدرتهای تفکیکی از ۱۵ متر تا کمتر از پنج متر مخابره می کنند و می توان با استفاده از این داده ها طیف گسترده ای از فعالیتها را برای آنها در کشور متصور بود.
وی کاربرد این تصاویر را در کشاورزی، مدیریت منابع آب و محیط زیست یادآور شد و افزود: در مجموعه ماهواره های بومی که ما تاکنون پرتاب کردیم، این سه ماهواره هم به جمع آنها اضافه خواهند شد.
رئیس پژوهشگاه فضایی ایران درباره تفاوت این ماهواره ها با نمونه های پیشین اظهار داشت: این ماهوارهها در فاصله ۵۰۰ کیلومتری زمین قرار میگیرند که مدار لئو نام دارد.
وی با بیان اینکه عمر مفید این ماهواره ها بین ۲ تا پنج سال و این استاندارد جهانی است افزود: امیدوار هستیم بعد از این پرتاب شاهد افزایش عمر اسمی آن باشیم و با عمر بیشتری عملیاتی شوند.
شرکت دولتی صنایع فضایی روسیه موسوم به روسکاسموس اعلام کرد که موشک سایوز ۲.۱بی حامل ۵۲ ماهواره است.
بنا بر اعلام این شرکت، این ماهوارهها شامل ماهواره فرگات و ماهواره آیست ۱ و ۲ با وزن ۲ تن به عنوان ماهوارههای سنجش از دور برای ایجاد مدلهای دیجیتالی از زمین است.
علاوه بر این، ماهواره بر سایوز، ۵۰ ماهواره دیگر از جمله سه ماهواره ایرانی را در مدار قرار میدهد.
کدام ماهوارههای ایران به فضا پرتاب شدند؟
ماهواره ظفر ۲
ماهواره «ظفر۲»، یکی از ماهوارههای سنجشی ایران است که به سفارش سازمان فضایی ایران در دانشگاه علم و صنعت ایران طراحی و ساخته شده که در مدار LEO (مدار نزدیک به زمین) قرار میگیرد.
هدف اصلی از ساخت ظفر۲، توسعه توان بومی در طراحی، یکپارچهسازی سامانههای فضایی و تصویربرداری سنجشی بوده است. از نظر فناوری ساخت، ظفر۲ یک ماهواره در کلاس وزنی ۱۰۰ تا ۱۳۵ کیلوگرم است که از سازه آلومینیومی سبکسازیشده با تحلیل تنش و ارتعاش استفاده میکند. طراحی سازه بهگونهای انجام شده که بتواند بارهای مکانیکی پرتاب (لرزه، شوک و ارتعاش) را تحمل کند.
در حوزه مأموریتی، ظفر به دوربین تصویربرداری اپتیکی با دقت تفکیک مکانی ۱۵ متر مجهز است که برای پایش منابع طبیعی، کشاورزی، مدیریت بحران و بررسی زیستمحیطی کاربرد دارد. دادهها از طریق لینک مخابراتی باند S به ایستگاه زمینی ارسال میشوند. ویژگی متمایز ظفر۲، تمرکز آن بر بومیسازی کامل زنجیره طراحی تا تستهای محیطی (حرارتی، خلأ و ارتعاش) است؛ بهطوریکه این ماهواره نقش مهمی در بلوغ فناوری فضایی دانشگاهمحور ایران داشته است.
ماهواره پایا (طلوع ۳)
ماهواره پایا (طلوع ۳) به سفارش سازمان فضایی ایران و توسط شرکت صنایع الکترونیک ایران طراحی و ساخته شده است.
این ماهواره با جرم حدود ۱۵۰ کیلوگرم و ابعاد حدودی ۱.۲*۱*۱ متر ، در دسته مینی ماهواره های شرکت صاایران طبقه بندی می شود و سنگین ترین ماهواره بومی کشور است که تاکنون به فضا پرتاب شده است.
