این فشار فروش نخست از گروه خودروسازی آغاز شد و سپس به سرعت به سایر صنایع، از جمله نمادهای اهرمی که در صف خرید قرار داشتند، سرایت کرد و آنها را نیز به محدوده منفی کشاند. همین چرخش زودهنگام مسیر صعود، شاخص کل را از اوج روزانه خود پایین آورد. با این حال بازار توانست بخش مهمی از رشد اولیه را حفظ کند و در پایان با افزایش ارتفاع ۱.۱ درصدی به کار خود پایان دهد.
در سوی دیگر، شاخص هموزن تصویری متفاوت و آرام‌تر از رفتار بازار ارائه کرد. این شاخص در طول معاملات، برخلاف شاخص کل، نوسان شدید نداشت و با حرکتی باثبات‌تر ادامه مسیر داد؛ موضوعی که بار دیگر فرضیه جریان‌یافتن نقدینگی به سمت نمادهای کوچک و متوسط را تقویت کرد. در نهایت شاخص هموزن نیز با رشد ۰.۸۳ درصدی روز خود را به پایان رساند؛ رشدی که نشان می‌دهد بخشی از فعالان بازار همچنان ترجیح می‌دهند در میانه فشارهای مقطعی عرضه، روی سهام خرد و میان‌رده متمرکز بمانند.
آنچه در معاملات روز دوشنبه گذشت
شاخص کل بورس که در میانه معاملات روز گذشته تا آستانه محدوده مهم ۳.۲میلیون واحد پیشروی کرده بود، در ادامه با تغییر رفتار معامله‌گران و افزایش عرضه در نمادهای شاخص‌ساز مواجه شد. این احتیاط که بیشتر از سوی سهامداران بزرگ بروز پیدا کرد، سرعت صعود شاخص را کاهش داد و در نهایت نماگر اصلی با رشد ۱.۱ درصدی در سطح سه‌میلیون و ۱۷۴ هزار واحد به کار خود پایان داد.
در سوی دیگر، شاخص هموزن با روندی آرام‌تر و باثبات‌تر حرکت کرد و توانست روز را با رشد ۰.۸۳درصدی در محدوده ۹۲۲ هزار واحد پشت سر بگذارد؛ رفتاری که بار دیگر فرضیه حرکت نقدینگی به سمت نمادهای کوچک و متوسط را تقویت کرد.
از میان نمادهای اثرگذار، فملی، فارس و پارسان بیشترین نقش مثبت را در رشد شاخص کل ایفا کردند، مهرگان، وبملت و خودرو پرتراکنش‌ترین نمادهای بازار بودند.
در فرابورس نیز نماگرها همسو با بورس تهران در مسیر صعودی حرکت کردند. شاخص کل فرابورس با رشد ۰.۶۵ درصدی در کانال ۲۸ هزار واحد آرام گرفت و شاخص هموزن فرابورس نیز با افزایش ۰.۹۱ درصدی در سطح ۱۵۸ هزار و ۷۲۰ واحد بسته شد.
با وجود اینکه در میانه معاملات حدود ۸۰ درصد نمادها در محدوده مثبت قرار داشتند، اما پایان بازار تصویر متفاوتی ارائه کرد و تنها ۵۷ درصد نمادها سبزپوش ماندند؛ نشانه‌ای از افزایش عرضه در نیمه دوم دادوستدها.
از منظر جریان نقدینگی، روز گذشته شاهد ورود ۶۱میلیارد تومان پول حقیقی به بازار بودیم. ارزش معاملات نیز با رشدی ۹ درصدی نسبت به روز قبل به ۹هزار و ۲۰۳میلیارد تومان رسید. در بخش سفارش‌ها، ارزش سفارش‌های خرید که در اوج معاملات به ۲.۵همت رسیده بود، در پایان به ۱.۵همت کاهش یافت، اما همچنان یک همت بیش از سفارش‌های فروش باقی ماند. ارزش صف‌های خرید با رقم قابل‌توجه ۹۵۱میلیارد تومان در برابر ۱۶۵میلیارد تومان صف فروش ایستاد. در مجموع ۱۳۵ نماد با صف خرید و ۲۶ نماد با صف فروش بسته شدند و در همین میان ۱۰۰ نماد از محدوده مثبت به منفی عقب‌نشینی کردند.
در بخش صنایع، ورود و خروج پول همچنان الگوی روزهای اخیر را دنبال کرد. گروه استخراج کانه‌های فلزی با ۱۸۶میلیارد تومان، گروه سیمان با ۱۰۹میلیارد تومان و محصولات شیمیایی با ۳۵میلیارد تومان به ترتیب بیشترین ورود پول را تجربه کردند.
