پایان عصر آمریکا و طلوع آسیا
در این نظم جدیدی که من میگویم آمریکا دیگر جایگاه مهمّی ندارد و منزوی است. آمریکا مجبور میشود دست و پایش را از جهان جمع کند.
خلاصه خبر
فارس - «خط رهبری» به مناسبت اشاره رهبر معظم انقلاب به روند تغییر نظم جهانی در پیامشان به اتحادیه انجمنهای اسلامی دانشجویان در اروپا، در این یادداشت به بررسی تحولات مرتبط با دگرگونی نظم جهانی و نقشآفرینی و ظهور قدرتهای نوظهور میپردازد.
جنگ اوکراین، چالش نظم کنونی
یکی از تعیینکنندهترین بحرانهای ژئوپلیتیکی قرن بیست و یکم، جنگ اوکراین است که از آغاز سال ۲۰۲۲ میلادی تاکنون ادامه دارد. جنگی که توسط رژیم بحرانساز و بحرانخیز آمریکا و با هدف گسترش ناتو در منطقه غرب آسیا شروع شده و در ظاهر موجبات تقویت اتحادهای نظامی مانند ناتو و افزایش همکاریهای دفاعی میان کشورهای غربی را فراهم ساخت: «جنگ اوکراین را در واقع آمریکا راه انداخت؛ برای گسترش ناتو به سمت شرق» ۱۴۰۲/۰۱/۰۱ اما در عمل بازتابی از یک شکاف بنیادین در نظم بینالمللی کنونی بود که نظم تک قطبی جهان را که پس از جنگ سرد و با هژمونی لیبرال دموکراسی غربی شکل گرفته بود، به چالش کشیده و منزوی ساخت: «خطّ اساسی نظم جدید جهانی عبارت است از انزوای آمریکا.» ۱۴۰۱/۰۸/۱۱چالشی که نشانههایی از گذار از نظم تک قطبی آمریکا به نظم چند قطبی با محوریت قدرتهای منطقهای و جهانی مختلف و ظهور یک نظم جدید را در پی دارد: «امروز دنیا در آستانهی یک نظم جدید است. این جنگ اوکراین را به نظر من باید یک مقداری با یک دید عمیقتری نگاه کرد؛ این جنگ صرفاً یک حملهی نظامی به یک کشور نیست. ریشههای این حرکتی که امروز انسان دارد در اروپا مشاهده میکند، ریشههای عمیقی است و آیندههای پیچیده و دشواری را انسان حدس میزند که وجود داشته باشد.» ۱۴۰۱/۰۲/۰۶
نظم جهانی در مسیر تحول: از افول هژمونی آمریکا تا شکلگیری قدرتهای نوین
افول هژمونی آمریکا «امروز جهان در آستانهی یک نظم جدید است. یک نظم بینالمللی جدید در پیش است برای دنیا. در مقابل نظم دوقطبیای که بیست و چند سال پیش بود... روز به روز آمریکا از همان بیست سال قبل، بیست و چند سال قبل روز به روز ضعیفتر شده. هم در درون خودش، در سیاستهای داخلیاش، هم در سیاستهای خارجیاش، هم در اقتصادش، هم در امنیتش در همهی چیزها آمریکا از بیست سال پیش تا امروز ضعیفتر شده است.» ۱۴۰۱/۰۲/۰۶ حدود دو دهه است که بحث افول آمریکا به صورت جدی در محافل علمی و دانشگاهی جهان دنبال میشود. در این راستا جوزف استیگلیتز، اقتصاددان سابق بانک جهانی، افول آمریکا را از منظر «فروپاشی اقتصادی» این نظام مورد توجه قرار داده است و هاوارد زین و نوآم چامسکی به «شکافهای اجتماعی» این نظام اشاره داشتهاند.
مطالعات نظرسنجی گالوپ نیز نشان میدهد اعتماد آمریکاییها به نهادهای اصلی ایالات متحده کاهش یافته و به پایینترین سطح تاریخی خود رسیده است. همچنین بر اساس افشای گزارش تازه دانشگاه براون و مؤسسه کوئینسی با عنوان "کمکها و انتقالات نظامی آمریکا به رژیم صهیونی از اکتبر ۲۰۲۳ تا سپتامبر ۲۰۲۵، دولت ایالات متحده طی دو سال گذشته حدود ۲۱میلیارد دلار، کمک نظامی مستقیم و غیرمستقیم به رژیم صهیونیستی ارائه کرده که این امر، علاوه بر ایجاد گسلهای سهمگین در اقتصاد آمریکا، باعث افزایش انزجار عمومی مردم کشور آمریکا از سیاستهای دولت این کشور در حمایت از جنایات رژیم صهیونیستی در غزه گردیده است.
