خاموشی نغمه‌هایی که هویت یک قوم را حمل می‌کنند
«چمر»، «سوارسوار» و «بازیار» تنها نغمه‌هایی برای لذت شنیداری نبودند؛ روایت زندگی، آیین و هویت مردم چهارمحال و بختیاری بودند. اما امروز این ملودی‌ها در میان نسل نوجوان به حاشیه رانده شده‌اند و کارشناسان هشدار می‌دهند: اگر اقدامی فوری انجام نشود، بخشی از حافظه فرهنگی زاگرس برای همیشه خاموش می‌شود.
خلاصه خبر
خاموشی نغمه‌هایی که هویت یک قوم را حمل می‌کنند
«چمر»، «سوارسوار» و «بازیار» تنها نغمه‌هایی برای لذت شنیداری نبودند؛ روایت زندگی، آیین و هویت مردم چهارمحال و بختیاری بودند. اما امروز این ملودی‌ها در میان نسل نوجوان به حاشیه رانده شده‌اند و کارشناسان هشدار می‌دهند: اگر اقدامی فوری انجام نشود، بخشی از حافظه فرهنگی زاگرس برای همیشه خاموش می‌شود.
خبرگزاری فارس، چهارمحال و بختیاری| موسیقی اصیل بختیاری بخشی جدا از فرهنگ نبود؛ خودِ فرهنگ بود. سازهایی مثل «نی»، «چمر» و «دورک» در عروسی‌ها، سوگواری‌ها، جشن‌های برداشت و حتی زندگی روزمره حضور ثابت داشتند و هر نغمه حامل یک پیام اجتماعی و احساسی بود. «سوارسوار» یادآور رشادت و شکوه جوانان ایل بود و «بازیار» با ریتم گرم و هماهنگش حس همبستگی و شور جمعی را تقویت می‌کرد. نغمه‌های کار نیز بازتاب تلاش، نظم و همکاری بودند و موسیقی بختیاری را به تپش زندگی عشایری گره می‌زدند. این موسیقی آن‌قدر با طبیعت و زیست‌جهان مردم آمیخته بود که می‌توان آن را «تاریخ غیرمکتوب» منطقه نامید.
نسل جدید و فاصله با هویت موسیقایی
با گسترش پاپ، رپ، هیپ‌هاپ و موج‌های جهانی موسیقی، نوجوانان بیش از گذشته در معرض سبک‌هایی قرار دارند که بر مصرف سریع و سرگرمی لحظه‌ای بنا شده‌اند. نتیجه آن، عقب‌نشینی موسیقی بومی و کم‌رنگ‌شدن شناخت نسل جدید از نغمه‌های اصیل است. این جابه‌جایی صرفاً تغییر سلیقه هنری نیست؛ نشانی از گسست فرهنگی است که می‌تواند به فراموشی تدریجی ارزش‌ها و روایت‌های مشترک منجر شود. بسیاری از نوجوانان امروز شاید نام «بازیار» را هم نشنیده باشند؛ فاصله‌ای که چند دهه پیش قابل‌تصور نبود.
فراموشی این موسیقی یعنی حذف تاریخ
کارشناسان موسیقی معتقدند آنچه در حال خاموش شدن است، یک هنر ساده نیست؛ سند هویتی یک منطقه است.عبدالله رحیمی، پژوهشگر موسیقی محلی در گفت‌و‌گو با فارس می‌گوید: نغمه‌های بختیاری بخشی از تاریخ زنده مردم زاگرس‌اند. اگر نسل امروز با آن‌ها ارتباط نگیرد، این بخش از تاریخ برای همیشه محو می‌شود.لیلا محسنی، استاد موسیقی تأکید می‌کند: موسیقی اصیل حامل پیام‌های اخلاقی و اجتماعی است. حذف آن شکاف میان نسل‌ها را عمیق‌تر می‌کند و ارزش‌های فرهنگی را تضعیف می‌کند.
نقش تربیتی موسیقی بومی؛ مدرسه‌ای بدون دیوار
برخلاف بسیاری از تولیدات امروزی که صرفاً بر جذابیت لحظه‌ای تکیه دارند، موسیقی بومی چهارمحال با اصول اخلاقی و مذهبی مردم منطقه همسویی کامل داشت. اخیراً برخی افراد به نام موسیقی بختیاری و با دریافتی‌های چند صد میلیونی، مانند «قاسم ف» و «محمد ز»، فرهنگ‌های نادرستی مانند تیراندازی در مجالس عروسی و عزا را وارد کرده‌اند و به ریشه میراث بختیاری‌ها تیشه زده‌اند.آیین‌ها و نغمه‌های محلی نقش یک مدرسه نانوشته را ایفا می‌کردند و مفاهیمی چون احترام به بزرگ‌تر، همکاری، پاک‌دامنی، شجاعت و مسوولیت‌پذیری را از کودکی در ذهن نسل‌ها حک می‌کردند. ازدست‌رفتن این موسیقی به معنای ازدست‌دادن یک مسیر تربیتی آرام، غیرمستقیم و عمیق است؛ مسیری که با هیچ دوره آموزشی رسمی قابل جایگزینی نیست.
میراثی که ممکن است تنها در آرشیو بماند
اگر روند بی‌توجهی به موسیقی بختیاری ادامه یابد، بسیاری از ملودی‌ها که امروز فقط در حافظه چند استاد سالخورده باقی‌مانده‌اند، تا چند سال دیگر به طور کامل از میان خواهند رفت. این اتفاق نه‌تنها خاموشی یک هنر، بلکه خاموشی بخشی از تاریخ و هویت مردم منطقه خواهد بود.
از آموزش تا تولید محتوای دیجیتال
کارشناسان بر لزوم اجرای برنامه‌های مشخص و دائمی تأکید دارند. واردکردن آموزش موسیقی محلی در مدارس و دانشگاه‌ها، برگزاری جشنواره‌های جذاب برای نوجوانان، حمایت از استادان پیش‌کسوت، و ثبت و مستندسازی سیستماتیک نغمه‌ها از نخستین گام‌هاست. همچنین بازآفرینی این موسیقی در قالب‌های مدرن، تولید پادکست، مستند و محتوای جذاب برای فضای مجازی می‌تواند پلی میان نسل امروز و گذشته فرهنگی منطقه ایجاد کند.موسیقی اصیل چهارمحال و بختیاری میراثی است که بدون حمایت و توجه، آرام‌آرام در سکوت فراموشی فرومی‌رود. اکنون زمان آن است که نهادهای فرهنگی، آموزشی و هنرمندان محلی دست‌به‌کار شوند تا نغمه‌هایی که قرن‌ها روح زاگرس را زنده نگه داشته‌اند، برای نسل‌های آینده همچنان طنین‌انداز باقی بمانند.
07:47 - 27 آبان 1404
نظرات کاربران