ماهواره پایا (طلوع ۳) دارای دو سنجنده تصویربرداری با قدرت تفکیک ۵ متر سیاه و سفید و ۱۰ متر رنگی است و با توجه به استفاده از الگوریتم های پردازشی مبتنی بر هوش مصنوعی، دقت تصاویر دریافتی ماهواره به ۳ متر می رسد. لازم به توضیح است برای اولین بار در کشور، از فناوری تصویربرداری آیینه ای در این ماهواره استفاده شده و بر همین مبنا پیشرفته ترین ماهواره تصویربرداری بومی ساخته شده، محسوب می شود.
ماهواره کوثر ۱.۵
نمونه دوم ماهواره کوثر (کوثر ۱.۵) سومین ماهواره ساخت شرکت دانش بنیان امیدفضا به سفارش سازمان فضایی ایران است که با ترکیب قابلیتهای ماهواره های نمونه اول کوثر و هدهد و با ارتقاء قابل توجه در هر دو حوزه پایش زمین و ارتباط ماهوارهای طراحی شده است.
از مهمترین ویژگی های این ماهواره آن است که امکان تصویربرداری با دقت حدود چهار متر را فراهم می کند و توسط بخش خصوصی دانش بنیان ایران طراحی و ساخته شده است. این ماهواره کمتر از یک سال بعد از پرتاب ماهواره نخست ساخته شده است که نشان از سرعت و آمادگی بالای این بخش در زیست بوم فضایی کشور دارد.
ماهواره کوثر ۱.۵ محموله تصویربرداری در طیفهای RGB و NIR و یک ماژول ارتباطی اینترنت اشیاء (IoT) را یکپارچهسازی کرده تا بهطور همزمان تصویربرداری فضایی و جمعآوری دادهها از حسگرهای زمینی توزیعشده را پشتیبانی کند.
این طراحی دو منظوره به ماهواره امکانی را میدهد که هم در زمینه پایش محیطی و هم در حوزه زیرساختهای هوشمند به کار گرفته شود، از جمله با آشکارسازی پیشرفته تغییرات، پایش هوشمند کشاورزی و مدیریت منابع طبیعی. پنلهای خورشیدی بازشونده ماهواره توان کافی برای تصویربرداری با فرکانس بالا و عملیات ارتباطی پایدار را فراهم میکنند.
این ماهواره برای کاربردهای تجاری و غیرنظامی مانند کشاورزی دقیق، منابع آب، محیطزیست و پایش سرزمین طراحی شده است. ماهواره کوثر در مدار LEO (مدار نزدیک به زمین) قرار خواهد گرفت.
کاربردهای صنعت فضایی از مدیریت زمین تا منابع آبی
سید ستار هاشمی، وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات در برنامه پرتاب همزمان ۳ ماهواره ایرانی به فضا که امروز بعد از ظهر برگزار شد، با اشاره به اهمیت راهبردی صنعت فضایی اظهار کرد: حضور مسئولان و مدیران در این رویداد، مایه دلگرمی فعالان زیستبوم فضایی کشور و نشانه توجه جدی به ظرفیتهای نخبگانی ایران اسلامی است.
وی با بیان اینکه دستاوردهای امروز صنعت فضایی حاصل سالها تلاش، مجاهدت علمی و شببیداری متخصصان کشور است، افزود: این افتخارآفرینیها پشتوانهای تاریخی دارد و به فضل الهی این مسیر با قدرت ادامه خواهد یافت. امروز شاهد ثمره تلاش جوانان افتخارآفرین کشور هستیم که با علم، دانش و جسارت، نام ایران را در عرصه فضایی بلندآوازه کردهاند.
وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات با اشاره به پرتاب ماهوارههای جدید گفت: ارسال ماهواره به فضا صرفاً یک اقدام فنی نیست، بلکه به معنای بردن امید، دانش و جسارت ایرانی به مدار زمین است و این یک اتفاق بزرگ و مبارک به شمار میرود. صنعت فضایی یک صنعت راهبردی و یک ضرورت انکارناپذیر برای کشور است که نقش آن در زندگی روزمره مردم کاملاً ملموس است.
