محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان سعودی، میهمان کاخ سفید است.

او با کاخ سفید و تالارهای سیاسی واشنگتن غریبه نیست و با وجود جوانی با سه رئيس جمهور آمریکا دیدار کرده است؛ اولین بار زمانی که معاون ولیعهد سابق بود و همراه او برای دیدار با باراک اوباما به کاخ سفید رفت. آخرین بار در سال ۲۰۱۸ پیش از آنکه قتل جمال خاشقجی، روزنامه‌نگار سعودی-آمریکایی، نام او را به عنوان آمر قتل به اسناد نهادهای امنیتی آمریکا بکشاند.

دونالد ترامپ همان هفت سال پیش هم بلافاصله به حمایت از بن سلمان برخاست. امروز نیز محمد بن سلمان در حالی وارد واشنگتن می‌شود که دونالد ترامپ دوباره رئيس جمهور است و ولیعهد نه تنها قدرتش را در عربستان گسترش داده بلکه با نقش‌آفرینی در حل دیپلماتیک بحران‌های بین‌المللی به دنبال ترمیم چهره کشورش است. دو رهبر در حالی با هم دیدار خواهند کرد که خاورمیانه هم تحولاتی جدی را پشت سر گذاشته، ایران و نیروهای نیابتی‌اش تضعیف شده‌اند و سوریه حالا یار ریاض و واشنگتن است نه تهران.

مقام‌های رسمی دیدار میان دو رهبر را یک نقطه عطف استراتژیک توصیف می‌کنند که بالقوه می‌تواند بر رابطه متقابل و ژئوپلتیک جهانی تاثیر بگذارد. با این همه در پس پرده دیپلماسی رسمی، تصویر بسیار پیچیده‌تری نهفته است.

دستور کار رسمی فهرست بلندبالایی دارد. صحبت از امضای دست‌کم هشت توافق‌نامه‌ دفاعی، قراردادهای تسلیحاتی و پروژه‌های مشارکت‌ در حوزه انرژی و هوش مصنوعی است. دونالد ترامپ که در این دوره هم عربستان را به عنوان اولین مقصد سفر خارجی ریاست جمهوری خود انتخاب کرد در سفر شش ماه پیش خود به ریاض خبر از یک قرارداد تسلیحاتی ۱۴۲ میلیارد دلاری داد. کاخ سفید همچنین از وعده عربستان برای ۶۰۰ میلیارد دلار سرمایه‌گذاری خبر داده است. محمد بن سلمان در چارچوب برنامه ۲۰۳۰ خود ۲۱ میلیارد دلار در حوزه هوش مصنوعی سرمایه‌گذاری کرده است و غول‌های تکنولوژی آمریکایی یک پا در ریاض و یک پا در سانفرانسیسکو دارند.

با این همه، پروفسور برنارد هیکل که گاه گاه با ولیعهد عربستان گفتگو می‌کند می‌گوید ذهنیت رئيس‌جمهور آمریکا درقبال عربستان در فضای دهه هفتاد شکل گرفته، زمانی‌که با گران شدن نفت پول عظیمی به خلیج فارس سرازیر شد:

‎«در ذهن آقای ترامپ ثروتمندترین مردم دنیا شیوخ عربند. این موضوع برای امارات متحده و قطر که جمعیت کمی دارند درست است اما نه برای عربستان. عربستان سعودی درآمد زیادی از نفت و گاز دارد اما جمعیتی بسیار بزرگتر دارد و برنامه ولیعهد هم سرمایه‌گذاری به شرط بازگشت سرمایه به کشور است. عربستان سعودی وعده بیش از یک تریلیون دلار سرمایه‌گذاری در ایالات متحده داده است با این حال ریاض در نهایت چند صد میلیارد دلار برای تسلیحات و هوش مصنوعی هزینه خواهند کرد اما آنقدری که به آمریکایی‌ها وعده داده‌اند را ندارند. بنابراین رئیس‌جمهور ترامپ مایوس خواهد شد.»

محمد بن‌سلمان برای تحقق برنامه ۲۰۳۰ خود به خاورمیانه‌ای امن و با‌ثبات نیاز دارد که با امروز منطقه فاصله زیادی دارد. در این فضای نامطمئن که سایه حملات ایران و اسرائيل هنوز بر سر منطقه سنگین است ریاض به دنبال تضمین‌های امنیتی از آمریکاست.

پروفسور هیکل می‌گوید: «ریاض شکی ندارد که اسرائيل دوباره به ایران حمله خواهد کرد و چنین حمله‌ای، با وجود کاهش تنش ایران و عربستان، دامن ریاض را خواهد گرفت. حمله اسرائيل به قطرنگرانی‌ها را دوچندان کرده است. در این میان عربستان به دنبال خرید جنگنده‌های اف ۳۵ آمریکاست اما دونالد ترامپ هنوز جواب نهایی را نداده است.»

اگر رئيس‌جمهور آمریکا با این یک قلم موافقت کند، عربستان اولین ارتش عرب در دنیا خواهد بود که به اف ۳۵ مجهز است. اما آمریکا به برتری نظامی اسرائیل در منطقه متعهد است، راضی نگه داشتن هر دو کشور کار ساده‌ای نیست.

دونالد ترامپ نیز خواسته‌های خودش را از عربستان دارد. طرح ۲۰ ماده‌ای او برای صلح و بازسازی غزه بدون همکاری عربستان به جایی نخواهد رسید. در عین حال او مدت‌هاست که به دنبال پیوستن ریاض به پیمان ابراهیم و عادی‌سازی روابط عربستان و اسرائیل است.

پروفسور برنارد هیکل می‌گوید: «دونالد ترامپ می‌خواهد در تاریخ به عنوان یکی از بزرگ‌ترین رؤسای جمهور ایالات متحده شناخته شود و کاری بکند که کس دیگری نتوانسته، اما سعودی‌ها خیلی صریح هستند و می‌گویند عادی‌سازی ممکن است اما تا وقتی اسرائیل یک نقشه راه مشخص و واقعی برای تشکیل کشور فلسطین و پایان جنگ و عقب‌نشینی از غزه پیش رو نگذارد، اتفاق نخواهد افتاد. اسرائیل برای این کار آماده نیست بنابراین عربستان زیربار عادی‌سازی نمی‌رود.»

حتی اگر دو طرف به تمام خواسته‌هایشان نرسند، اجلاس اقتصادی دوجانبه‌ای که فردای دیدار در پایتخت آمریکا برگزار می‌شود فرصتی برای پیشبرد همکاری‌های جدید اقتصادی و نمایش رابطه نزدیک دو رهبر خواهد بود. فرصتی که هر دو طرف قصد دارند کمال استفاده را از آن ببرند.