در مقابل، فلزات اساسی با ۶۸میلیارد تومان خروج پول، سرمایه‌گذاری‌ها با ۴۳میلیارد تومان و بانکی‌ها با ۴۲میلیارد تومان در صدر گروه‌های منفی قرار گرفتند.
در بازار صندوق‌ها نیز صندوق‌های طلا و سکه عملکرد بهتری داشتند و بیشترین ورود پول را ثبت کردند. صندوق‌های اهرمی با وجود افزایش فشار عرضه در نیمه دوم بازار به همراه مختلط‌ها با ۱۳میلیارد تومان در جایگاه دوم ورود پول قرار گرفتند.
در سمت خروج، درآمد ثابت‌ها همچنان صدرنشین بودند و پس از آنها صندوق‌های سهامی با ۹۶میلیارد تومان و بخشی با ۷۲میلیارد تومان بیشترین خروجی را داشتند. یکی از نکات قابل‌توجه معاملات این بود که در نیمه نخست بازار و زمانی که شاخص کل در محدوده‌های مثبت قرار داشت، تراز پول حقیقی منفی بود؛ اما در نیمه دوم که از شدت رشد شاخص کاسته شد، تراز به مثبت تغییر کرد. برخی تحلیلگران این الگو را نشانه‌ای از حرکت نقدینگی به سمت نمادهای کوچک‌تر می‌دانند؛ به‌طوری‌که هم‌زمان با افت نسبی نمادهای بزرگ، بخش دیگری از سرمایه‌گذاران به سمت سهم‌های خردتر متمایل شدند و باعث بهبود تراز ورود پول حقیقی در ساعات پایانی شدند.
خبر مهم برای لبنی‌ها و زراعی‌ها
مدیرعامل اتحادیه تعاونی‌های لبنی روز گذشته اعلام کرد که قیمت هر کیلو شیرخام طی پنج ماه اخیر با رشد ۵۰ تا ۶۰ درصدی به حدود ۳۹ هزار تومان رسیده است. در صورت رسمی شدن این افزایش نرخ، گروه زراعت که دیروز نیز ورود پول قابل‌توجهی را تجربه کرد، با احتمال رشد نرخ محصولات خود مواجه خواهد شد. از سوی دیگر، افزایش قیمت مواد اولیه برای شرکت‌های لبنی به معنای رشد هزینه تولید است؛ موضوعی که می‌تواند با کمی تاخیر به مجوزهای افزایش نرخ در این صنعت منجر شود و بر عملکرد مالی شرکت‌های لبنی اثر بگذارد.
صعود بورس بدون خبر قوی ممکن نیست
محمد خبری‌زاد، تحلیلگر ارشد بازار سرمایه، درباره وضعیت اخیر بورس اظهار کرد: «در یکی، دو روز گذشته، به‌ویژه از روز شنبه، بازار پس از اصلاحی که از دو هفته قبل و هم‌زمان با رسیدن شاخص کل به سقف تاریخی حوالی سه‌میلیون و ۲۰۰ هزار واحد آغاز شده بود، بار دیگر وارد فاز مثبت شد. طی این دو هفته اصلاح، بازار به‌تدریج به تعادل رسید و از چهارشنبه گذشته به‌ویژه از ابتدای هفته جاری روند صعودی خود را از سر گرفت.»
او ادامه داد: «دیروز در ابتدای معاملات، تقاضا قوی بود؛ در حالی که یکشنبه نیمه اول بازار متعادل و نیمه دوم کاملا مثبت بود، دوشنبه برعکس عمل کرد و هرچه به نیمه دوم نزدیک شدیم، عرضه‌ها شدت گرفت و بازار به سمت تعادل پیش رفت. با این حال، شاخص کل حدود ۱.۱درصد و شاخص هموزن حدود ۰.۱درصد رشد داشت.»
خبری‌زاد با اشاره به پشتوانه بنیادی بازار گفت: «بازار در اصلاح اخیر نشان داد که با اتکا به گزارش‌های ماهانه و میان‌دوره‌ای شش‌ماهه شرکت‌ها، کف محکمی ساخته است. چه از منظر نسبت‌های بنیادی و چه از منظر تکنیکال، این کف قابل تشخیص است و در این نواحی فروشنده چندانی مشاهده نمی‌شود. بازگشت بازار از این روند اصلاحی نیز این موضوع را تایید می‌کند.»
او در ادامه افزود: «برای عبور از سقف فعلی، بازار نیازمند یک محرک قوی است. تا زمانی که چنین محرکی ظاهر نشود، عبور پایدار از این سطوح دشوار خواهد بود. اخباری مانند افزایش نرخ دلار توافقی در بودجه، تخفیف خوراک پالایشگاه‌ها یا حذف دو هاب اروپایی از فرمول نرخ خوراک پتروشیمی‌ها در لایحه بودجه ۱۴۰۵ می‌تواند از جمله همان محرک‌هایی باشد که بازار برای جهش نیاز دارد. بدون این‌گونه اخبار، صعود پرشتاب شاخص دور از انتظار است.»
