همشهری آنلاین -یکتافراهانی: در ظاهر، ما فکر می‌کنیم «خودمان» تصمیم می‌گیریم؛ از انتخاب مسیر رفت‌وآمد گرفته تا خرید، روابط و حتی نحوه برخورد با یک حرف ساده. اما علوم اعصاب می‌گوید داستان پیچیده‌تر است. مغز ما شبکه‌ای از میلیاردها نورون دارد که در کسری از ثانیه داده‌ها را جمع‌آوری می‌کنند، گذشته را مرور می‌کنند، آینده را حدس می‌زنند و آن‌وقت انتخابی را جلوی ما می‌گذارند که حس می‌کنیم «انتخاب شخصی» است.
شناخت همین فرایندهای پنهان، به ما کمک می‌کند استرس را کنترل کنیم، عملکردمان را بهتر کنیم و حتی روابط‌مان را مدیریت کنیم؛ چون فراگرفتن کارکردهای مغز یعنی فراگرفتن کارکردهای زندگی.
کارخانه تصمیم‌سازی پنهان
مغز انسان تنها عضوی است که همیشه در حال کار است؛ حتی زمانی که خوابیم، راه می‌رویم یا تنها به نقطه‌ای خیره شده‌ایم. تصمیم‌گیری‌ها در بخشی از مغز به نام «قشر پیش‌پیشانی» شکل می‌گیرند؛ جایی که داده‌ها ترکیب می‌شوند و نتیجه‌ای آگاهانه یا ناخودآگاه به ما داده می‌شود.
علوم اعصاب نشان داده تصمیم‌گیری، بیش از آنکه یک فرآیند منطقی باشد، یک فرآیند «پیش‌بینی» است.
بیشتر بخوانید :
همه چیز درباره نقشه‌برداری از مغز
"زندگی در لحظه" امکان‌پذیر نیست
پیش‌بینی؛ مهم‌ترین کار مغز
مغز مدام در حال پیش‌بینی آینده است: اینکه فرد مقابل‌مان چه می‌گوید، مسیر بعدی رانندگی چیست یا آیا باید حرفی بزنیم یا سکوت کنیم. این پیش‌بینی‌ها براساس تجربه‌ها و عادت‌های قبلی ساخته می‌شوند. به همین دلیل است که تغییر عادت‌ها، معادل تغییر سیم‌کشی مغز است.
نوراپلاستیسیته؛ چرا مغز قابل بازنویسی است؟
یکی از جذاب‌ترین مفاهیم علوم اعصاب «نوروپلاستیسیته» است؛ یعنی مغز می‌تواند خود را تغییر دهد. با تمرین‌های کوچک، تکرار رفتارهای مثبت، خواب کافی و مدیریت استرس، مغز مسیرهای عصبی تازه می‌سازد. اینجاست که می‌فهمیم چرا حتی تغییرات کوچک، اثرات بزرگی روی رفتار و احساسات ما دارند
زنگ هشدار!
استرس همیشه بد نیست. در حقیقت، مغز ما را برای بقا طراحی کرده و استرس نوعی «زنگ هشدار» است. اما استرس طولانی‌مدت مسیرهای عصبی را تغییر می‌دهد و تصمیم‌های منطقی را ضعیف می‌کند. یک مکث ۳۰ ثانیه‌ای، چند نفس عمیق یا پیاده‌روی کوتاه، مسیرهای عصبی را دوباره به حالت تعادل برمی‌گرداند.
قدرت انتخاب‌های کوچک
دانشمندان علوم اعصاب می‌گویند: هیچ تغییری بزرگ نیست؛ فقط کوچک‌هایی هستند که تکرار شده‌اند. از نوشیدن آب کافی تا نوشتن روزانه سه جمله مثبت، همه این عادت‌ها باعث تقویت قشر پیش پیشانی می‌شود و کیفیت تصمیم‌ها را بالا می‌برد.تقویت قشر پیش پیشانی
تغییر مسیرهای عصبی
شناخت کارکردهای مغز یعنی شناخت نسخه پنهانی زندگی. وقتی بدانیم تصمیم‌ها چگونه ساخته می‌شوند، چرا استرس ما را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد و چطور با عادت‌های کوچک می‌توانیم مسیرهای عصبی را تغییر دهیم، درواقع ابزار کنترل زندگی‌مان را در دست می‌گیریم. مغز قابل‌تغییر است، و این یعنی آینده قابل‌تغییر است.
