موسسه امنیتی اسرائیل: ترکیه ایران نیست اما تهدیدی فزاینده است

موسسه مطالعات راهبردی امنیت ملی اسرائیل سه‌شنبه ۲۷ آبان نوشت ترکیه با وجود عضویت در ناتو و روابط مستمر با غرب، در حال تبدیل شدن به بازیگری است که می‌تواند در چند محور حساس بر امنیت و آزادی عمل اسرائیل تاثیر مستقیم بگذارد.

به گفته این موسسه، ترکیه ایران نیست و هم‌پیمانان، ساختارها و شبکه نیابتی مشابه تهران ندارد، اما روندهای اخیر نشان می‌دهد که آنکارا به بازیگری تبدیل می‌شود که می‌تواند به شکلی ساختاری بر امنیت اسرائیل تاثیر بگذارد.

این موسسه تاکید کرد که حضور گسترده نظامی ترکیه در سوریه پس از فروپاشی حکومت بشار اسد، یکی از مهم‌ترین عوامل نگرانی اسرائیل است؛ به‌ویژه اینکه استقرار نیروهای ترک در بخش‌های مرکزی و جنوبی سوریه می‌تواند آزادی عملیات هوایی اسرائیل در منطقه را محدود کند.

هم‌زمان، ترکیه به‌دنبال تثبیت نقشی تعیین‌کننده در ترتیبات پس از جنگ غزه است و این مسئله با موضع اسرائیل که آنکارا را یکی از حامیان اصلی حماس می‌داند، در تضاد مستقیم قرار دارد.

به گفته این موسسه، حمایت بی‌قید و شرط اردوغان از حماس و اظهارات شدید او علیه اسرائیل، از جمله دعای علنی برای «نابودی اسرائیل» در مراسم عید فطر ۲۰۲۵ نشان‌دهنده گذار گفتمانی ترکیه از انتقاد سیاسی به زبان صریحِ سلب مشروعیت است.

صدور حکم بازداشت برای ۳۷ مقام ارشد اسرائیلی از سوی دادستانی استانبول، از جمله نخست‌وزیر، وزیر دفاع و رییس ستاد ارتش، نیز در این تحلیل به‌عنوان نشانه‌ای از تشدید خصومت سیاسی آنکارا عنوان شده است.

موسسه مطالعات راهبردی امنیت ملی اسرائیل می‌گوید ترکیه در موضوع غزه تلاش کرده با اقداماتی همچون فشار به حماس برای پذیرش آتش‌بس و اعزام نمایندگان امدادی و طرح اعزام نیرو به غزه نقش میدانی و سیاسی خود را افزایش دهد.

این موسسه هشدار می‌دهد که اسرائیل قاطعانه با حضور نظامی ترکیه در نیروی بین‌المللی ثبات‌ساز در غزه مخالفت می‌کند و بی‌اعتمادی عمیق میان دو کشور مانع از هرگونه همکاری امنیتی مستقیم خواهد بود.

افزایش پرشتاب توان نظامی ترکیه

آنکارا طی دو سال گذشته ضعف‌های اصلی ارتش خود را شناسایی و با سرعت به رفع آنها اقدام کرده است؛ از خرید جنگنده‌های یوروفایتر تایفون و مذاکره برای دریافت تایفون‌های دست‌دوم از امارات و عمان گرفته تا توسعه سامانه دفاع موشکی موسوم به «گنبد فولادی» و ایجاد زیرساخت‌های گسترده پناهگاه‌های شهری.

به گزارش این موسسه، سخنان اردوغان پس از جنگ ۱۲ روزه حکومت ایران و اسرائیل درباره نیاز ترکیه به موشک‌های میان‌برد و دوربرد، و گزارش‌هایی که از ساخت تاسیسات آزمایش موشکی در سومالی حکایت دارد، نشان می‌دهد که آنکارا به‌طور جدی در حال ارتقای قدرت بازدارندگی خود است.

با وجود تنش‌ها، موسسه مطالعات راهبردی امنیت ملی اسرائیل تاکید می‌کند که هم اسرائیل و هم ترکیه از رویارویی مستقیم نظامی پرهیز می‌کنند.

ایجاد یک خط تماس فوری میان ارتش‌های دو کشور پس از رایزنی‌های امنیتی در باکو و با حمایت آمریکا، نمونه‌ای از این احتیاط مشترک است.

به باور این موسسه، تنها مداخله مستقیم و فعال واشینگتن می‌تواند از تشدید بیشتر تنش‌ها جلوگیری کند.

رابطه اقتصادی ترکیه و اسرائیل

تحریم تجاری گسترده‌ای که ترکیه از سال ۲۰۲۴ علیه اسرائیل اعمال کرده همچنان ادامه دارد و هرچند تجارت از طریق کشورهای ثالث کاملا قطع نشده، اما به‌شدت کاهش یافته است.

پروازهای مستقیم دو کشور نیز متوقف شده و هنوز ازسرگیری نشده است. به گفته این موسسه، فشارهای افکار عمومی در هر دو کشور مانع از کاهش تنش است؛ در ترکیه، شکست حزب اردوغان در انتخابات محلی ۲۰۲۴ فضای سیاسی را علیه اسرائیل تحریک کرده و در اسرائیل نیز پذیرش نقش پررنگ ترکیه در بازسازی غزه «هزینه سیاسی سنگین» برای دولت خواهد داشت.