وی با بیان اینکه «بازار به نقطه‌ای رسیده که کف دارد، اما رشد آن آسان نیست» توضیح داد: «در شرایطی که نرخ بهره حوالی ۴۰ درصد است و هزینه فرصت به‌طور طبیعی به سطح ۴۰ تا ۵۰ درصد می‌رسد، ورود پول به بازار سرمایه ساده نیست. سرمایه‌گذاران برای حرکت دوباره نیازمند یک علامت قوی و یک سوخت تازه هستند. تاکید می‌کنم که بازار لزوما ریزش نمی‌کند؛ از نظر من کف آن با گزارش‌های ماهانه و شش‌ماهه بسته شده است و در نواحی منفی فروشنده چندانی وجود ندارد. اما صعود نیازمند همان عامل محرک است.»
خبری‌زاد در پایان نقش بودجه را تعیین‌کننده توصیف کرد و گفت: «به‌نظر می‌رسد گزارش بودجه که احتمالا طی دو تا سه هفته آینده از سوی دولت به مجلس ارائه خواهد شد می‌تواند تصویر روشنی از مسیر ماه‌های آینده بازار ارائه دهد. این لایحه محک جدی دولت در قبال رفتار و سیاست‌هایش در مواجهه با بازار سرمایه خواهد بود. باید دید وعده‌های حمایتی در عمل نیز محقق می‌شود یا خیر و اینکه آیا بودجه ۱۴۰۵ راه را برای سرمایه‌گذاری در بورس هموار خواهد کرد یا نه.»
بورس محرک بنیادی می‌خواهد
برزو حق‌شناس، تحلیلگر ارشد بازار سرمایه، در ارزیابی وضعیت اخیر معاملات بورس اظهار کرد: «بازار در حال حاضر توان لازم برای عبور از سقف تاریخی را نشان نمی‌دهد. به محض آنکه شاخص‌ها چند روزی در مسیر مثبت قرار می‌گیرند، فشار عرضه‌ها به سرعت افزایش می‌یابد و مانع از تداوم روند صعودی می‌شود. در دوره اخیر نیز مشاهده کردیم که بازار با وجود ۱۳ تا ۱۴ هزار میلیارد تومان ارزش معاملات، نتوانست سقف قبلی را بشکند.»
او توضیح داد: «برای عبور از سقف‌های پیشین، حداقل به حدود ۱۸ هزار میلیارد تومان ارزش معاملات و تثبیت حجم در محدوده ۱۷ تا ۱۸ همت نیاز داریم؛ اما در شرایط فعلی حتی رسیدن به ۱۰ همت نیز با دشواری همراه است. همین موضوع نشان می‌دهد تقاضای کافی برای پایان اصلاح وجود ندارد.»
حق‌شناس با اشاره به نبود محرک‌های بنیادی قدرتمند افزود: «بازار برای رشد نیازمند سیگنال‌های مثبت بنیادی است؛ اما فعلا چنین محرک‌هایی مشاهده نمی‌شود. حضور یا عدم حضور مقامات دولتی از جمله بازدید رئیس‌جمهور از تالار بورس خوب است، اما اثر بنیادی ندارد. آنچه اهمیت دارد افزایش نرخ ارز توافقی است؛ محرکی که هنوز نشانه‌ای جدی از تحقق آن دیده نمی‌شود. مقاومت بانک مرکزی در برابر رشد نرخ توافقی و تصمیمات مقطعی مانند محدودیت در زنجیره فولاد نیز اجازه نمی‌دهد اثر مثبتی در بازار شکل بگیرد.»
به گفته او، «اگرچه تشکیل تالار دوم اقدامی مثبت است، اما همچنان فاصله قیمتی و برخی حاشیه‌ها باقی مانده و برای گروهی از شرکت‌ها اثرگذاری کامل ندارد. علاوه بر این، افزایش نرخ بهره و روند صعودی آن فشار مضاعفی بر بازار وارد می‌کند. من در مورد سیاست‌های بانک مرکزی قضاوت نمی‌کنم، اما از منظر بازار سرمایه، نرخ بهره بالا و رشد روزانه آن فضایی ایجاد می‌کند که مانع شکل‌گیری یک روند صعودی قوی می‌شود.»
وی در پایان تاکید کرد: «در مجموع، بازار در وضعیت کنونی توان یک روند پرقدرت صعودی را ندارد. محرک بنیادی مشخص و قوی دیده نمی‌شود و تا زمانی که این مولفه‌ها فراهم نشوند، نمی‌توان انتظار جهش قابل‌توجهی داشت.»