براین اساس، به نظر میرسد یکی از مهمترین خطوط اصلی تحول در محیط امنیتی جهان کنونی، افول هژمونی آمریکاست: «ضعیف شدن قدرتهای استکباری دنیا یکی از خطوط اصلی تحوّلی است که دارد اتّفاق میافتد. قدرت استکباری آمریکا ضعیف شده است و دارد ضعیفتر میشود.» ۱۴۰۲/۰۶/۲۲ قدرتی که به استدلال تحلیلگران سیاسی دنیا، از چندین سال قبل ذرهذره در حال آبشدن است و رو به افول دارد: «امروز، آمریکا قدرت مسلّط جهان نیست؛ بسیاری از تحلیلگران سیاسی دنیا معتقدند که آمریکا دارد رو به افول میرود، ذرّهذرّه دارد آب میشود. » ۱۴۰۱/۰۸/۱۱ افولی موریانهوار که از چند سال قبل شروع شده و به تدریج در حال پوک کردن قدرت سخت آمریکا از درون است: «[یک] نویسندهی آمریکایی در مورد افول اقتدار آمریکایی میگوید «افول موریانهوار»؛ یعنی مثل موریانه از درون دارد پوک میشود. هم در عرصهی اقتصادی، هم در عرصهی اجتماعی، هم در عرصهی سیاسی این جور است.» 14/03/1398
برآمدن قدرتهای جدید منطقهای و جهانی بررسی اسناد راهبردی ایالت متحده از جمله راهبرد امنیت ملی ۲۰۲۲ توسط پژوهشگران و کارشناسان بین الملل در ایران و حتی گزارش تحلیلگران اندیشکدههای غربی و حتی خود امریکا، نشان از آن دارد که با فروپاشی تدریجی نظام تک قطبی مبتنی بر برتری و هژمونی آمریکا در دنیا، اکنون جهان به سمت رقابت قدرتهای بزرگ همچون چین و هند، در حال حرکت است. ساختار قدرت جهانی همچون گذشته بر محور غرب نمیچرخد و کشورهایی همچون چین به عنوان بازیگر اصلی در نظم نوین، سهم فزایندهای در تعیین سیاست معادلات سیاسی، اقتصادی و امنیتی یافتهاند. همانگونه که روسیه پس از بحران اوکراین و اعمال تحریمهای اقتصادی و مالی غرب، در حال طراحی سازوکارهای جدیدی برای کاهش وابستگی به نظام مالی غرب و چرخش راهبردی به سوی شرق است.
بدین ترتیب در نظم جهانی پیش رو، با بازیگری قدرتمند کشورهای مختلف نه تنها شاهد افول سلطهی مطلق آمریکا هستیم بلکه شاهد اتکای کشورها به سمت همکاریهای دوجانبه و منطقهای نیز خواهیم بود. در این رابطه، رییس سابق اندیشکدهی کندی هاروارد، جوزف نای در کتاب «آیا قرن آمریکایی به پایان رسیده است؟» استدلال میکند که اگر داشتن بزرگترین اقتصاد جهان، کشوری را به قدرتمندترین ملت جهان تبدیل میکند؛ آنگاه قرن آمریکایی-که تقریبا قرن بیستم تعریف میشود- ممکن است به پایان رسیده باشد. زیرا برخی محاسبات نشان میدهد که تولید ناخالص داخلی(GDP) در چین در حال حاضر از ایالات متحده فراتر رفته است. بنابراین یکی دیگر از خطوط اصلی تحول در جهان، بروز قدرتهای جدید منطقهای و جهانی خواهد بود: «یکی دیگر از خطوط اصلی این تحوّل، برآمدن قدرتهای جدید منطقهای و جهانی است؛ قدرتهای جدیدی دارند به وجود میآیند که یا قدرتهای منطقهایاند یا قدرتهای جهانیاند.» 20/06/1402
جایگاه ایران در نظم نوین جهانی
بر اساس آنچه گفته شد، مفهوم «نظم نوین جهانی» یک مفهوم همهگیر و جهانی شده است؛ نظمی که بر ویرانههای جهان تکقطبی در حال شکلگیری است و نقشآفرینی جمهوری اسلامی در آن، دیگر قابل انکار نیست: «نظم بینالمللی چندقطبی جهان، متأثّر از انقلاب امام است؛ افول قدرتهای بزرگ، متأثّر از انقلاب او است؛ تنزّل شدید جایگاه و نفوذ آمریکا در دنیا متأثّر از انقلاب او است؛ نفرت عمومی از صهیونیسم ــ که امروز به طور واضح در دنیا دیده میشود ــ متأثّر از انقلاب او است؛ صراحت بسیاری از ملّتها، بخصوص جوانهایشان، در نفی ارزشهای غربی که امروز مشاهده میشود، متأثّر از انقلاب او است.» ۱۴۰۴/۰۳/۱۴
