اطلاعات نوشت: در حالی‌که جهان بیش از هر زمان دیگری ایران را از میان روایت‌های واسطه‌ای می‌بیند، دانشگاه شیراز دیروز میزبان بیش‌از ۵۰ ایران‌شناس برجسته از ۲۱ کشور بود؛ رویدادی که نقش حافظ را در عرصه جهانی برجسته می‌کند و تلاش دارد تصویری مستقیم‌تر، علمی‌تر و عمیق‌تر از فرهنگ و تمدن ایران ارائه دهد. محوریت «حافظ و ایران‌شناسی» در این اجلاس، بار دیگر جایگاه شیراز را به‌عنوان قلب تپنده ادبیات و تمدن ایرانی در سطح بین‌المللی نمایان کرده است.
آیین گشایش اجلاس بین‌المللی ایران‌شناسی صبح دیروز ۲۶ آبان‌ماه در تالار فجر دانشگاه شیراز برگزار شد. این رویداد که از ۲۴ آبان‌ماه در تهران آغاز شده بود، با انتقال بخش علمی و محوری خود به شیراز، وارد مرحله اصلی شد؛ مرحله‌ای که در آن ایران‌شناسان برجسته از ایتالیا، یونان، عراق، تونس، لبنان، عمان، قطر، هند، پاکستان، چین، اندونزی، مالزی، روسیه، صربستان، ازبکستان، قرقیزستان، تاجیکستان، سریلانکا، بلغارستان، ارمنستان و بنگلادش حضور دارند.
در آغاز بخش نخست این نشست، دبیر علمی اجلاس ایران‌شناسی گفت: همه ما فرهنگ دوستان و ایران‌شناسان می‌دانیم که «حافظ» بزرگ را می‌توان آیینه تمام نمای فرهنگ و تمدن ایران دانست.
سعید حسام‌پور اظهار داشت: از پرسش‌های درنگ برانگیز خیام گرفته تا شور حماسی فردوسی شیرین سخن و شیدایی ویژه مولوی و عشق زلال سعدی را می‌توان به شیوه‌های گوناگون در لایه‌لایه‌های آشکار و پنهان شعر حافظ پیدا کرد.
وی ادامه داد: این رویداد بین‌المللی موجب ارتقای جایگاه علمی دانشگاه شیراز، توسعه گردشگری علمی و فرهنگی و ایجاد فرصت‌های نوین برای همکاری‌های علمی بین‌المللی خواهد شد، این گردهمایی همچنین فرصتی استثنایی برای معرفی ظرفیت‌های بی‌نظیر تاریخی، گردشگری، فرهنگی و طبیعی استان فارس به عنوان مهد تمدن ایران‌زمین به جهانیان است.
دبیر علمی اجلاس ایران‌شناسی افزود: حافظ بی‌تردید شاعری است که به زیبایی هر چه تمامتر توانسته است بر شعر و اندیشه در هند و اقبال لاهوری در پاکستان تا شاعران و اندیشمندان غربی مانند گوته، امرسون و نیچه اثر بگذارد و هر یک را به شکلی وامدار شعر و اندیشه خود کند.
او ادامه داد: با توجه به اهمیتی که حافظ در پهنه ایران‌شناسی و تأثیری که در میان جهانیان دارد، جا داشت که حافظ و ایران‌شناسی به عنوان بخش مهمی از اجلاس بین‌المللی ایران‌شناسی انتخاب شود.
عمرا خلیلویچ، ایران‌شناس، شرق‌شناس و اسلام‌شناس اهل صربستان در این نشست گفت: شعر عرفانی بدون توجه به زمینه‌های فلسفی و فرهنگی آن قابل فهم نیست.
وی اظهار داشت: از دوران یونان باستان فیلسوفانی مثل پیندار، آریستوفان، افلاطون و ارسطو به بررسی ماهیت حقیقت در شعر پرداخته‌اند و افلاطون شعر را به عنوان نمایش واقعیت و نزدیک شدن به عالم ایده‌ها می‌دید و افلاطون هم به دنبال سرودن شعری بود که رابطه خود را با فلسفه و حقیقت حفظ کند؛ شعری که بعدها در ادبیات فارسی و در آثار بزرگانی مثل حافظ و مولوی نشان داده شد.
خلیلویچ به بیان مثال‌هایی از تقلید برخی شاعران از آثار حافظ پرداخت و گفت: نخستین غزل حافظ که گفته «الا یا ایهاالساقی...»، بسیار مورد توجه شعرای سندی زبان شده است و شاعران گوناگون سندی اشعار حافظ را ترجمه کرده‌اند و در اشعار خود از آنان بهره جسته‌اند.
حافظ؛ پیونددهنده فرهنگ‌های ایرانی و سند
استاد دانشگاه کراچی پاکستان دیگر سخنران این نشست، در سخنان خود با عنوان «تأثیر اشعار حافظ شیرازی بر شاعران و نویسندگان سند»، با تشریح پیوندهای عمیق فرهنگی ایران و سرزمین سند گفت: شعر حافظ برای شاعران و نویسندگان این خطه الهام‌بخش بوده و بخش مهمی از هویت ادبی را شکل داده است. فایزه زهرا تأکید کرد: دیوان حافظ مانند تاریخ مجمل و پرفراز و نشیب فرهنگ ایرانی است و ماندگاری عشق در آثار او، روح ادبیات بسیاری از سرزمین‌ها را زنده نگه داشته است.
استاد دانشگاه کراچی با اشاره به جایگاه زبان فارسی در شبه قاره هند گفت: پس از فتوحات سلطان محمود غزنوی، زبان فارسی جایگزین زبان عربی شد و برای قرن‌ها زبان مکاتبات، محاورات و تألیفات علمی و ادبی مردم سند بود. شاعران سندی نه فقط از مضامین و زبان حافظ تأثیر پذیرفتند، بلکه بسیاری از آنان اشعار او را تضمین کردند و یا بر پایه وزن و قافیه او شعر سروده‌اند. این رویداد علمی و فرهنگی امروز هم در شیراز ادامه دارد.
