همشهری آنلاین - یکتا فراهانی: در روزگاری که فشارخون بالا یکی از شایع‌ترین مشکلات سلامت ایرانی‌هاست، دانش تغذیه به سراغ یک تغییر کوچک اما اثرگذار رفته؛ جایگزینی سدیم با پتاسیم. اما این تغییر، برای همه یک نسخه بی‌خطر نیست.
سلامتی با تغییر یک چاشنی ساده
سال‌هاست متخصصان هشدار می‌دهند که مصرف زیاد نمک معمولی – کلرید سدیم – یکی از مهم‌ترین عوامل افزایش فشارخون در جامعه ایرانی است. اکنون محصولی جدید به‌عنوان «نجات‌بخش» معرفی شده؛ نمک پتاسیمی. در این محصول بخشی از سدیم کم شده و به‌جای آن پتاسیم افزوده شده است؛ تغییری کوچک، اما با پیامدهای بزرگ. تحقیقات بین‌المللی نیز نشان می‌دهد که افزایش دریافت پتاسیم، به‌ویژه در کنار کاهش سدیم می‌تواند فشارخون را به شکل محسوسی پایین بیاورد. اما این روند روی دیگری هم دارد: پتاسیم زیاد در گروهی از افراد می‌تواند به‌شدت خطرناک باشد.
نمک پتاسیمی؛ چاشنی جدیدی که زندگی را تغییر می‌دهد؟
البته به گفته نسیم بهشتی، کارشناس تغذیه استفاده از نمک پتاسیمی برای همه مناسب نیست.
او تاکید می‌کند: سال‌هاست که نمک معمولی یکی از عوامل پنهانِ افزایش فشارخون در جامعه ایرانی شناخته می‌شود. فشارخونی که به طور مستقیم با سکته‌ها، حملات قلبی و بیماری‌های مزمن مرتبط است. اما در سال‌های اخیر ایده‌ای نوین موردتوجه قرار گرفته: جایگزینی بخشی از سدیم با پتاسیم.
خطر جذب پتاسیم اضافی
به گفته این کارشناس تغذیه وقتی مردم به‌جای نمک صددرصد سدیمی، از نمک پتاسیمی استفاده می‌کنند، فشارخون معمولاً بهتر کنترل می‌شود. کاهش سدیم و افزایش پتاسیم در کنار هم اثر هم‌افزا دارند. این محصول، به دلیل کاهش سدیم می‌تواند بار بیماری‌های قلبی عروقی جامعه را نیز پایین بیاورد؛ آن هم بدون تغییر بزرگ در سبک تغذیه. اما نکته مهم این است که هر کسی نباید سراغ نمک پتاسیمی برود اگرچه این چاشنی جدید مزایای قابل‌توجهی دارد، اما مصرف آن برای همه بی‌خطر نیست. پتاسیم اضافی می‌تواند برای قلب خطرناک باشد، به‌خصوص زمانی که بدن نتواند مقدار اضافی آن را دفع کند
بیشتر بخوانید:
چطور فشار خون خود را در خانه اندازه بگیریم؟
چطور متوجه شویم کمبود پتاسیم داریم؟ | علائم کمبود پتاسیم و راه تشخیص آن
توجه به ریتم قلب
بهشتی هشدار می‌دهد افرادی که بیماری کلیوی دارند یا برخی داروهای قلبی و فشارخون مصرف می‌کنند، ممکن است با مصرف نمک پتاسیمی دچار افزایش پتاسیم خون شوند. این وضعیت در موارد شدید می‌تواند حتی ریتم قلب را مختل کند. بنابراین، اگر فرد مشکلات کلیوی دارد، یا داروهایی از جمله داروهای مهارکننده ACE، داروهای مدر نگهدارنده پتاسیم و برخی داروهای قلبی مصرف می‌کند، باید از مصرف نمک پتاسیمی پرهیز کند یا تنها با نظر پزشک آن را جایگزین کند.
نمکدان تنها منبع سدیم نیست
بسیاری تصور می‌کنند اگر مصرف نمک را کمتر کنند، مصرف سدیم هم پایین می‌آید؛ درحالی‌که بخش زیادی از سدیم مصرفی ایرانی‌ها از غذاهای آماده و فراوری‌شده وارد بدن می‌شود. بهشتی در این باره می‌گوید: حتی اگر نمک پتاسیمی مصرف کنید، اما همچنان سراغ سوسیس و کالباس، تنقلات شور، بیسکویت‌های نمکی و غذاهای بسته‌بندی بروید، بدن شما سدیم بالایی دریافت می‌کند؛ بنابراین جایگزینی نمک باید همراه با کاهش خوراکی‌های پرنمک باشد.
استفاده ایمن و اصولی از نمک پتاسیم
برای مردم سالم، بدون بیماری کلیوی و بدون داروهای خاص، این نمک می‌تواند گزینه‌ای مناسب برای کاهش خطر فشارخون باشد. اما به گفته بهشتی چند نکته ضروری باید رعایت شود:
همیشه از نوع یددار استفاده کنید یا مطمئن شوید ید کافی دریافت می‌کنید.
در کنار نمک پتاسیمی، مصرف غذاهای پرنمک را کاهش دهید.
اگر سابقه مشکلات کلیوی دارید، حتماً قبل از مصرف با متخصص مشورت کنید.
او ادامه می‌دهد: نمک پتاسیمی یک تغییر هوشمندانه است، اما به شرطی که فرد وضعیت سلامت خودش را بداند و بی‌گدار به آب نزند.
راهکاری که می‌تواند میلیون‌ها نفر را نجات دهد
اگر صنایع غذایی به‌تدریج بخشی از سدیم محصولات خود را با پتاسیم جایگزین کنند، اثر آن در سطح کشور چشمگیر خواهد بود. کشورهایی مانند چین و برخی کشورهای اروپایی نیز چنین طرح‌هایی را اجرا کرده‌اند و کاهش معنی‌دار سکته‌های قلبی را تجربه کرده‌اند.
اما اجرای چنین طرحی نیازمند یک سه‌گانه ضروری است: آموزش عمومی، مشاوره برای گروه‌های پرخطر و اصلاح تدریجی ترکیب مواد اولیه در کارخانه‌ها.
توجه به سلامت عمومی
نمک پتاسیمی شاید تنها یک تغییر کوچک در آشپزی روزمره به نظر برسد، اما می‌تواند تأثیری بزرگ بر سلامت عمومی بگذارد. با کاهش سدیم و افزایش پتاسیم، کنترل فشارخون در بسیاری از افراد بهتر انجام می‌شود و احتمال سکته و بیماری‌های قلبی کاهش می‌یابد. اما این تغییر برای همه مناسب نیست و ممکن است برای بعضی افراد خطرناک‌تر از نمک معمولی باشد.