امروز جمهوری اسلامی ایران میاندار این حادثه عظیم و تغییر هندسه دنیاست و به طور قطع در نظم جدید جهان، جایی برای نظام تکقطبی مبتنی بر سلطه دولت آمریکا و وجود منحوس رژیم صهیونی وجود ندارد. در همین چارچوب، ضربه بنیادین ایران اسلامی به نظم استکباری در جهان، دلیل اصلی دشمنیهای آمریکا و رژیم صهیونیستی با ایران عزیز است: «سخن از بحث هستهئی و چیزهائی از قبیل آن نیست. سخن از مقابله با نظم ناعادلانه و تحکّم نظام سلطه در جهان کنونی، و روی آوردن به نظام عادلانهی ملّی و بینالمللی اسلامی است. این است دعویِ بزرگی که ایران اسلامی پرچم آن را برافراشته و زورگویان فاسد و مفسد را برآشفته است.» ۱۴۰۴/۱۰/۰۳ جنگ دوازده روزه مصداقی از ایستادگی ملت ایران در برابر زورگویان جهانی بود. شکست آمریکا و رژیم صهیونیستی در این جنگ، بار دیگر اثبات کرد که ملت ایران میتواند در مقابل نظام استکباری ایستادگی بکند و صدای مقاومت را جهانی بکند: «تهاجم سنگین ارتش آمریکا و زائدهی ننگین آن در این منطقه، مغلوب ابتکار و شجاعت و فداکاری جوانان ایران اسلامی شد. ثابت شد که ملّت ایران با بهرهگیری از توانائیهای خود، در سایهی ایمان و عمل صالح، و در رویاروئی با مستکبران فاسد و ظالم، میتواند بایستد و دعوت به ارزشهای اسلامی را با صدائی رساتر از همیشه به دنیا برساند.» ۱۴۰۴/۱۰/۰۳
نظم آیندهی جهان، نظمی است که تابعی از نظام جهانی استکباری- صهیونیستی نیست و بالعکس، خود مولد و موسس منظومهای محسوب میشود که بنابر وعده الهی و قرآنی، ستمگران عالم چارهای جز پذیرش و تسلیم در برابر آن نخواهند داشت.
براین مبنا و بعد از گذشت بیش از دو سال از شروع حمله تعیینکننده طوفان الاقصی و جنایات بیسابقه و وحشیانه رژیم صهیونیستی در غزه و ایجاد و افزایش موج چشمگیر انزجار جهانی از رژیم آپارتاید صهیونیستی، اینک نابودی رژیم صهیونی که نیروی نیابتی آمریکا در منطقه غرب آسیاست، پیششرط نظم جدید جهان خواهد بود و خود این نظم نیز بنابر فرموده رهبر انقلاب یک خط اساسی خواهد داشت: «در این نظم جدیدی که من میگویم آمریکا دیگر جایگاه مهمّی ندارد و منزوی است. آمریکا مجبور میشود دست و پایش را از جهان جمع کند. این، آن خطّ اصلی اوّل، از خطوط اساسی نظم جدید آیندهی جهان است.» ۱۴۰۱/۸/۱۱ و در آن با انتقال قدرت از غرب به شرق، قاره کهن مرکز دانش، اقتصاد و قدرت سیاسی و نظامی خواهد شد: «در این نظم جدید، قدرت از غرب به آسیا منتقل خواهد شد. آسیا خواهد شد مرکز دانش، مرکز اقتصاد، مرکز قدرت سیاسی، مرکز قدرت نظامی؛ ما در آسیاییم.» ۱۴۰۱/۰۸/۱۱
بدین ترتیب، امروز که روز بیداری و هوشیاری ملتهای منطقه است: «امروز روزی است که ملّتهای منطقه نباید دچار غفلتی بشوند که در دوران استعمار یا بعد از جنگ اوّل جهانی شدند؛ باید ملّتهای منطقه بیدار باشند.» ۱۴۰۲/۰۶/۲۰ ضروری است «در سیاست خارجی شرق را به غرب ترجیح دهیم؛ ترجیح همسایه بر دور، ترجیح کشورهایی که با ما وجه مشترک دارند بر دیگران.» ۱۳۹۶/۱۱/۲۹ پس ضمن آمادگی همهجانبه، باید بدانیم که ما میتوانیم جایگاه برجستهای در این نظم جدید داشته باشیم و امروز که نشانههای تغییر نظم جهان آشکار شده است، باید به نقشآفرینی در این عرصه جدید و خطیر بپردازیم. این مهم نیز تنها با ساخت ایران متحد و قوی ممکن خواهدشد. تقویت کشور نیز متوقف است بر استفادهى از همهى ظرفیتها و توانایىهایى که ما در داخل کشور و در بیرون کشور از آنها برخورداریم.
در این چارچوب، قطعا تقویت رویکرد نگاه به شرق و افزایش روابط با همسایگان، برنامه ریزی برای رشد همکاری های اقتصادی با روسیه و چین و تقویت مناسبات با اتحادیه اوراسیا، سازمان شانگهای و بریکس و دیگر ائتلاف های منطقهای میتواند جایگاه ایران را به عنوان نقطهکانونی، بیش از پیش در نظم آینده مشخص سازد. #خط_رهبری #نظم_جدید #آمریکا #ایران
19:12 - 7 دی 1404
نظرات کاربران






