وب‌سایت فایننشال تایمز با انتشار گزارشی، خبر داد که تعدادی از متخصصان جمهوری اسلامی ایران سال گذشته برای دومین بار مخفیانه به روسیه رفته بودند؛ سفری که به گفته ایالات متحده، در راستای تلاش‌های این کشور برای دستیابی به فناوری‌های دومنظوره با کاربرد بالقوه در ساخت تسلیحات هسته‌ای است.
این گزارش با استناد به برخی اسناد و داده‌های مسافرتی لورفته و سایر مکاتبات تاییدشده، خبر می‌دهد در این سفر که قبلا فاش نشده بود و بین ۷ تا ۱۱ نوامبر ۲۰۲۴ انجام شد، فیزیک‌دان‌ها و مهندسانی که گذرنامه دیپلماتیک داشتند، به روسیه رفتند و با مسئولان موسسات روسی مرتبط با تحقیقات نظامی ملاقات کردند.
بر اساس این گزارش، این تبادلات بخشی از یک الگوی ارتباطی گسترده‌تر بین مراکز تحقیقاتی مرتبط با ارتش روسیه و سازمان پژوهش و نوآوری دفاعی (سپند) بوده؛ نهادی در وزارت دفاع جمهوری اسلامی که مدت‌ها است به دلیل فعالیت در زمینه طراحی تسلیحات هسته‌ای، تحت تحریم واشینگتن است.
جیم لامسون، پژوهشگر ارشد مرکز مطالعات منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای جیمز مارتین و تحلیلگر سابق سیا، به فایننشال تایمز گفت شواهد نشان می‌دهد که دانشمندان مرتبط با امور دفاعی جمهوری اسلامی ایران «به دنبال فناوری و تخصص لیزری بودند که بتواند به آن‌ها در اعتبارسنجی طراحی سلاح هسته‌ای، بدون آزمایش انفجار هسته‌ای، کمک کند».
تهران مدعی است که برنامه هسته‌ای صلح‌آمیز دارد و مسکو با دستیابی جمهوری اسلامی به سلاح هسته‌ای مخالفت کرده است. با این حال، سازمان انرژی اتمی بارها درباره سطح بالای غنی‌سازی اورانیوم در ایران که نزدیک به سطح تسلیحاتی دانسته می‌شود، ابراز نگرانی کرده است. از طرفی تهران هنوز وضعیت هیچ‌یک از تاسیساتی را که هدف حمله قرار گرفتند و نیز وضعیت موجودی اورانیوم خود را که شامل موادی با غنای تا ۶۰ درصد (بسیار نزدیک به حدود ۹۰ درصد سطح تسلیحاتی) است، به آژانس اطلاع نداده که با واکنش جامعه جهانی مواجه شده است.
ایالات متحده و سه قدرت بزرگ اروپایی (بریتانیا، فرانسه و آلمان) روز سه‌شنبه پیش‌نویس قطعنامه‌ای را به نشست این هفته شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی سازمان ملل ارائه کردند که از تهران می‌خواهد درباره تاسیسات هسته‌ای بمباران‌شده و موجودی اورانیوم غنی‌شده خود توضیح دهد و دسترسی کامل و فوری بازرسان را فراهم کند.
اکنون نیز گزارش تازه فایینشال تایمز فاش می‌کند که کارشناسان جمهوری اسلامی با شرکت «لیزر سیستمز»، یک شرکت روسی تحت تحریم‌های ایالات متحده که تجهیزاتی را برای استفاده نظامی و غیرنظامی تولید می‌کند، ملاقات کرده‌اند.
به گزارش این رسانه، ماموریت نوامبر ۲۰۲۴ این هیئت اعزامی جمهوری اسلامی با کمک یک شبکه تدارکاتی شامل شرکت «دماوندتک» با استفاده از گذرنامه‌های دیپلماتیک صادر شده از سوی وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی انجام شد که دیدارهایی را بین دانشمندان هسته‌ای جمهوری اسلامی و شرکت‌های دفاعی و اطلاعاتی روسی ترتیب داد.
مدارکی که فایننشال تایمز بررسی کرده است، نشان می‌دهد افرادی که به این ماموریت عازم شدند، نه کارمندان دماوندتک، بلکه محققانی از دانشگاه شهید بهشتی، دانشگاه آزاد اسلامی کاشان و دانشگاه صنعتی مالک اشتر (موسسه‌ای که به دلیل نقشش در فعالیت‌های مرتبط با برنامه هسته‌ای ایران تحت تحریم‌های ایالات متحده و اتحادیه اروپا قرار دارد) بودند.
این رسانه همچنین نوشت که در دعوتنامهها از این سفر به‌عنوان «فرصتی برای همکاری در عرصه فناوری» نام برده شده، اگرچه دامنه هرگونه انتقال فناوری بین دو طرف در دعوتنامهها ذکر نشده است و هنوز هم مشخص نیست.
این یافته‌ها در حالی منتشر می‌شوند که نهادهای اطلاعاتی غربی از سال‌ها پیش اعلام کرده بودند نهاد موسوم به «سپند» شبکه‌های تدارکاتی مخفی را در اروپا و آسیا برای تهیه تجهیزات دو منظوره اداره می‌کند. واشینگتن بیش از ۳۰ دانشمند مرتبط با سپند و چندین نهاد وابسته به آن را تحریم کرده است و می‌گوید که این سازمان بر «فعالیت‌های تحقیق و توسعه دومنظوره مربوط به سلاح‌های هسته‌ای و سیستم‌های تحویل سلاح‌های هسته‌ای» نظارت دارد.
هم‌زمان با اظهار نگرانی کشورهای غربی از ادامه جاه‌طلبی‌های هسته‌ای جمهوری اسلامی، کمال خرازی، مشاور علی خامنه‌ای، در گفتگویی با سی‌ان‌ان، اعلام کرد که تهران مایل است مذاکرات هسته‌ای با واشینگتن را از سر بگیرد. او در عین حال تاکید کرد که جمهوری اسلامی از موضعی که قبل از حمله آمریکا و اسرائیل در ماه ژوئن داشت، کوتاه نخواهد آمد.
مشاور سیاست خارجی علی خامنه‌ای در این گفتگو، با تکرار این موضع که «غنی‌سازی اورانیوم ادامه خواهد داشت» افزود: «شرایط ایران برای ایجاد روابط حسنه با واشینگتن از زمان حمله آمریکا و اسرائیل به تاسیسات هسته‌ای در ماه ژوئن تغییر نکرده است. ما به غنی‌سازی اورانیوم ادامه می‌دهیم، زیرا برای نیروگاه‌ها و برای اهداف پزشکی به سوخت نیاز داریم.»
کمال خرازی روز سه‌شنبه هم از آمادگی تهران برای بررسی «طرح میانجی‌گری روسیه و چین» در مذاکرات با آژانس بین‌المللی انرژی هسته‌ای خبر داد. رئیس شورای راهبردی روابط خارجی جمهوری اسلامی، در گفتگویی با «ریانووستی» در پاسخ به پرسشی درباره احتمال میانجی‌گری مسکو و پکن برای رسیدن به شکل جدیدی از همکاری تهران با آژانس، گفت: «اگر چنین طرحی پیشنهاد شود، ما آن را بررسی می‌کنیم.»
میخائیل اولیانوف، نماینده روسیه در سازمان‌های بین‌المللی مستقر در وین، پیش‌تر اعلام کرده بود که روسیه، چین و جمهوری اسلامی در روز ۱۴ آبان درباره برنامه هسته‌ای تهران، گفتگویی سه‌جانبه داشتند.