هاشمی با تأکید بر اهمیت ماهوارههای سنجشی تصریح کرد: یکی از مهمترین کارکردهای صنعت فضایی، کمک به مدیریت زمین است. مدیریت منابع آبی، پایش فرونشست زمین، کشاورزی هوشمند، برآورد سطح زیر کشت و شناسایی آفات از جمله حوزههایی است که با بهرهگیری از تصاویر ماهوارههای سنجشی میتوان بهصورت دقیق و علمی آنها را مدیریت کرد. همچنین موضوع حدنگاری که همواره مورد تأکید مقام معظم رهبری بوده، از دیگر عرصههایی است که صنعت فضایی میتواند در انسداد بسترهای فسادزا نقش مؤثری ایفا کند.
وی در ادامه به نقش ماهوارههای مخابراتی اشاره کرد و گفت: ماهوارههای مخابراتی امروز نقش بیبدیلی در زندگی بشر دارند، بهویژه در توسعه ارتباطات در مناطق دورافتاده، روستاها و مناطق صعبالعبور. یکی از جدیترین راهکارها برای تحقق عدالت ارتباطی، استفاده از ظرفیت ماهوارههای مخابراتی است.
وزیر ارتباطات با اشاره به برنامههای این وزارتخانه خاطرنشان کرد: در قالب طرح «USO» هدفگذاری کردهایم تا پایان برنامه هفتم توسعه، تمامی روستاهای بالای ۲۰ خانوار به شبکه ارتباطی پرسرعت متصل شوند. با این حال، در برخی مناطق صعبالعبور، ناگزیر از استفاده از خدمات ارتباطی ماهوارهای هستیم و از این رو، بهرهگیری از ظرفیت ماهوارههای بومی طراحیشده توسط متخصصان داخلی، یک اولویت راهبردی محسوب میشود.
هاشمی با بیان اینکه صنعت فضایی کشور بر سه محور اصلی استوار است، گفت: ماهوارههای سنجشی، ماهوارههای مخابراتی و ماهوارههای ناوبری سه محور کلان برنامههای فضایی کشور هستند که برای هر یک از آنها برنامهریزیهای مفصلی انجام شده و گامهای مهمی نیز برداشته شده است، هرچند مسیر پیشرو همچنان طولانی است.
وی در بخش دیگری از سخنان خود، بر اهمیت کار تیمی در صنعت فضایی تأکید کرد و افزود: ماهوارههای «پایا»، «کوثر» و «ظفر» که به فضل الهی با موفقیت در مدار قرار میگیرند، حاصل یک کار جمعی و عبور از نگاههای فردی است. این دستاوردها نتیجه تعامل، همافزایی و همدلی میان مجموعههای مختلف از جمله وزارت دفاع، شرکتهای دانشبنیان، معاونت علمی و فناوری، بخش خصوصی و سایر نهادهای مرتبط است؛ بسیاری از این تلاشها در پشت صحنه انجام شده و شاید در ظاهر دیده نشوند، اما نقش آنها بیبدیل است.
وزیر ارتباطات ضمن قدردانی از همه پژوهشگران، مهندسان، نخبگان و فعالان زیستبوم فضایی کشور گفت: صنعت فضایی امروز بیش از هر زمان دیگری به مشارکت بخش خصوصی و تداوم همافزایی نیاز دارد. هر جا که در کنار هم ایستادیم و همدل بودیم، اتفاقات بزرگ و ماندگاری رقم خورد. برای همه عزیزانی که با عشق و دانش، ایران را در مدار پیشرفت قرار دادهاند، از درگاه خداوند متعال سلامتی، توفیق و خیر و برکت مسئلت دارم.
حسن سالاریه رئیس سازمان فضایی ایران نیز در این مراسم با اشاره به گسترش برنامههای فضایی کشور گفت: انعقاد قرارداد با شرکتها و مجموعههای مختلف و به ثمر رسیدن ماهوارههای طراحی و ساختهشده، نشاندهنده توسعه، گستردگی و افزایش سرعت رشد صنعت فضایی ایران است.
